رستم قاسمی: کشف میدان عظیم گازی در مرز ترکمنستان
۱۳۹۱ بهمن ۷, شنبه
رستم قاسمی وزیر نفت ایران از کشف میدان گازی بزرگ جدید در شمال شرقی ایران در مرز ایران و ترکمنستان خبر داد. قاسمی در حاشیه‌ی سومین همایش اتوماسیون صنعتی ایران (۴ بهمن ۱۳۹۱) گفت: «کشف این میدان به ویژه در شمال کشور که نیازمند گاز هستیم نعمت بزرگ الهی برای ملت ایران است.»
مهدی فکور، مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی هم گفته است بزودی جزئیات کامل این اکتشاف از سوی شرکت ملی نفت ایران تشریح می‌شود.
وی تصریح کرد که عملیات لرزه‌نگاری نیز در منطقه‌ی خانگیران با هدف مشخص‌شدن حجم دقیق گاز ذخیره شده تا نیمه‌ی دوم سال ۱۳۹۲ اعلام خواهد شد.
ابهام در مالکیت میدان عظیم گازی جدید
شرکت ملی نفت ایران از اولویت‌های حفاری میدان جدید کشف شده خبر داد و در گزارش شرکت ملی نفت ایران آمده است که حفاری نخستین چاه اکتشافی در میدان "افشار- یک" آغاز شده است. این میدان در مجاورت تاسیسات پالایشگاهی شهید هاشمی‌نژاد قرار دارد.
برخی از مقام‌های ایرانی از میدان جدید کشف شده به عنوان میدان مشترک گازی ایران و ترکمنستان یادکردند. مهدی فکور مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی می‌گوید، تاکنون میزان و نوع اکتشاف این میدان با کشور ترکمنستان قطعی نشده است. وی اما تاکید می‌کند: «با حفاری چاه‌های جدید اکتشافی و توصیفی می‌توان دربارهی حجم ذخایر و یا مشترک بودن این میدان‌گازی اظهار نظرهای کارشناسی انجام داد.»
یک مقام ترکمنستان: ایران هدف سیاسی دارد
یک مقام مسئول در وزارتخانه‌ی نفت و گاز ترکمنستان که نخواست نامش فاش شود به دویچه وله گفت: «ایران در زمان شاه هم دست به اکتشاف میدان گاز در منطقه خانگیران زد. در آن‌زمان ایرانی‌ها اعلام کردند ۴۷۰ میلیارد مترمکعب گاز در این منطقه کشف شده است. در سال۱۳۴۸ شمسی عملیات حفاری هم انجام گرفت، اما عملا تلاش‌های ایران با شکست روبرو شد. این مقام وزارت نفت و گاز ترکمنستان خاطرنشان کرد که با توجه به بی‌نتیجه بودن تلاش‌های قبلی، اقدامات فعلی ایران هم سودی نخواهد داشت.
به نظر این مقام ترکمنستانی هدف ایران پایین آوردن قیمت گاز ترکمنستان و معامله‌ی پایاپای است. وی تاکید کرد: «با توجه به شرایط کنونی تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و کمبود ارز، کشورهمسایه جنوبی قصد دارد قیمت گاز صادراتی ما را پایین بیاورد و معامله‌ی تهاتر و پایاپای با کشور ما انجام دهد. ایران اهداف سیاسی را دنبال می‌کند و این اقدامات به منظور فشار به ترکمنستان برای کاستن نرخ گاز صادراتی خود به ایران است.»
امکان بهره‌برداری مشترک از میدان‌گازی کشف شده
مقام مسئول در وزارتخانه‌ی نفت و گاز ترکمنستان در گفت‌و‌گو با دویچه وله همچنین ابراز داشت: «اکتشافات جدید ایران در همسایگی مرز ما انجام گرفته، نه در مرز دو کشور. اگر این اکتشافات در مرز دو کشور انجام بگیرد ما انتظار داریم کشور همسایه از جزئیات اقدامات خود ما را مطلع کند تا متخصصین صنایع نفت و گاز دو کشور نشست مشترکی داشته باشند و ابهامات برطرف گردد.»
