عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ایران روز سه‌شنبه ۴ بهمن به سخنان اخیر برخی مسئولان وزارت آموزش و پرورش مبنی بر لزوم تغییر شاخص‌های تعطیلی مدارس ناشی از آلودگی هوا واکنش نشان داد. او به خبرگزاری ایسنا گفت: «این درست نیست که صرفا با تغییر شاخص آلودگی هوا، صورت مسئله را پاک کنیم.»

او با تاکید بر این که دولت اقدامی جدی برای کاهش غلظت آلاینده‌های هوا انجام دهد افزود: «ای کاش وزیر محترم آموزش و پرورش پیشنهاد می‌دادند که اقداماتی نظیر نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، بهبود کیفیت سوخت و بهبود کیفیت خودروهای تولید داخلی و... برای کاهش غلظت آلاینده‌های هوا صورت گیرد.»

تعطیلی مدارس در ایران باعث شده سطح آموزش در ایران به شدت پایین رود. این به معضلی برای خانواده‌ها و دانش‌آموزان و مسئولان آموزشی در ایران تبدیل شده است. اما آلودگی هوا نیز جان میلیون‌ها نفر، از جمله کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای را به خطر انداخته و آمار مرگ ناشی از آلودگی هوا در ایران بسیار بالا است.

سطح آموزش مدارس و جان مردم هردو در خطر؟

مسئولان وزارت آموزش می‌خواهند از یک سو مدارس را حضوری کنند و از سوی دیگر چون هیچ اقدامی برای مقابله با آلودگی شدید هوا در شهرهای ایران نشده و هیچ بودجه‌ کارسازی برای مقابله با آن اختصاص نیافته، به این نتیجه رسیده‌اند که در استاندارد شاخص‌های آلودگی هوا دستکاری کنند.  

احمد وحیدی، وزیر کشور روز گذشته (دوشنبه سوم بهمن) گفت که مسئولان تصمیم گرفته‌اند تا با کمک سازمان محیط زیست پیشنهاد جدیدی را برای دولت تعیین کنند تا این استانداردها را "کمی تغییر" دهند و "لازم نباشد" در این شرایط مدارس را تعطیل کنند.

این احتمالا واکنشی است به احمد نادری، عضو كميسيون آموزش و تحقيقات و هيات رييسه مجلس که روز دوشنبه در برخورد با طرح ۴۵ روز آموزش غيرحضوری به جای حل مشكل آلودگی هوا، در توییتی خواسته بود مدارس آخرین جایی باشد که تعطیل می‌شود.

او نوشته بود: «تعطيلی مدارس راه‌حل درمان آلودگی هوا نيست. اين نسل دانش‌آموزان به خاطر كرونا و توهم دولت قبل در غيرحضوری كردن آموزش مدارس (كه الفبای آن را هم بلد نبود) قبلا بی‌سواد بار آمده است؛ شما به بی‌سوادی اين نسل دامن نزنيد.»

بیشتر بخوانید:آلودگی هوا؛ مدارس تهران غیرحضوری شدند

آلودگی هوای تهران۱۰ برابر استانداردهای جهانی

ایسنا به نقل از عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت نوشته غلظت ذرات معلق در هوای تهران در بعضی روزها بیش از ۱۰ برابر راهنمای سازمان جهانی بهداشت می‌شود و به حدی زیاد است که برای سلامتی مردم و به‌ویژه گروه‌های حساس خطرناک است.

او همچنین به استاندارد سالیانه ذرات معلق در ایران اشاره کرده که بدون دستکاری دوباره مسئولان هم شش برابر راهنمای سازمان بهداشت جهانی است.

به گفته شاهسونی، مبنای رسیدن غلظت آلاینده‌های هوا به ۱۵۰ (طبق مصوبه قانون هوای پاک) در سال ۱۳۹۶ به معیاری برای غیرحضوری شدن مدارس تبدیل شد. 

وی افزود: «برای تغییر این شاخص که در قانون مطرح شده است باید کمیته‌ای متشکل از وزارت بهداشت، سازمان محیط زیست، وزارت کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت تشکیل شود تا تصمیماتی با رویکرد سلامت محور اخذ کنند و نه اینکه بیاییم صورت مسئله را پاک کنیم. مگر سازمان محیط زیست که استانداردهای ذرات معلق هوا را افزایش داد، به هدف خود رسید که ما با عدم غیرحضوری کردن مدارس به هدف خود برسیم؟»

بیشتر بخوانید‌:پایداری آلودگی و ماندگاری سرما؛ بحرانی در آستانه فاجعه

ایران در ردیف ۱۷ آلوده‌ترین کشورها

روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت که در روز گذشته (دوشنبه سوم بهمن) ايران در جدول جهانی كشورهای آلوده جهان، "با شاخص ۱۶۵، در رديف ۱۷ جدول ايستاد". بنا بر گزارش، آلودگی هوا در ایران "در تمام ساعات روز در حدی بود كه نه تنها در به روزرسانی‌های اين جدول در وب‌سايت Waqi.info جايگاه ايران بهبود نداشت، حتی در ساعاتی اين رتبه به دليل افزايش آلودگی كشور تنزل داشت و حوالی عصر، ايران به پانزدهمين كشور آلوده جهان تبديل شد اما ساعاتی بعد دوباره به رديف هفدهم جدول بازگشت."

