محمد رسولاف مضمون اصلی فیلم خود با عنوان "شیطان وجود ندارد" را "نافرمانی و مقاومت" خواند. این فیلم در برلیناله ۲۰۲۰ اکران میشود، ولی رسولاف به دلیل ممنوعالخروج بودن اجازه سفر به خارج کشور و حضور در برلیناله را ندارد.
تبلیغات
محمد رسولاف، کارگردان ایرانی که فیلم "شیطان وجود ندارد" اثر او در بخش رقابتی هفتادمین دوره جشنواره فیلم برلین حضور دارد، در گفتگویی که روز جمعه ۲ اسفند (۲۱ فوریه) با نشریه معتبر "ورایتی" داشت، درباره آنچه مسئولیت مقاومت در برابر سیستم قدرت خواند سخن گفت و از پرسشهایی که باید پرسیده شوند یاد کرد: «آیا مسئولیت مقاومتت را، نه گفتنات را، برعهده میگیری؟ هزینهای که باید برایش بپردازی چقدر است؟» او در پاسخ از وضعیت خودش مثال زد و گفت: «میتوانم بگویم با مقاومت، خودم را از بسیاری از وجوه زندگی محروم کردهام اما خوشحالم که مقاومت میکنم.»
رسولاف اواخر تیرماه ۱۳۹۸، در دادگاه انقلاب به اتهام "تهدید امنیت ملی" و " تبلیغ علیه نظام اسلامی" به یک سال حبس تعزیری و دو سال ممنوعیت خروج از کشور محکوم شد. او اما در گفتگو با "ورایتی" با بیان اینکه "عملا دو سال و نیم است که اجازه خروج از کشور نداشته است،" به پیچیدگیهای سیستم سانسور در ایران پرداخت و گفت: «اینطور نیست که چیزی را به طور رسمی اعلام کنند، اما زندگی را با ندادن مجوز یا اینکه اجازه ندهند کارت را انجام دهی هر بار برایت سختتر میکنند.»
رسولاف در نامهای که روز پنجشنبه و همزمان با افتتاحیه برلیناله از سوی تهیهکنندگان فیلم "شیطان وجود ندارد" منتشر شده بود نیز با اظهار تاسف از نبود امکان حضور در کنار تماشاچیان در برلیناله، از جمهوری اسلامی انتقاد کرده و گفته بود که "تحمیل چنین محدودیتهایی به وضوح ماهیت ناشکیبا و مستبد دولت ایران را به نمایش میگذارد".
"هر روز منتظر تماس بودم"
رسولاف که از جمله فیلمسازان ایرانی است که با وجود سانسور شدید و فشارهای آشکار و پنهان در داخل، همواره در فیلمهای خود، سرکوب و اختناق در ایران را نمایش داده است، در گفتگو با "ورایتی" با بیان اینکه فیلم "شیطان وجود ندارد" در شرایط "بسیار دشواری" ساخته شده است، گفت که پیش از شروع ساخت فیلم، حکم اخیر خود را دریافت کرده است و همه طول فیلمبرداری به این فکر گذشته که آیا این حکم در دادگاه تجدیدنظر تغییر خواهد کرد یا خیر: «هر روز صبح موبایلم را چک میکردم تا ببینم آیا قادر خواهم بود که فیلم را به انتها برسانم.»
او البته با تاکید بر اینکه "هنوز هم منتظر اساماس است"، گفت یک اساماس که احتمالا از طریق آن این بار به او اطلاع داده شود که "باید برای اجرای حکم به زندان برود." با اینهمه رسولاف "مهمترین" چیز را "احساس رضایتی" خواند که از تمام شدن فیلم و خارج شدنش از کشور دارد: «حالا جایش امن است.»
"سینمای مستقل ایران در حال کوچکتر شدن است"
محمد رسولاف در گفتگو با "ورایتی" با اشاره به فضای جشنواره فجر از "کوچک و کوچکتر شدن" جامعه سینمایی مستقل ایران صحبت کرد. به گفته او "فشاری که به سینماگران مستقل وارد میشود از این طرح نیروهای امنیتی و نظامی خبر میدهد که در پی استفاده از سینما به عنوان ابزار هستند." از همین رو او با بیان اینکه "هیچ امکانی" برای خودش برای کار در محیط "رسمی" سینمای ایران نمیبیند گفت چون تنها راه اینکه "بخشی از این سیستم باشی،" این است که "در پروژههای نهادهای نظامی و امنیتی کار کنی."
