رواندا فرانسه را متهم به همدستی در نسل کشی سال ۱۹۹۴ کرد
۱۳۹۵ آذر ۱۰, چهارشنبه
در نسلکشی سال ۱۹۹۴ بیش از ۸۰۰ هزار نفر جان باختند. پرونده این نسل کشی کماکان باز است. حال دولت رواندا مدعی شده که مسئولیت بخشی از این نسل کشی با فرانسه بوده، ادعایی که دولت فرانسه آن را صرفا یک دروغ آشکار میداند.
تبلیغات
دادستانی رواندا خبر از گشایش پرونده علیه ۲۰ نفر از نمایندگان دولت فرانسه به اتهام همدستی با نسل کشی سال ۱۹۹۴ میدهد. گفته میشود که دولت رواندا خبر گشایش این پروندهها را به اطلاع مسئولان فرانسه رسانده و در عین حال از دولت فرانسه درخواست کرده تا برای روشن شدن مسائل با مقامات رواندا همکاری کنند.
بررسی نسل کشی سال ۱۹۹۴ رواندا با این هدف صورت میگیرد که نقش دقیق متهمان این پرونده روشن شود. دادستانی عمومی رواندا اعلام کرده است که پس از تحقیق و بررسیهای اولیه تصمیم گرفته خواهد شد که آیا ضرورتی برای شکایت رسمی علیه این افراد وجود دارد یا خیر. از آن گذشته دادستانی عمومی رواندا اعلام کرده که هرگاه شواهد بیشتری به دست آید، احتمال افزایش شمار متهمان فرانسوی این پرونده منتفی نیست.
مناسبات فرانسه و رواندا
این نخستین باری نیست که دولت رواندا فرانسه را متهم به همدستی در نسل کشی ۲۲ سال پیش میکند. همین اتهامات منجر به تیره شدن مناسبات سیاسی دو کشور فرانسه و رواندا شده است. دادستانی عمومی رواندا به مناسبات دولت وقت این کشور با دولت فرانسه اشاره کرده و از این رو مدعی همدستی فرانسه در نسل کشی سال ۱۹۹۴ شده است.
پس از مرگ جونال هابیا ریمانا، رئیس جمهور وقت رواندا در سال ۱۹۹۴ که وابسته به قوم هوتو بود، کشتار وحشتناک وابستگان قوم توتسی آغاز شد. هواپیمای حامل هابیا ریمانا در آوریل سال ۱۹۹۴ سقوط کرد و پیروان قوم هوتو، پیروان قوم توتسی را مسئول این سانحه هوایی معرفی کردند. حتی شماری از افراد میانهروی قوم هوتو نیز در جریان این نسل کشی و کشتار جان خود را از دست دادند. پس از پایان این نسلکشی، پل کاگامه، یکی از وابستگان قوم توتسی، زمام امور در رواندا را برعهده گرفت.
دولت رواندا اکنون مدعی است که بخشی از مسئولیت این نسل کشی از جمله به خاطر آموزش سربازان ارتش رواندا توسط فرانسه، بر عهده این کشور است. دولت فرانسه تا کنون در برابر اتهام دادستانی رواندا واکنشی نشان نداده است. یک سخنگوی وزارت دفاع فرانسه با استناد به سخنان وزیر دفاع این کشور، ژان ایو لودریان، این اتهام را که گویا ارتش فرانسه در نسل کشی سال ۱۹۹۴ مشارکت داشته دروغی آشکار و بیاساس خوانده است.
بیش از ۸۰۰ هزار کشته در نسلکشی رواندا
بیست سال پیش نسلکشی در رواندا بیش از ۸۰۰ هزار کشته برجای گذاشت. جامعه جهانی، بخصوص سازمان ملل متحد و فرانسه به دلیل خودداری از مداخله به موقع برای خاتمه آن با انتقاد جهانیان مواجه شدند.
عکس: Timothy Kisambira
آغاز نسلکشی
روز ششم آوریل ۱۹۹۴ موشکی در نزدیکی فرودگاه کیگالی، پایتخت رواندا، به هواپیمای جونوال هابیاریمانا، رئیس جمهوری این کشور اصابت کرد. در پی این حمله او که از قوم هوتو بود، به همراه سییرین نتاریامیرا، رئیس جمهوری بروندی، و هشت سرنشین دیگر این هواپیما کشته شدند. روز پس از این حادثه نسلکشی در رواندا آغاز شد که به کشته شدن دستکم ۸۰۰ هزار نفر منجر شد.
عکس: AP
کشتار هدفمند
هوتوهای تندرو این حمله موشکی را به مخالفان قوم توتسی نسبت دادند و حملات گسترده خود را علیه اقلیت قومی توتسی و هوتوهای میانهرو آغاز کردند. کشتار مخالفان برنامه ریزی شده انجام شد. در مرکز توجه آنها ابتدا فعالان حقوق بشر، ژورنالیستها و سیاستمداران مخالف بودند.
عکس: picture-alliance/dpa
نجات خارجیان
در حالی که همهروزه هزاران نفر در کیگالی و روستاهای رواندا به قتل میرسیدند، نیروهای ویژه بلژیک و فرانسه به سرعت حدود ۳۵۰۰ شهروند خارجی را از این کشور بیرون بردند. چتربازان بلژیکی در ۱۳ آوریل موفق شدند هفت کارمند آلمانی شبکه خبری آلمان "دویچه وله" و خانواده آنها را از کیگالی خارج کنند. تنها ۸۰ نفر از ۱۲۰ کارمند رواندایی این شبکه از این کشتار جان سالم به در بردند.
