رقابت نفس‌گیر بانک‌ها برای دور زدن کاهش سود سپرده‌ها
۱۳۹۶ شهریور ۱۰, جمعه
تلاش بانک‌ها برای جذب بیشتر منابع و تمایل شهروندان برای دریافت بیشترین سود بانکی ممکن، نه جدید است نه عجیب، اما اتفاقی که پجشنبه شب (نهم شهریور) در تهران و برخی کلان‌شهرهای ایران رخ داد بسیار کم‌نظیر بود؛ صف طولانی سپرده‌گذاران جلوی برخی بانک‌ها و اضافه‌کاری کارمندان بانک تا پاسی از شب.
علت این اتفاق نادر جدی شدن اجرای دستورالعمل شورای پول و اعتبار درباره محدود شدن سقف سود سپرده‌های بانکی است که یک سال پیش به تصویب رسید و با ترفندهای مختلف از سوی بانک‌ها نادیده گرفته می‌شد. با تشکیل دولت دوازدهم، بانک مرکزی با صور بخش‌نامه‌ای اعلام کرد که تمام بانک‌ها موظف‌اند از بامداد شنبه، ۱۱ شهریور این مصوبه را دقیقا اجرا کنند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
بر اساس دستورالعمل شورای پول و اعتبار و بخش‌نامه بانک مرکزی، باید حداکثر سود سپرده‌های بانکی بلندمدت یک‌ساله ۱۵ درصد و کوتاه مدت ده درصد باشد. ضرب‌الاجل اجرای این مصوبه باعث رفتار غیرمنتظره بانک‌ها و شهروندان در شامگاه سه روز منتهی به پنج‌شنبه بوده است.
اوج بداخلاقی در نظام بانکی
خبرگزاری مهر در گزارشی که جمعه منتشر شد نوشت، در حدود ده روزی که از صدور بخش‌نامه بانک مرکزی گذشت "بدترین صحنه‌ها در سریال کاهش نرخ سود بانکی کلید خورد و متاسفانه نظام بانکی این بار هم از این آزمون سخت، سربلند بیرون نیامد". این خبرگزاری افزود: «روز گذشته اما، بسیاری از بانک‌ها بداخلاقی در نظام بانکی را به اوج رساندند.»
بسیاری از بانک‌ها در سه روز گذشته ارسال پیامک‌های ترغیب‌کننده برای مشتریان خود را به شدت افزایش دادند. در این پیامک‌ها به مردم وعده می‌دادند که به قراردادهای سپرده یک‌ساله که تا روز پنج‌شنبه بسته می‌شود سود ۲۰ درصدی، و در مواردی برای سپرده‌های بالای ۱۰۰ میلیون تومان یکی دو درصد بیشتر پرداخت کنند.
بیشتر بخوانید: تکاپوی بانک‌های ایران برای اجرای دستورالعمل کاهش سود
این پیام‌های وسوسه‌برانگیز باعث هجوم مردم به شعبه‌های بانک‌ها و افزایش ساعت کاری آنها در روزهای سه‌شنبه، چهارشنبه و پنج‌شنبه شد؛ اغلب بانک‌ها با کمبود شدید منابع دست و پنجه نرم می‌کنند و برای بسیاری از شهروندان گذشتن از چند درصد سود اضافه نه ساده است و نه منطقی به نظر می‌رسد.
گزارش‌های میدانی خبرگزاری مهر حکایت از آن دارد که: «در برخی شعب، صف‌های طولانی پشت درهای بسته شعبه مشاهده می‌شد و برخی از متصدیان شعب، به دلیل فشار بالای کاری بداخلاقی‌هایی را صورت می‌دادند؛ ضمن اینکه مردم ساعت‌ها را باید برای سپردن پول خود به نظام بانکی در انتظار به سر می‌بردند؛ بلکه بتوانند سود بیشتری بگیرند.»
مطابق تجربه سال‌های گذشته احتمال این که بانک‌ها باز هم برای دور زدن بخش‌نامه بانک مرکزی راه‌هایی بیابند کم نیست. گرچه پیمان قربانی، معاون اقتصادی این بانک وعده داده نظارت بر اجرای دقیق این بخش‌نامه این بار بسیار جدی‌تر خواهد بود و با متخلفان نیز برخورد شدیدتری خواهد شد.
سود و زیان یک‌ساله شدن سپرده‌ها
بانک مرکزی در بخش‌نامه‌ی اخیر خود وعده داده که از بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری که مقررات جدید را با دقت رعایت کنند حمایت کند و در همین حال متخلفان را تهدید به پیگرد قانونی کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم برخی بانک‌ها به مشتریان‌شان پیام داده‌اند برای دریافت سود بیشتر، سپرده‌های خود را تا روز پنج‌شنبه به مدت‌دار یک‌ساله تبدیل کنند و برخی دیگر مانند بانک قوامین به سپرده‌گذاران پیام دادند که "برای جلوگیری از کاهش نرخ سود فعلی" حساب آنها را به سپرده یک‌ساله تبدیل می‌کنند و اگر مخالفند اعلام کنند.
بیشتر بخوانید: گره کور رونق بازار مسکن و کاهش سود بانکی
ظاهرا بانک مرکزی حساسیت زیادی به اقدام‌بانک‌ها در روزهای گذشته ندارد. خبرگزاری تسنیم از قول ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی نوشت: «مشکلی از بابت تمدید قراردادها توسط بانک‌ها در چند روز گذشته نداریم و اوج این اقدام باعث می‌شود سپرده‌های کوتاه مدت عادی تبدیل به بلند مدت شود.»
با این همه برخی کارشناسان نسبت به تاثیر مثبت این روند، به ویژه در کوتاه مدت تردید دارند؛ تغییر بسیاری از سپرده‌ها به سپرده یک‌ساله در روزهای گذشته، به این معناست که بانک‌ها دست‌کم تا یک‌سال دیگر سودهای ۲۰ تا ۲۲ درصدی به سپرده‌ها می‌دهند و برنامه دولت برای کاهش بهره تسهیلات و رونق بنگاه‌های تولیدی در این مدت راکد می‌ماند.