رهنمودهای متفاوت به نیروهای بسیج
۱۳۸۸ آذر ۴, چهارشنبه
چهارشنبه، ۴ آذر، یک روز پیش از سالگرد تأسیس بسیج در ایران نیز محملی برای ابراز نظر و موضع‌گیری سیاسی در باره چالش‌های سیاسی موجود و نقش و ماهیت این نهاد شد. حضور بسیج در مقابله‌های خشونت‌بار با اعتراض‌هایی که بعد از اعلام پیروزی محمود احمدی‌‌نژاد در انتخابات شکل گرفت، بحث‌های گسترده‌ای را درباره نقش و جایگاه این نهاد در نظام امنیتی و رابطه‌‌ی آن با حکومت و جامعه دامن زد.
اخیراَ فرمانده کل سپاه پاسداران اعلام کرد که آیت‌الله خامنه‌ای از نقش سپاه و بسیج در "فرونشاندن فتنه" ستایش کرده است. "فتنه" عنوانی است که جناح غالب در جمهوری اسلامی ایران برای اعتراض‌های گسترده پس از اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری به کار می‌برد.
آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی خود در روز چهارشنبه، در جمع بسیجیان، ضمن قدردانی مجدد از این نهاد در حراست از حکومت گفت که «آسيب شناسي، شناخت نقص‌ها و آفت‌ها، و همچنين پيش بيني‌هاي لازم بمنظور پيشرفت» از ضرورت‌های مبرم بسیج است. به گفته‌ی رهبر جمهوری اسلامی ایران، « با توجه به شكست استكبار در مواجهه سخت با نظام اسلامي در دهه اول انقلاب، اكنون دشمن، جنگ نرم را در دستور كار خود قرار داده و امروز اولويت اصلی مقابله با جنگ نرم است».
آیت‌الله خامنه‌ای در بیان نمونه‌ای از این جنگ نرم به حوادث پس از انتخابات اشاره کرد که به گفته وی عده‌ای «در اين قضايا، به بهانه انتخابات، ايجاد ترديد و اختلاف كردند تا دلهای مردم نسبت به يكديگر و نسبت به مسئولان چركين شود و در چنين فضاي مشوش و شلوغی، عناصر مغرض، خائن و دست آموز خود را برای كارهاي اخلال گرانه وارد صحنه كنند». وی در ادامه به «كساني كه با اشاره، تشويق، و لبخند دشمن، میخواهند با نظام اسلامی، قانون اساسی، و حركت عظيم مردمی مواجه شوند»، هشدار داد که «سر به سنگ می‌كوبند و تلاش آنان بيهوده است».
"نهادی که دست و پای مردم را می‌شکند"
همزمان با این اظهارات آیت‌الله خامنه‌ای، میرحسین موسوی، نامزد معترض به نتیجه اعلام شده انتخابات ریاست جمهوری نیزموضوع پانزدهمین بیانیه خود را وضعیت بسیج و رویکردهای آن در شرایط کنونی قرار داد. او در این بیانیه بسیج را نهادی توصیف کرد که رویارویی‌اش با مردم هویت اولیه‌اش که دفاع از آزادی و یکپارچگی ایران بوده را مسخ کرده است.
موسوی نوشت: «نسل جدیدی که بسیجی نامیده می‌شود امروز در بوته تاریک‌ترین شبهه‌ها و فتنه‌ها قرار دارد. آیا این نسل جدید نیز شبیه به کسانی هستند که جنگ جمل را در رکاب امیرمومنان (ع) مبارزه کردند؟ یا این قیاس‌ها واهی است و کسانی که این‌گونه قیاس می‌کنند بسیج را ماشینی سرکوبگر میخواهند برای زدن و گرفتن و آزار و حتی قتل انسان‌هایی که تنها جرمشان دعوت به دادگری است؟ چه کسانی جواب این سوال را می‌دانند؟ هویت آن سازمانی که اینک بسیج مستضعفان نامیده می‌شود به راستی چیست؟ دستگاهی بی‌نیت که بفرموده چشمانش را می‌بندد و دست و پای خواهران و برادرانش را می‌شکند؟»
موسوی در ادامه خطاب به "برادران بسیجی" نوشت: « چرا باید چهره‌ای که با زحمات گذشتگان شما پدید آمد به کدورت‌ها آلوده گردد؟ شما خود با مردمید و از مردمید. مفاهیمی که فطرت مردم آنها را می‌پسندد چرا باید در نزد برخی از دوستان بسیجی ما نفرت ایجاد کند؟ کدام زشتی در نام‌هایی چون آزادی وجود دارد که وقتی بر زبان می‌آید قلب بعضی از آنان (بسیجی‌ها) را مشمئز می‌کند، گویی که نام بزرگترین گناهان باشد؟ حال آن که هنوز بزرگترین میعادگاه‌ها در اکثر شهرهای ما به نام آزادی خوانده می‌شوند.»
