انتقاد از وضعیت و شرایط بد کارگران در قطر که سرگرم آماده‌سازی این کشور برای برگزاری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ هستند، به داستانی پایان ناپذیر بدل شده است. سازمان عفو بین‌الملل در تازه‌ترین گزارش خود در این باره به مرگ صد‌ها کارگر در سال ۲۰۱۴ اشاره کرده که در حین آماده‌سازی قطر برای این مسابقات جان خود را از دست داده‌اند.

عفو بین‌الملل در این راستا بار دیگر از قطر انتقاد کرد و در گزارش خود متذکر شد که این کشور بر خلاف وعده‌هایی چندین‌ باره‌ای که داده بوده، باز هم موفق به اصلاح وضعیت کاری و بهبود شرایط کارگران نشده است. این کارگران بیش از همه برای احداث بناهای مربوط به جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ به کار گرفته می‌شوند.

در گزارش سازمان عفو بین‌الملل که روز چهارشنبه (۲۰ مه / ۳۰ اردیبهشت) انتشار یافته به موارد گوناگون پرداخته و از آن‌ها انتقاد شده است. از جمله این موارد سیستم "کفاله" یا "قانون اسپانسر‌ها" است که سدی در راه خروج کارگردان از این کشور محسوب می‌شود.

قانون مزبور کارگران مهاجر را موظف می‌کند که در صورت ترک قطر یا تغییر کار خود اجازه‌نامه‌ای از کارفرمای خود ارائه دهند. به گفته‌ی مسئولان عفو بین‌الملل این امر سبب می‌شود که کارگرانی که در قطر مورد سوءاستفاده و استثمار قرار گرفته‌اند، به‌راحتی امکان خروج از این کشور را نداشته باشد و به کار اجباری وادار شوند. این نهاد حقوق بشری بار دیگر مقامات قطر را به لغو این قانون فراخواند.

سازمان عفو بین‌الملل مدت‌ها پیش فهرستی از اصلاحات لازم برای بهبود وضعیت و شرایط کارگران خارجی در قطر به مقامات این کشور ارائه کرده بود، اما در تازه‌ترین گزارش سازمان مزبور نیز از ناموفق‌بودن اقدامات قطری‌ها سخن رفته است. مصطفی قدری، یکی از پژوهشگران عفو بین‌الملل روز پنجشنبه (۲۱ مه) به خبرگزاری آلمان گفت که "علیرغم وعده‌ها نمی‌توان در عمل تغییر و اصلاحات محسوسی در این راستا مشاهده کرد".

پرداخت‌ها و محدودیت‌ها در تغییر کارفرمایان دیگر مواردی است که سازمان عفو بین‌الملل در تازه‌ترین گزارش خود همانند گزارش‌های پیشین به آنها اشاره کرده است. این‌ها نیز از جمله وعده‌هایی برای بهبود است که به گفته دست‌اندرکاران این سازمان حقوق بشری، قطر آنها را عملی نکرده است.

سازمان عفو بین‌الملل در سال ۲۰۱۴ نیز با انتشار گزارشی در مورد استثمار کارگران ساختمانی در قطر انتقاد کرده و متذکر شده بود که صاحبان و کارفرمایان صنایع ساختمانی کارگران خارجی را "در حکم حیوانات" تلقی می‌کنند.

وضعیت امنیتی این کارگران از دیگر مسایل بسیار بحث‌برانگیز است. به گفته سازمان عفو بین‌الملل در سال ۲۰۱۴ میلادی، ۴۴۱ کارگر خارجی، از هند و نپال، دو کشوری که بیشترین شمار کارگران خارجی از آنها در قطر مشغول به کار هستند، حین آماده‌سازی تاسیسات و تجهیزات جام جهانی جان خود را از دست داده‌اند.

به این ترتیب شمار کارگرانی که جان خود را در قطر در ارتباط با احداث بنا‌های مربوط به جام جهانی ۲۰۲۲ از دست داده‌اند، همچنان رو به افزایش است. سازمان عفو بین‌الملل در نوامبر سال ۲۰۱۴ نیز با انتشار گزارشی در مورد استثمار کارگران ساختمانی در قطر انتقاد کرده و متذکر شده بود که صاحبان و کارفرمایان صنایع ساختمانی کارگران خارجی را "در حکم حیوانات" تلقی می‌کنند.

نهادهای حقوق بشری تا کنون بارها از وضعیت مسکونی اسف‌بار کارگران مهاجر در قطر انتقاد کرده‌اند. محل اسکان کارگران در اغلب موارد غیربهداشتی بوده و بسیار بیش از گنجایش آن پر می‌شود. نشریه‌ی گاردین در سال گذشته در مقاله‌ای وضعیت کارگر خارجی در قطر را "بردگی مدرن" توصیف کره بود.