فیلم "شیطان وجود ندارد" در چهار اپیزود نشان میدهد که در رژیمهای خودکامه، انسانها خواه ناخواه جرم و گناه مرتکب میشوند بدون آنکه راه دیگری داشته باشند. این فیلم محصول مشترک آلمان، جمهوری چک و ایران است.
پیشتر، دفتر حمایت مالی از سینماگران در هامبورگ آلمان ابراز امیدواری کرده بود تا رسولاف بتواند به آلمان سفر کند. رئیس هیاتمدیره خانه سینما ایران نیز از رئیس قوه قضائیه خواسته بود که به محمد رسولاف مجوز سفر به آلمان و حضور در جشنواره فیلم برلین را بدهد.
اما روز گذشته انتشار نامه تهیهکنندگان فیلم تاییدیهای رسمی بر این خبر پیشتر شنیده شده بود که رسولاف در برلیناله حضور نخواهد یافت.
اثر جدید رسولاف در بین فیلمهای بخش رقابتی برلیناله
هفتادمین دوره از جشنواره فیلم برلین روز ۲۰ فوریه (اول اسفند) کار خود را آغاز میکند. در بخش رقابتی برلیناله ۱۸ فیلم حضور دارند، از جمله فیلم "شیطان وجود ندارد"، تازهترین اثر محمد رسولاف، کارگردان ایرانی.
عکس: picture-alliance/NurPhoto/M. Romano
فصلی تازه با مدیران جدید
برلیناله پس از دورهای چندین ساله که دیتر کاسلیک مدیریت آن را برعهده داشت، فصل تازهای را آغاز میکند. هدایت این جشنواره را از این پس کارلو چاتریان (راست) ماریته ریسنبک (چپ) عهدهدار هستند. چاتریان مدیریت هنری را بر عهده خواهد داشت و ریسنبک مدیریت اجرایی این جشنواره را.
عکس: Reuters/A. Hilse
میزبانی سینماهای جدید در مرکز پایتخت
یکی از مأموریتهای مدیران جشنواره برلین یافتن سینماهای جدید برای اکران فیلمهای برلیناله بود. آنان با توجه به تعطیل شدن مجتمع سینمایی بزرگ در میدان پتسدام ناچار شدند که سالنهای جدیدی پیدا کنند. سینمای "کوبیکس" (تصویر) که در دورههای گذشته بیشتر نقشی حاشیهای داشت، اکنون یکی از مراکز مهم اکران فیلمهای جشنواره برلین است.
عکس: DW/A. Gollmer
افتتاح جشنواره با "سال سلینجر من"
آغازگر هفتادمین دوره از جشنواره سینمایی برلین فیلم "سال سلینجر من" به کارگردانی فیلیپ فالاردو، سینماگر کانادایی است. این فیلم که محصول مشترک کانادا و ایرلند است، داستان زنی جوان را روایت میکند که نویسنده است و دستیار یکی از مدیران یک آژانس ادبی. سیگورنی ویور (تصویر)، بازیگر صاحبنام آمریکایی، از نقشآفرینان اصلی این فیلم است. ویور از جمله ستارگانی است که پا به فرش قرمز برلیناله خواهند گذاشت.
عکس: micro-scope
"شیطان وجود ندارد"
در بخش مسابقه این دوره ۱۸ فیلم حضور دارند. "شیطان وجود ندارد" اثر تازه محمد رسولاف، کارگردان ایرانی، از فیلمهای شرکتکننده در این بخش است. "شیطان وجود ندارد" محصول مشترک آلمان، جمهوری چک و ایران است و در برلیناله نخستین اکران خود را تجربه میکند. . فیلم "میدان آلکساندر" به کارگردانی برهان قربانی، فیلمساز آلمانی-افغانی از دیگر آثار حاضر در بخش رقابتی است. تصویر: نمایی از "شیطان وجود ندارد"
عکس: Cosmopol Film
رئیس هیأت داوران
در رأس هیأت داوران بخش رقابتی هفتادمین دوره از جشنواره فیلم برلین جرمی آیرونز قرار دارد. در کارنامه این بازیگر بریتانیایی جوایز زیادی به ثبت رسیدهاند، از جمله جایزه اسکار و جایزه گلدن گلوب. او در سال ۱۹۹۱ جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای درخشش در فیلم "برگشتن بخت" دریافت کرد. جرمی آیرونز به همراه دیگر اعضای هیأت داوران برندگان اصلی جشنواره برلین را انتخاب میکند.
