محمود تجلی‌مهر، کارشناس مخابرات و اینترنت، در مصاحبه‌ای با دویچه‌وله به موضوع شنود تلفن همراه پرداخت. این بار او به پرسش‌های ما درباره‌ امکان ردیابی از طریق تلفن همراه پاسخ می‌دهد.

دویچه وله: پیشتر برای ما شرح دادید که امکان شنود وجود دارد. افزون بر این، آیا امکان ردیابی دقیق جغرافیایی تلفن همراه نیز وجوددارد؟

محمود تجلی‌مهر: بله، این امکان وجوددارد. این سرویس که

Location-based Services (LBS) و یا

Location-dependent Services (LDS)

نامیده می شود، یکی دو سال است که ارائه می شود و یکی از جالب ترین سرویس های شبکه تلفن همراه است.

در این سرویس طول و عرض جغرافیایی تلفن همراه در لحظه تعیین می شود. حال با داشتن این اطلاعات می توان سرویس های بسیاری طراحی کرده و ارایه داد. مثلا پدر و مادرها می‌توانند کودکان خود را همواره ردیابی کنند و موقعیت آنها روی نقشه ای بر صفحه تلفن نشان داده می شود. دوستان می‌توانند یکدیگر را بیابند (البته در صورت موافقت یکدیگر برای ردیابی).

فرض کنید که شما وارد خیابانی در برلین می شوید و در همان لحظه برای شما یک پیامک می آید. رستورانی می گوید که در چند متری شما امروز پیتزا را ارزان کرده است. عکس ورودی آن رستوران را هم با MMS می فرستد تا بتوانید آن را به راحتی بیابید. شرکت های حمل و نقل، مسافری یا تاکسی رانی می توانند در مرکز خود روی نقشه ای الکترونیکی بر دیوار، موقعیت همه پیک ها یا ماشین های خود را در سطح شهر یا کشور ببینند. سرویس های مفید بسیاری می توان بر این اساس ارایه داد و من می توانم کماکان سناریوهای جالبی برای شما بگویم. این سرویس اکنون مدت کوتاهی است که در برخی از کشورها ارایه می‌شود.

این امکان برای ردیابی امنیتی نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

درست است. آنچه در ابتدا گفتم، استفاده تجاری از این سرویس برای همه مردم است و می‌بینید که کارهای جالبی می‌توان انجام داد که تاکنون تنها در فیلم های تخیلی هالیوود می‌دیدیم.

اما این سرویس کاربرد امنیتی نیز دارد. می توان در چارچوب شنود، موقعیت (تقریبا) دقیق تلفن همراه را نیز تعیین کرد. این دقت در بهترین حالت با خطای چند متر است. به بیان دیگر می توان جای آن تلفن در یک ساختمان را نیز تعیین کرد.

تاکنون در شبکه تلفن همراه امکان یافتن تلفن در یک سلول شبکه را داشتیم که می توانست در یک شعاع چند صد متری یا چند کیلومتری (بسته به اندازه آن سلول) آن را بیابد (Cell ID). اکنون با استفاده از اطلاعات سلول های همسایه و از جمله قدرت سیگنال فرستنده تلفن و یا استفاده از سیستم GPS (چنانچه تلفن همراه گیرنده آن را داشته باشد) و به کارگیری روشهای خاصی می توان با دقت موقعیت آن را یافت.

حال بر اساس این اطلاعات می توان کارهای بسیاری کرد، از جمله:

− محدوده ای را روی نقشه تعریف کرد و جناچه فرد زیر نظر آن محدوده ویژه را ترک کرد و یا وارد محدوده ویژه ای شد، شبکه خبر دهد.

­ چنانچه چند نفر خاص که زیر نظر هستند، وارد محدوده ای خاص شدند و یا آن را ترک کردند، شبکه خبر دهد.

­ شبکه برای افراد خاصی در محدوده خاصی پیامی بفرستد و سناریوهایی از این دست.

در یکی دوسال اخیر اسراییل از این امکان برای ردیابی و ترور رهبران بی خبر حماس استفاده می کرد. این که آنها توانستند با دقت با موشک خانه کسی را بزنند و آن هم در زمانی که خودش نیز در آنجا بود، به این دلیل بود.

برای ردیابی کسی آیا موافقت او لازم است؟

بله، حتما! اگر کسی بخواهد جای مرا بیابد، شبکه برای من یک پیامک می فرستد و چنانچه من موافقت کنم، شبکه موقعیت مرا برای طرف مقابل می فرستد. البته در کاربرد امنیتی این سیستم نیاز به این کار نیست و ارگان امنیتی می تواند این اطلاعات را بدون اطلاع شخص زیر نظر دریافت کند. ارگان امنیتی در اینجا خود را ولی و قیم همگان می داند.

آیا در ایران چنین امکانی وجود دارد؟

به عنوان سرویس تجاری هنوز نه. برای استفاده امنیتی، اطلاعاتی در دست نیست و نمی‌توانیم در این مورد اظهار نظر کنیم.

البته در خبرها برخی گزارش می دادند که ماموران امنیتی برای دستگیری کسی به جایی که تلفن او در آنجا بوده، رفته بودند در حالی که تلفنش را در اختیار کسی از خانواده قرار داده بوده است. اگر چنین خبری درست باشد، می تواند نشانگر این باشد که چنین تجهیزاتی را دارند. البته با Cell ID نیز می توان چنین کاری را انجام داد، هر چند با دقت بسیار پایین.

چگونه می شود با این ردیابی مقابله کرد؟

با این روش ردیابی نمی توان مقابله کرد. تنها راه خاموش کردن تلفن و درآوردن باطری آن است. برخی از تلفن های ساخت شرق آسیا حتی در حالت خاموش نیز با شبکه ارتباط برقرار می سازند.

برخی نیز گمان می برند که با همراه داشتن چند تلفن و چند سیم کارت متفاوت می توانند رد گم کنند. این کاری است بیهوده. چون در هر بار که تلفن با سیم کارت روشن می شود، هر سه شماره MSISDN، IMSI و IMEI به شبکه ارسال می شوند. به بیان دیگر پس از مدتی کوتاه تمام شماره های تلفن و شماره های گوشی به شبکه ارسال گشته و در یک ماتریس در ارتباط با یکدیگر قرار می گیرند که ردیابی فرد مورد نظر و کسانی که با او در تماس هستند را آسان می سازد.

مصاحبه‌گر: رضا نیکجو

تحریریه: بهنام باوندپور