سازمان عفو بین‌الملل در ماه آوریل همان سال گزارشی انتقادآمیز از وضعیت زنان کارگر خارجی و مهاجر در قطر نیز منتشر کرده و از جزئیات خشونت، شکنجه و بردگی آنان پرده برداشته بود. این گزارش مفصل که با عنوان "ساعت‌های خوابم، تنها ساعت استراحت من است" منتشر گردید، حاکی از آن بود که زنان کارگر خارجی در قطر مجبورند تا ۱۰۰ ساعت در هفته کار کنند.

سازمان عفو بین‌الملل برای چندمین بار از فدراسیون جهانی فوتبال، فیفا را فراخوانده که از قطر بخواهد، اصلاحاتی موثر در راه بهبود وضعیت و شرایط کارگران خارجی به اجرا درآورد. فیفا نیز روز پنجشنبه (۲۱ مه / ۳۱ اردیبهشت) با انتشار بیانیه‌ای به گزارش انتقادآمیز عفو بین‌الملل واکنش نشان داده و وعده داد که تلاش‌های لازم را در این راستا به عمل آورد.

در این بیانیه‌ی از جمله آمده است: «فیفا به همراه اتحادیه‌های کارگرانی و سازمان‌های حقوق‌بشری تلاش خواهد کرد تا مقامات قطر را به لغو سیستم "کفاله" وا دارد. در نهایت باید در نظر داشت که تغییرات پیگر و موفق در سراسر این کشور تنها از طریق تلاش‌مشترک همه‌ی طرفین از جمله شرکت‌ها و دولت‌های خارجی امکان‌پذیر خواهد بود.»

درخور توجه آنکه ادامه انتقادها از وضعیت و شرایط بد کارگران خارجی نگرانی حامیان بزرگ مالی را که جام جهانی را مورد پشتیبانی قرار می‌دهند، برانگیخته است. شرکت کارت‌های اعتباری "ویزا" از فیفا خواسته که گامی‌های لازم را در راه بهبود شرایط و رفع نگرانی‌ها بردارد. شرکت کوکاکولا نیز فیفا را فراخواند که رسیدگی به انتقادها را جدی بگیرد.

کشور قطر برای آماده‌سازی و ساخت‌ ساختمان‌های لازم برای برگزاری جام‌جهانی ۲۰۲۲ دست‌کم یک میلیون کارگر خارجی وارد کشور کرده است.

درخور توجه آنکه سپ بلاتر، رئیس فیفا، در ماه مه سال ۲۰۱۴ در گفت‌وگو با یک شبکه رادیویی سوئیسی اذعان کرده بود که تصمیم فدراسیون جهانی فوتبال در انتخاب میزبانی قطر برای جام جهانی ۲۰۲۲ خطا بوده است. او در مورد دلایل این تصمیم اشتباه توضیحی نداده، اما اتهام دریافت رشوه برای انتخاب قطر را نیز با قطعیت رد کرده بود.

فیفا در سال ۲۰۱۰ در شرایطی به میزبانی قطر رای داد که آمریکا، کره جنوبی، ژاپن و استرالیا هم برای میزبانی جام جهانی فوتبال اعلام آمادگی کرده بودند. اعطای میزبانی به قطر موضوعی است که بحث‌های گوناگونی را به دنبال داشته؛ بحث‌هایی که همچنان ادامه دارند، از جمله در مورد گرم بودن هوای این کشور در فصل تابستان که به‌طور معمول زمان برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال است. تصویر: شادی امیر قطر از کسب میزبانی.

تشدید نگرانی‌ها سرانجام سبب شد که فیفا زمان برگزاری مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ را به فصل زمستان موکول کند.

بیست و دومین دوره جام جهانی فوتبال روز یکشنبه ۲۰ نوامبر (۲۹ آبان) در امیرنشین قطر با برگزاری مراسمی باشکوه در ورزشگاه البیت دوحه آغاز شد. این اولین جام جهانی فوتبال در تاریخ است که در خاورمیانه برگزار می‌شود.

در ابتدای مراسم، مارسل دسایی، بازیکن پیشین تیم ملی فوتبال فرانسه، که مدافع عنوان قهرمانی است، کاپ جام جهانی به داخل استادیوم حمل کرد و آن را به تماشاگران حاضر در استادیوم نشان داد.

مورگان فریمن، بازیگر مطرح سینمای جهان به روی صحنه حاضر شد و همراه با غانم المفتاح یک نوجوان معلول قطری اجرای مراسم را بر عهده گرفت.

به گزارش مرکز فدرال آمار آلمان جام جهانی قطر با هزینه ۲۲۰ میلیارد دلار گرانترین جام جهانی فوتبال در تاریخ است. این گزارش در یک مقایسه آماری جام جهانی آلمان در سال ۲۰۰۶ را ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار، جام جهانی آفریقای جنوی سال ۲۰۱۰ را ۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار، جام جهانی برزیل سال ۲۰۱۴ را ۱۵ میلیارد دلار و جام روسیه سال ۲۰۱۸ را ۱۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار اعلام کرده است.