میرحسین موسوی در بخش پایانی بیانیه خود به میدان آوردن بسیج و نیروهای نظامی و انتظامی دیگر را وسیله‌ای برای ارعاب مردم و به ترس‌انداختن آنها معرفی کرد: «بسیج چه بود و چه خواهد بود اگر به مسیری که پیش‌رویش گذاشته شده است ادامه دهد؟ آن نیرویی که یک زمان نماینده شجاعت ملت ما بود آیا اینک به کار گرفته شود تا ایرانیان را بترساند؟ کاملا پیداست که آخرین و تازه‌ترین راهبرد اقلیت اقتدارطلب ایجاد هراس در مردم است».
موسوی اما بعید دانسته است که این ترس مردم را به عقب‌نشینی و کوتاه آمدن وادار کند. او در این زمینه با خطاب قراردادن هواداران جنبش سبز نوشت: « مخالفانتان اشتباه کردند و در مقابل مسالمت و مقاومت شما آن را به کار بردند تا اگر کارگر نشود چاره دیگری نداشته باشند. چاره راستین آنها هم خود شمایید، روزی که از مخالفان خود بپرسید آیا پرچم‌های رنگارنگ شما نیز به معنای اصرار بر اجرای بدون تنازل قانون اساسی است، و اگر آری گفتند آنها را بپذیرید. آن روز وقتی است که همه با هم سبز می‌شویم.»
خاتمی: شأن و اعتبار بسیج در گرو ماندن در کنار مردم است
روز چهارشنبه، همچنین در گوشه‌ای دیگر از تهران، محمد خاتمی در دیدار با اعضای شورای مرکزی انجمن اسلامی جامعه پزشکی، در اشاره‌ای به روز بسیج، از سپاه پاسداران و بسیجیان خواست که برای حفظ حرمت و شأن خود در کنار مردم بمانند. خاتمی با اشاره به وضعیت صنعت، کشاورزی، روابط خارجی، مدیریت‌های مختلف، تصریح کرد که در همه‌ی شاخص‌ها کشور سقوط کرده است.
رئیس‌جمهور پیشین ایران در بخش دیگری از اظهارات خود، دفاع از آزادی و انتخابات را موجب افتخار نامید و افزود: «اگر در عرصه انتخابات و مسائل دیگر مشکلاتی وجود دارد، انتقاد می‌کنیم.» او دفاع از مردم و دفاع از انتخابات سالم و آزاد را دفاع از ارزش‌هایی دانست که «برای آن انقلاب شد، خون‌ها داده شد، محرومیت‌ها کشیده و هزینه‌ها پرداخته شد».
خاتمی با انتقاد از "فضای نظامی و امنیتی حاکم بر جامعه" از این موضوع ابراز نگرانی کرد که فشارها، علاوه بر اقشار مدرن و متوسط جامعه، سایر اقشار اجتماعی را هم نهایتاَ عاصی کند و به اعتراض وادارد. به گفته‌ی خاتمی، این نگرانی وجود دارد که «در آینده نه چندان دور در کنار نارضایتی‌های سیاسی که در قشرهای خاصی از جامعه بیشتر بروز و ظهور دارد نارضایتی‌های اجتماعی هم اضافه شود، به خصوص وقتی وعده‌های داده شده، عمل نشده یا بر خلاف آن عمل شده است».
هر سه سخنرانی و بیانیه منشترشده در روز تأسیس بسیج و تعریف‌های متفاوتی که از فضای سیاسی جامعه و نقش نهادها در فعل و انفعالات آن شده، شاید بیش از همه نشان‌دهنده‌ی تداوم بحرانی باشد که از انتخابات ریاست جمهوری بروزی شدید یافته و چشم‌انداز آن هم همچنان مبهم است. خاتمی در پایان سخنرانی خود، آزادی بازداشت‌شدگان پس از انتخابات و بازکردن فضای سیاسی جامعه را از ملزومات گذار از وضعیت کنونی توصیف کرده است.
شمار دیگری از چهره‌های اصلاح‌طلب، و از جمله میرحسین موسوی و مهدی کروبی نیز چنین خواست‌هایی را مطرح کرده‌اند. هاشمی رفسنجانی نیز در نماز جمعه قدس همین خواست‌ها را مورد تاکید قرار داد. اما به گفته برخی از ناظران، ادامه حبس شماری از دستگیرشدگان و احکام سنگینی که برای برخی از آنها صادر شده، به علاوه اظهارات رهبران سپاه و دولت که هر گونه کوتاه آمدن در برابر مخالفان را "خیانت" توصیف می‌کنند، و نیز سخنان امروز آیت‌الله خامنه‌ای هنوز نشانه‌ای به دست نمی‌دهد که فضا در راستای مورد نظر مخالفان سیر و تکوین یابد. این در حالی است که زمزمه‌ی حضور دوباره معترضان در روزهایی مانند ۱۶ آذر یا سالگرد انقلاب همچنان بر سر زبان‌هاست.