روز دوشنبه (۱۶ سپتامبر/ ۲۵ شهریور) بنا به گفته شماری از کاربران اینترنت در ایران در بخش‌هایی از این کشور از فیلتر فیس‌بوک و توئیتر خبری نبود. همزمان اما در بخش‌های دیگر کشور این فیلتر همچنان برقرار بود. این وضعیت جدید گرچه به دلیل عدم اعلام قبلی از سوی مقام‌های رسمی ابهام‌انگیز بود ولی به سرعت در رسانه‌های بین‌المللی بازتاب یافت. روزنامه نیویورک تایمز حتی نوشت که لغو فیلتر فیس‌بوک و توئیتر در ایران از نظر کاربران با فروپاشی دیوار برلین در عرصه دیجیتال قابل قیاس است.

با توجه به برخی از اظهارات مقام‌های دولت جدید ابتدا این حدس و گمان بالا گرفت که شاید رفع فیلتر اقدامی از سوی این دولت در راستای گشایش در تبادل آزاد اطلاعات باشد. اما صبح سه‌شنبه یک مقام مسئول در امور فیلترینگ اینترنت در ایران اعلام کرد که دسترسی بخش‌هایی از کاربران اینترنت به فیس‌بوک و توئیتر در روز دوشنبه ناشی از اشکال فنی بوده است.

عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر "کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه" در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفت: «بله دیشب ما دنبال قضیه بودیم. ظاهرا اشکالات فنی در برخی از ISP بوجود آمده و ما دنبال علت آن هستیم.»

خرم‌آبادی تهدید کرد که این ماجرا چه ناشی از "تخطئی" باشد و چه به "قصور" برگردد مشمول مجازات خواهد شد و شرکت یا شرکت‌های دخیل تحت پیگرد قرار می‌گیرند.

استفاده بحث‌انگیز از فیس‌بوک و توئیتر

در حالی که فیس‌بوک و توئیتر در ایران فیلتر هستند و از سوی برخی مقام‌های امنیتی از آن به عنوان ابزار جاسوسی غرب یاد شده، اما شماری از مقام‌های ارشد کشور در آن عضو هستند. از جمله صفحه‌ای منتسب به آیت‌الله خامنه‌ای در فیس‌بوک وجود دارد که تا کنون این نسبت تکذیب نشده است.

به خصوص برخی از کارگزاران دولت جدید به استفاده از فیس‌بوک و توئیتر توجه ویژه‌ای دارند. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه تا چند روز پیش که صفحه فیس‌بوکش فیلتر شد حضوری فعال در این صفحه داشت.

روی‌آوردن دولتی‌ها به فیس‌بوک و توئیتر البته بدون حاشیه و هشدار نبوده است. از جمله اسماعیل احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی گفته است: «متاسفانه برخی از دستگاه‌ها از فیس‌بوک به عنوان ارتباط با مخاطب بیرونی استفاده می‌کنند که این تنها یک توجیه است و مجوز قانونی در این رابطه وجود ندارد... ما از برخی وزرا و مقامات انتظار داریم همانند مردم رفتار کنند.»

ماجرایی که ادامه می‌یابد

به رغم اظهارات دبیر "کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه" که دسترسی موقت بخش‌هایی از کاربران اینترنت به فیس‌بوک و توئیتر را به اشکال فنی نسبت داده است، انتظار می‌رود که بحث رفع فلیتر این شبکه‌های اجتماعی در اینترنت همچنان در ایران موضوع و خواست روز بماند، به ویژه که فیلتر هم نتوانسته از شمار روزافزون و میلیونی کاربران این شبکه‌ها در ایران بکاهد.

اسماعیل جلیلی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی درباره رفع فیلترینگ به سایت قدس آنلاین گفته است: «ما اکنون هم از سوی کشورهای خارجی (درباره اطلاعات علمی و مبنایی) فیلتر می‌شویم و هم از سوی داخل به دلیل نگاه‌هایی که وجود دارد با فیلتر مواجه شده‌ایم.»

غلامرضا تاجگردون، نماینده دیگر مجلس نیز به سایت یادشده گفته است که فیلتر یک بهانه است، چون حالا هر کسی می‌تواند آن را دور بزند و به سایت مورد نظرش دسترسی پیدا کند. او افزوده است: «نظام باید درباره این محدودیت‌ها فکری کند. نباید با هزینه‌های اضافی همچون تلف شدن وقت و هزینه‌های مادی وارد این شبکه‌ها شد.»

علاوه بر درنگ‌ها و تردیدهای سابق در باره کارایی روش جمهوری اسلامی در فلیترینگ سایت‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی، برخی قول و قرارهای دولت جدید در راستای گشایش بیشتر در زمینه گردش اطلاعات نیز احتمالا در هفته‌ها و ماه‌های آینده این موضوع و فشار و چانه‌زنی برای گشایش‌های بیشتر را همچنان در دستور کار قرار خواهد داد.