این مقام ترکمنستانی در ادامه افزود: «ما چنین مشکلی را با همسایه دیگر خود ازبکستان داشتیم. میدان مشترکی با ازبکستان داریم که هر دو کشور مشترکا بهره‌برداری می‌کنند و سهمیه را مشخص کردیم. اگر در مرز مشترک ایران و ترکمنستان هم چنین میدانی کشف شود هر دو کشور بر اساس قوانین بین‌المللی موظفند مقدار ذخیره‌ی گازی و سهمیه‌‌ها را مشترکا تعیین کنند.»
یک کارشناس: تشخیص مالکیت میدان‌گازی آسان است
اما به عقید‌ی دکتر هومن پیمانی پژوهشگر ارشد موسسه‌ی مطالعات انرژی دانشگاه ملی سنگاپور با آزمایشات زمین‌شناسی می‌توان حدود میدان‌گازی و نفتی از جمله وسعت، عمق و همچنین مالکیت میدان‌گازی را تشخیص داد.
این کارشناس ادعای مقام وزارت نفت و گاز ترکمنستان را قبول ندارد و دلیل می‌آورد که ایران از نظر منابع نفت و گاز غنی‌تر از آن است که به نظر می‌آید. وی توضیح داد: «من فکر نمی‌کنم هدف ایران پایین آوردن قیمت گاز ترکمنستان باشد، برای این‌که از زمان اکتشاف تا زمان بهره‌برداری فاصله‌ی زمانی زیادی وجود دارد و سرمایه‌گذاری عظیمی باید انجام بگیرد. با توجه به شرایط کنونی و امکانات محدود سرمایه‌گذاری ایران حدود ۱۰ سال زمان می‌خواهد که بتواند از منابع جدید کشف شده بهره برداری کند. از آن گذشته ایران بدون منابع گازی کشف شده جدید هم دومین ذخیره گازی جهان را دارد.»
«مشکل ایران نه اکتشاف، بلکه سرمایه‌گذاری است»
دکتر اشتفان مایستر، کارشناس امور انرژی شورای روابط خارجی آلمان به دویچه وله می‌گوید: «فعلا موضوع برنامه‌ی هسته‌ای و اعمال تحریم‌ها علیه ایران در اولویت قرار دارند. اما موضوع کشف میادین نفت و گاز در نزدیکی مرزها می‌تواند به یکی از عوامل جدال بین دو کشور همسایه تبدیل شود.
این کارشناس امور انرژی شورای روابط خارجی آلمان اضافه می‌کند: «در بازار جهانی نرخ گاز پایین آمده است و من فکر نمی‌کنم ایران با پخش اخبار مربوط به کشف میادین عظیم گازی بخواهد فشار تحریم‌ها را کاهش دهد.»
اشتفان مایستر همچنین می‌گوید، به دنبال فشار آمریکا کنسرن‌های انرژی غربی همکاری با ایران را قطع کردند و اکنون صنایع نفت و گاز ایران نیاز شدیدی به سرمایه‌گذاری‌های خارجی دارد. این مسئله بزرگترین مشکل ایران است.
«صدتا میدان‌گازی هم کشف شود، مشکل ایران حل نمی‌شود»
دکترهومن پیمانی پژوهشگر ارشد موسسه‌ی مطالعات انرژی دانشگاه ملی سنگاپور هم گفته‌های کارشناس آلمانی را پیرامون سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز ایران را تائید کرد. او در این رابطه توضیح داد: «مشکل ایران کمبود گاز نیست بلکه کمبود تولید آن است چون‌که سرمایه‌گذاری مناسب در ایران انجام نگرفته و تولید ایران با توجه به بالارفتن مصرف، افزایشی نداشته است. بنابراین مشکل ایران کمبود منابع گازی نیست بلکه کمبود سرمایه‌گذاری است و اگر این سرمایه گذاری انجام نشود مشکل گازی ایران حل نخواهد شد حالا صدتا هم میدان‌گازی کشف شود.»
کارشناسان در شرایط کنونی سرمایه‌گذاری خارجی در صنایع نفت و گاز ایران را عملی نمی‌دانند و نتیجه می‌گیرند که ادامه‌ی این روند تغییری در موقعیت گازی ایران و حتی در واردات گاز ترکمنستان به ایران بوجود نخواهد آورد.