در حالی که تمام سکوهای استادیوم به رنگ آبی درآمده بود، اجرای رقص شمشیر سنتی و موسیقی بومی حاشیه خلیج فارس با استقبال از سوی علاقه‌مندان فوتبال حاضر در ورزشگاه همراه شد.

پخش سرودهای ادوار مختلف جام جهانی و نمایش عروسک‌های دوره‌های قبلی جام جهانی بخش دیگری از این مراسم با شکوه بود. سرانجام "لعیب"، نماد عروسکی جام جهانی قطر، در ورزشگاه به نمایش درآمد و پس از آن، گروه موسیقی "BTS" از کره‌ جنوبی و خواننده قطری حاضر در ورزشگاه، به اجرای قطعات موسیقی پرداختند.

گزارش فیفا نشان می‌دهد که درآمد فدراسیون جهانی فوتبال از برگزاری مسابقات جام جهانی قطر به نسبت دوره قبل که در روسیه برگزار شد به رقم بی‌سابقه ۷ و نیم میلیارد دلار رسیده که یک میلیارد دلار افزایش یافته است. قراردادهای تجاری فیفا با شرکت‌های قطری همچون "قطر انرژی"، "بانک کیو ان بی" و شرکت مخابراتی "کوردو" در این افزایش درآمد موثر بوده‌اند.

روابط عربستان و قطر در ده سال اخیر بسیار متشنج و بحرانی بوده و حتی در سال ۲۰۱۷ به قطع روابط چهار کشور عربستان، بحرین، مصر و امارات متحده عربی با قطر منجر شد که بعدا ۹ کشور دیگر همچون لیبی و یمن نیز به این محور پیوستند. حال محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهور مصر و عبدالمجید تبون، عبدالله دوم، بادشاه اردن به همراه دیگر رهبران در مراسم گشایش حضور داشتند.

در حاشیه مراسم، امیر قطر تریکو زرد رنگ را به پدرش داد و او آن پیراهن را به مناسبت افتتاحیه جام جهانی امضا کرد.

صبح روز یکشنبه ۲۰ نوامبر (۲۹ آبان) شرکت هواپیمایی قبرسی "توس ایر" ساعت ۱۰ و ۵۵ دقیقه صبح نخستین پرواز مستقیم از فرودگاه بن‌گورین در تل‌آویو را به مقصد دوحه انجام داد و ده‌ها اسرائیلی علاقمند به تماشای جام جهانی را به قطر برد. روی بلیت‌های این پرواز عبارت "تاریخ را می‌سازیم" به زبان‌های عبری، عربی و انگلیسی در کنار پرچم‌های قطر، اسرائیل و قبرس نوشته شده بود.

این برای نخستین‌بار در تاریخ رقابت‌های جام جهانی فوتبال است که بازی‌ها نه در ماه‌های اواخر بهار- اویل تابستان، بلکه در ماه آخر پائیز برگزار می‌شود. دلیل این تصمیم شدت گرمای هوا در قطر در بهار و تابستان است. برای اجرای جام جهانی پائیزی، تمامی رقابت‌های باشگاهی ملی متوقف شده‌اند.

رقابت‌هایی که از یکشنبه ۲۰ نوامبر (۲۹ آبان) با دیدار تیم میزبان قطر و اکوادور آغاز می‌شود، آخرین جام جهانی خواهد بود که با حضور ۳۲ تیم برگزار می‌شود. در جام جهانی بعدی که بطور مشترک در آمریکا، کانادا و مکزیک برگزار خواهد شد، ۴۸ تیم به مصاف هم خواهند رفت.

علاقمندان به فوتبال در این جام جهانی برای تعیین قهرمان جهان شاهد ۶۴ بازی خواهند بود. در گروه A تیم‌های قطر، اکوادور، هلند و سنگال به مصاف هم خواهند رفت. در نخستین‌ دیدار جام جهانی، اکوادور با پنالتی دقیقه پانزدهم که توسط انر والنسیا شلیک شد به پیش افتاد. والنسیا در دقیقه سی‌ام نیز با ضربه سر گل دوم اکوادور را به ثمر رساند.

در آغاز نیمه دوم ملی‌پوشان قطر سعی کردند با پاسکاری بیشتر کنترل بازی را بدست بگیرند که تغییری در کیفیت بازیشان ایجاد نکرد. اکوادور هم که نتیجه ۲ بر صفر نیمه اول و کسب سه امتیاز را در خطر نمی‌دید، تلاش بیشتری بخرج نداد و دیدار افتتاحیه با شکست میزبان به پایان رسید.