عکس: P.Guyot/AFP/GettyImages
بیتوجهی جهانی
رومئو دالر، فرمانده کانادیایی کلاه سبزهای سازمان ملل متحد میگوید برنامه کشتار توتسیها از آغاز سال ۱۹۹۴ در دستور کار بود. او این خبر را در ۱۱ ژانویه به اطلاع سازمان ملل متحد رسانده بود، اما به گزارش او ترتیب اثر داده نشد. گفته میشود که کوفی عنان، دبیر کل وقت سازمان ملل متحد، به هشدارهای بعدی فرماندهان این سازمان جهانی نیز اهمیتی نداده بود.
عکس: A.Joe/AFP/GettyImages
تبلیغ رسانهای نفرت
شبکه رادیویی (RTLM) و هفته نامه "كانگورا" به نفرت علیه قوم توتسی دامن میزدند. هفته نامه "كانگورا" حتی در سال ۱۹۹۰ "ده فرمان" نژادپرستانه قوم هوتو را منتشر کرد. شبکه رادیویی (RTLM) نیز در برنامههای موسیقی و ورزشی خود مردم را به قتل شهروندان توتسی ترغیب میکرد.
عکس: IIPM/Daniel Seiffert
پناه به هتل
در کیگالی بیش از هزار نفر به هتلی در این شهر پناه بردند. پس از آن که میل کالینز، رئیس بلژیکی این هتل کشور را ترک کرد، فردی به نام روسهسا باگینا سرپرستی این هتل را به دست گرفت. او با پرداختن پول و مشروب فراوان شبهنظامیان هوتو را از کشتار پناهجویان هتل بازداشت.
عکس: Gianluigi Guercia/AFP/GettyImages
کشتار در کلیسا
جانیان به پناهندگان به کلیساها نیز رحم نکردند. حدود ۴ هزار مرد، زن و کودک در کلیسایی در نزدیکی کیگالی به قتل رسیدند. جانیان با چاقو، دشنه و تبر قربانیان خود را از پای درمیآوردند. این کلیسا امروز یادگاری از این حوادث دردناک است. جمجمه و استخوانهای قربانیان، لباسها و دیوارهای سوراخسوراخشده یاد آن زمان را زنده نگاه میدارند.
عکس: epd
نقش فرانسه
فرانسه رابطه نزدیکی با رژیم حاکم هوتوها داشت. قوای نظامی فرانسه در ماه ژوئن پس از آن که شورشیان هوادار جبهه میهنپرستان رواندا (RPF) موفق شدند جانیان را به عقبنشینی وادار کنند، وارد عمل شدند. ارتش فرانسه نظامیان و شبه نظامیانی که مسئول نسل کشی بودند را یاری رساند تا به زئیر (جمهوری دمکراتیک کنگو) بگریزند. این افراد هنوز خطری برای صلح در رواندا هستند.
عکس: P.Guyot/AFP/GettyImages
موج پناهجویان
میلیونها نفر از قوم توتسی و هوتو در جریان این نسل کشی به تانزانیا، زئیر و اوگاندا پناهنده شدند. شمار پناهندگان به زئیر حدود دو میلیون نفر است. نظامیان پیشین هوتو و کسانی که در نسل کشی دخالت داشتند قدرت را در میان این پناهجویان به دست گرفته و سازمان "گروههای دمکرات برای آزادی رواندا (FDLR)" را تاسیس کردند. این سازمان تا امروز عاملی برای بیثباتی در شرق کنگو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa
فرار جانیان
یک سرباز در چهارم ژوئیه سال ۱۹۹۴ در مقابل کلیسای "خانواده مقدس" پاس میدهد. شورشیان جبهه میهن پرستان رواندا (RPF) به تدریج همه بخشهای این کشور را آزاد و جانیان را مجبور به فرار کردند. فعالان حقوق بشری اما بر این نظرند که اعضای این جبهه نیز برای به قدرت رسیدن دست به جنایتهای فراونی زدهاند. تا امروز هیچ یک از این افراد نیز برای این اقدامات وحشیانه خود به دادگاه فراخوانده نشده اند.
عکس: Alexander Joe/AFP/GettyImages
پایان نسل کشی
ژنرال پل کاگامه، رئیس جبهه میهن پرستان رواندا (RPF) روز ۱۸ ژوئیه سال ۱۹۹۴ اعلام کرد که جنگ با هواداران دولت سابق خاتمه یافته است. شورشیان کنترل بر کیگالی و شهرهای مهم دیگر را به دست گرفتند. آنها در ابتدا دولتی موقت تشکیل دادند. کاگامه از سال ۲۰۰۲ رئیس جمهوری رواندا شده است.
عکس: Alexander Joe/AFP/GettyImages
زخمهای باقیمانده
قتل عام رواندا حدود یکصد روز به طول انجامید. بیشتر قربانیان وحشیانه با دشنه به قتل رسیدند. همسایه همسایه را میکشت. لاشههای مردان، زنان و کودکان خیابانها را پر کرده بود. هیچ خانوادهای نبود که قربانی نداده باشد. نه تنها زخمهای بدن که زخمهای روح میلیونها نفر هنوز باز هستند و نسلکشی را فراموش نمیکنند.