سایت اینترنتی «دیپلماسی ایرانی» سال ۱۳۸۶ راه‌اندازی شده و مدیریت آن را محمد صادق خرازی، نماینده سابق ایران در سازمان ملل و سفیر پیشین جمهوری اسلامی در فرانسه بر عهده دارد. این سایت حوزه‌کار خود را روابط بین الملل و سیاست خارجی و هدفش را طرح نظرات کارشناسان و "ارائه راهکار از منظری مستقل" در این زمینه معرفی می‌کند.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، علی اکبر هاشمی رفسنجانی حدود سه هفته پیش (۲۸ خرداد ۱۳۹۰) با گردانندگان سایت دیپلماسی ایرانی دیدار کرد و به پرسش‌های آنان پاسخ گفت. نخستین بخش از این گفت‌وگوی مفصل شامگاه دیروز (۲۰ تیر) منتشر شد.

گفت‌وگو با طرح مقدمه‌ای از سوی خرازی در مورد فعالیت‌های این پایگاه اینترنتی آغاز شده. او از سال ۱۳۶۸، با آغاز ریاست جمهوری رفسنجانی ۶ سال سفیر و نماینده‌ی دائم ایران در سازمان ملل بوده است. بخش بزرگی از گفت‌وگو با رفسنجانی حول محور یک پرسش اصلی متمرکز است: «آیا سیاست خارجی دولت نهم و دهم با دولت‌های قبلی متفاوت است، و در این صورت این تفاوت به نفع کشور است یا به زیان آن.»

شکستن تابوی مذاکره با آمریکا

هاشمی رفسنجانی معتقد است که سیاست‌خارجی دولت احمدی‌نژاد در حرف با دولت‌های گذشته تفاوتی ندارد، اما در عمل "مطلوب نیست" و به تیرگی روابط با کشورهای دیگر انجامیده است. او می‌گوید «شعارهای ما هم با اینها خیلی فرق نمی‌کرد. یعنی همین حرف‌ها را می‌زدیم، ولی در عمل براساس اصول دیپلماسی عمل می‌کردیم.»

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره‌ی تلویحی به نامه‌نگاری‌های احمدی‌نژاد خطاب به سران آمریکا تاکید کرد: «اینها در گفتار از ما جلوتر رفتند» و «در حرف تابوی مذاکره با آمریکا را شکستند.»

او خاطر نشان کرد، در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی «آن قدر فضا سنگین بود که او در یکی از سفرهایش به آمریکا و در یکی از مراسم، برای اینکه با مسئولان آمریکایی رودررو نشود، مسیر مستقیم خود را کج کرد. ولی الان کاملاً برعکس است. آن‌قدر برعکس است که به هر بهانه‌ای نامه‌های بدون جواب به مسئولان آمریکا می‌نویسند.»

پیامد "کارهای نسنجیده"ی دولت

محمود احمدی‌نژاد در شش سال گذشته بارها دست به اقدام‌هایی زده که به اعتقاد کارشناسان اعتبار دستگاه سیاست خارجی کشور را به شدت خدشه‌دار کرده است؛ یکی از این نمونه‌ها برکناری وزیر سابق خارجه منوچهر متکی در جریان سفر او به سنگال عنوان می‌شود.

چنین تصمیم‌هایی و کشف تجهیزات نظامی ایران که گفته می‌شود برای شورشیان آفریقایی ارسال شده بود، روابط تهران با برخی کشورهای آفریقا را دچار بحران کرده است.

رفسنجانی ظاهرا با اشاره به چنین برخوردهایی گفته است: «اگر با موازی‌کاری و کارهای نسنجیده، وزارت خارجه را در چشم دیگر کشورها ضعیف کنیم، حتی کشورهای آفریقایی هم رغبتی به مذاکره با ما، که مقدمه روابط است، ندارند.»

واداشتن وزیر خارجه به دورغ‌گویی

مسئله رابطه با آمریکا و عربستان از دیگر مسائل مطرح شده در گفت‌وگو با رفسنجانی است. او پس از خاتمه جنگ ایران و عراق که در جریان آن اغلب کشورهای عربی، به ویژه عربستان از بغداد حمایت می‌کردند، تلاش‌های فراوانی کرد تا روابط دیپلماتیک با این کشورها را به حالت عادی برگرداند. روابط صمیمانه‌ی رفسنجانی با ملک عبدالله، پادشاه عربستان سعودی، بارها از سوی اصولگرایان و نزدیکان احمدی‌نژاد مورد انتقاد قرار گرفته است.

رفسنجانی دولت احمدی‌نژاد را متهم می‌کند که "برای کم‌رنگ کردن آثار" سفر او به عربستان و مذاکراتش با مسئولان این کشور، منوچهر متکی را تحت فشار گذاشته‌اند تا در یک نشست خبری در مورد بدرفتاری ماموران مرزی عربستان با مقام‌های ایرانی دروغ بگوید.

او این سخنان را از قول متکی و به نقل از محمد ری‌شهری، سرپرست وقت حجاج ایرانی اظهار کرده است. رفسنجانی تصریح کرد «نباید سیاست خارجی را که با منافع ملی ما ارتباط دارد، وارد اختلافات داخلی کنیم.»

اختلاف با خامنه‌ای بر سر رابطه با آمریکا

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در مورد روابط با آمریکا به "تغییر مواضع آنها و نرم شدن سیاست‌های خشن در خیلی از زمینه‌ها" در سال‌های پس از جنگ با عراق اشاره می‌کند و می‌گوید «تا آن مقدار که من ملایمت می‌کردم، آنها جلو می‌آمدند.»

او به اختلاف نظرش با رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای در این زمینه می‌پردازد و خاطر نشان می‌کند، در برابر نرمش آمریکا «ما در ایران کمی تلخ جواب می‌دادیم که تابع سیاست رهبری بودیم. ایشان موافق نبودند.» رفسنجانی اعتقاد دارد «شاید اگر با آمریکا هم مثل اروپا رفتار می‌کردیم، مشکلات کمتری برای ما پیش می‌آمد.»

هاشمی رفسنجانی می‌گوید با توجه به شکسته شدن تابوی گفت‌وگو با آمریکا «الان کاملاً می‌توان در شرایط مساوی و با رعایت احترام متقابل» با این کشور وارد مذاکره‌ی مستقیم شد. او در گفت‌وگو با سایت دیپلماسی ایرانی گفته است که دولت احمدی‌نژاد گرچه در حرف این تابو را شکسته، در عمل قادر به انجام این کار نیست.

به گفته‌ی رفسنجانی، در دولت احمدی‌نژاد «در عمل همان رفتار نسنجیده داخلی مانند امور اقتصادی، فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی را در سیاست خارجی هم دارند.»

BK/SA