عکس: picture-alliance/dpa/B. Smith
راهاندازی بخشی جدید
مدیران جدید جشنواره فیلم برلین در این دوره بخش رقابتی جدیدی به راه انداختهاند که "رویارویی" نام دارد و قرار است با گذشت زمان نقش مهمی در چارچوب این فستیوال ایفا کند و تنوع و گوناگونی عالم فیلم و سینما را بازبتاباند. در این بخش مجموعا ۱۵ فیلم با یکدیگر رقابت میکنند، از جمله فیلم "گوندا" (تصویر).
عکس: Egil Haskjold Larsen/Sant & Usant
اکرانهای باشکوه
کارلو چاتریان که مدیر هنری برلیناله است، در این دوره از نمایش و اکرانهای باشکوه و مجلل چشم نپوشیده است. یکی از آثاری که بدون شک توجه علاقمندان را جلب خواهد کرد، فیلم "پینوکیو" است که ماتئو گارونه آن را کارگردانی کرده و روبرتو بنینی (تصویر) نقشآفرین اصلی آن بوده است.
عکس: Greta De Lazzaris
حضور پررنگ سینمای آلمان
سینمای آلمان که در دوران مدیریت دیتر کاسلیک حضور پررنگ در برلیناله داشت، از این پس نیز نقش مهمی در این جشنواره بازی خواهد کرد. یکی از بخشهای فستیوال برلین "چشمانداز سینمای آلمان" است که در آن شماری از فیلمها برای نخستین بار به نمایش در میآیند، از جمله فیلم "خواب" که در آن ساندرا هولر (تصویر) بازیگری کرده است.
عکس: Marius von Felbert/Junafilm
کارگردانان زن
یکی از آمار و آرقامی که برخیها انتظار اعلام آن را میکشند، شمار کارگردانان زن است که توانستهاند با آثار خود به جشنواره فیلم برلین راه یابند. خانم آگنیشکا هولاند، سینماگر معروف لهستانی، یکی از این کارگردانان است. تازهترین اثر او که "شارلاتان" نام دارد، در برلیناله ۲۰۲۰ به نمایش درخواهد آمد. تصویر: نمایی از فیلم "شارلاتان".
عکس: Marlene Film Production
حضور ایران
در فهرست فیلمهایی که تیم جدید برلیناله تاکنون معرفی کرده، چند فیلم ایرانی هم بهچشم میخورد. در بخش "فوروم" (Forum) فیلم "نامو" (بیگانه)، نخستین تجربه کارگردانی نادر ساعیور پذیرفته شده است. فیلمهای کوتاه "اسب سفید بالدار" مهیار ماندگار، "بادبادکها"ی پیام حسینی و فیلم بلند "یلدا"، ساخته مسعود بخشی هم به بخش "نسل" (Generation) جشنواره برلین راه یافتهاند.
عکس: imago/STPP
جایزه افتخاری برای هلن میرن
هلن میرن، هنرپیشه مشهور انگلیسی، در این دوره از جشنواره برلیناله جایزه خرس افتخاری را به پاس یک عمر فعالیت هنری دریافت خواهد کرد. میرن تا کنون در دهها اثر سینمایی و تلویزیونی نقشآفرینی کرده و تا کنون جوایز سینمایی متعددی دریافت کرده است، از جمله جایزه اسکار، جایزه گلدن گلوب و جایزه بفتا. "ملکه" و "جنون شاه جورج" از فیلمهای معروف هلن میرن محسوب میشوند.
عکس: picture-alliance/newscom/J. Ruymen
مروری بر آثار
یکی از بخشهای جذاب برلیناله "مروری بر آثار" است که این بار به کینگ ویدور، کارگردان مشهور آمریکایی، اختصاص دارد. ویدور فعالیت خود را در دوران سینمای صامت آغاز کرد و در طول چند دهه آثار زیادی از خود به جای گذاشت، از جمله "جنگ و صلح" (محصول ۱۹۵۶) و "جدال در آفتاب" (محصول ۱۹۴۶). تصویر: کینگ ویدور (چپ) با آدری هپبورن (وسط) و جرمی برت (راست) در پشت صحنه "جنگ و صلح".