گزارش گفته است که منشاء این آلودگی مازوت است يا هر آلاينده ديگر: «دولت از آن خبر دارد اما از شهروندان پنهان می‌كند.» به نوشته اعتماد، این شدت آلودگی هوا "سامان زندگی كل كشور را برهم ريخته است". گزارش همچنین به "افزايش مراجعات مبتلايان قلبی و تنفسی به مراكز اورژانس، دشواری بسياری از فعاليت‌های عادی و روزمره زندگی و انزوای اجباری و خانه‌نشينی تحميلی به دليل تاثيرات مرگبار و زمين‌گير‌كننده تنفس هوای آلوده" اشاره کرده است.

بیشتر بخوانید:آلودگی هوا؛ تهرانی که دیگر نه کوه دارد و نه نفس

حال دولت می‌خواهد به نوشته اعتماد، "ضعف‌های مديريتی خود را با راهكارهای بحرانی‌تر جبران كند"؛ یا به عبارتی در استانداردها دستکاری کند و داده‌های نادرست به مردم ارائه دهد.

اعتماد به سخنان يوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش اشاره کرده که مدعی شد: «اگر شاخص‌های جهانی كيفيت هوا را ببينيد، در كشورهای ديگر شاخص كمتر از ۳۰۰ باشد تعطيل نمی‌كنند، اما شاخص برای تعطيلی مدارس را برای ما روی ۱۵۰ بستند». او گفت: «قرار است در جلسه آتی هيات دولت پيشنهاد بدهيم اين شاخص‌های مرتبط با كيفيت هوا را به تعليق در بياورند».  

سالانه ۴۰ هزار مرگ

ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون از خطرناک‌ترین  آلاینده‌ها در هوا به شمار می‌رود. هرسال در ایران حدود ۴۰ هزار نفر به همین دلیل جان خود را از دست می‌دهند. خبرگزاری ایمنا در گزارشی نوشت: «۲.۴۸ درصد تولید ناخالص ملی معادل ۳۴ هزار میلیارد تومان صرف عوارض ناشی از آلودگی هوا می‌شود».

روشن نیست همین بودجه نازل صرف چه می‌شود که وضع هوای شهرهای بزرگ و کوچک ایران از مرز خطرناک گذشته است. به گزارش ایمنا: «آنچه امسال مورد توجه قرار گرفته، مازوت‌سوزی صنایع و نیروگاه‌ها بوده؛ اما آنچه لازم است بیشتر مورد توجه قرار گیرد، این است که در سوختی مانند مازوت، محتوای زیادی از سولفور و گوگرد وجود دارد که هنگام احتراق گازهایی مانند دی‌اکسید گوگرد نیز تولید می‌شود.»

تاکنون رسانه‌های ایران گزارش‌های متعددی درباره عوامل آلودگی هوا در ایران منتش کرده‌اند. اعتماد در گزارشی در اوایل آذر نوشت: «برخلاف ادعای مسوولان، مازوت‌سوزی در نيروگاه‌های بخار هم داير بوده و هم ادامه دارد و هم مجوز مصرف اين سوخت فسيلی، در مكاتبات رسمی مسوولان صادر شده است.»

بیشتر بخوانید:محیط زیست

کارشناسان تاکنون بارها راه‌حل‌هایی ارائه داده‌اند که عملی کردن آنها می‌توانست و می‌تواند جان مردم را از این وضع نجات دهد، از جمله نصب سامانه‌های مجهز تصفیه هوا در نیروگاه‌ها و سایر صنایع آلاینده، ارتقای کیفیت سوخت و کیفیت موتور خودروها به حد یورو ۴ یا ۵، توسعه خطوط مترو و اتوبوس‌های تندرو و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و همچنین عبور از استفاده از سوخت‌های فسیلی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر. 

اما به نظر می‌رسد، در شرایطی که جمهوری اسلامی درگیر بحران‌های داخلی و خارجی است، این تمهیدات و حفظ جان مردم احتمالا آخرین دغدغه مورد توجه‌اش است.