حسن روحانی در چهارمین روز اقامت خود در نیویورک به عنوان رئیس دوره‌ای کشورهای عضو جنبش عدم تعهد (نم) در نشست خلع سلاح هسته‌ای سخنرانی کرد.

به گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) روحانی در این نشست گفت: «بی تردید اقدامات انجام شده برای خارج ساختن سلاح‌های هسته‌ای از حالت آماده باش و پرتاب، یا كاهش تعداد اینگونه سلاح‌ها نباید جایگزین امحای كامل آنها قلمداد شود.»

امحای کامل سلاح‌های هسته‌ای
رئیس دولت یازدهم هر گونه استفاده از سلاح هسته‌ای را "نقض منشور ملل متحد و جنایت علیه بشریت" خواند و راهبردهای نظامی و امنیتی‌ای كه چنین كاربردهایی را توجیه می‌كنند "غیرقابل پذیرش" عنوان کرد.

روحانی خواهان پایان یافتن تهدید كشورهای غیرهسته‌ای به استفاده از سلاح هسته‌ای شد و از طرف "جنبش غیرمتعهدها" از همه كشورهای هسته‌ای خواست پروتكل‌های الحاقی به تمام معاهدات مربوط به ایجاد مناطق عاری از سلاح اتمی را امضا کنند.

در کنار آمریکا، دو کشور روسیه و چین که دو متحد قدرتمند ایران شناخته می‌شوند، دارندگان بزرگترین زرادخانه‌ی جنگ‌افزارهای هسته‌ای به شمار می‌روند. این کشورها همچنان که هند و کره شمالی از موانع اصلی گسترش مناطق عاری از سلاح‌های هسته‌ای محسوب می‌شوند.

رئیس جمهور با ابراز تاسف از ناکام ماندن "حدود چهار دهه تلاش بین‌المللی برای ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته‌ای در خاورمیانه" اتخاذ گام‌های عملی عاجل برای ایجاد چنین منطقه‌ای را ضروری اعلام کرد.

کره‌شمالی، هند، پاکستان و اسرائیل
به گزارش ایرنا، روحانی در ادامه افزود: «اسرائیل به عنوان تنها غیرعضو پیمان عدم اشاعه هسته‌ای در این منطقه، باید بدون هیچگونه تأخیری به این معاهده بپیوندد تا همه فعالیت‌های هسته‌ای در منطقه، تحت پادمان‌های جامع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گیرد.»

پیمان عدم اشاعه یا پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان.پی.تی.)، که نخستین بار در سال ۱۹۶۸ میلادی (۱۳۴۷ خورشیدی) میان چند کشور به امضا رسید، کشورهای جهان را از نظر در اختیار داشتن یا نداشتن سلاح اتمی تفکیک کرده است.

مطابق تعریف‌های این پیمان، دارندگان رسمی سلاح اتمی پنج عضو دائم شورای امنیت (چین، روسیه، آمریکا، بریتانیا و فرانسه) هستند.

این پیمان تا کنون توسط ۱۸۸ کشور امضا شده است. هند، پاکستان و اسرائیل دارندگان غیررسمی سلاح اتمی محسوب می‌شوند و هنوز به ان.پی.تی. نپیوسته‌اند. کره شمالی که این پیمان را امضا کرده بود نیز با آزمایش‌های اتمی خود عملا از آن خارج شده است.

درخواست از کشوری که "موجودیت ندارد"
درخواست روحانی از اسرائیل در حالی مطرح می‌شود که جمهوری اسلامی موجودیت این کشور را به رسمیت نمی‌شناسد. از سوی دیگر ایران از سوی غرب متهم می‌شود که به تعهدات خود در این پیمان پا‌ی‌بند نیست و برنامه‌های اعلام نشده‌ای برای دست‌یابی به بمب اتمی دارد. جمهوری اسلامی این اتهام را بی‌اساس می‌خواند و هدف فعالیت‌های هسته‌ای خود را صلح‌آمیز می‌داند.

حسن روحانی بدون نام بردن از هند و کره شمالی که متحدان تجاری و سیاسی مهم جمهوری اسلامی محسوب می‌شوند گفت: «مصّرانه از دولت‌های هسته‌ای می‌خواهم نسبت به امضای هر چه سریعتر و بدون تحفظ پروتكل مربوط به معاهده منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای منطقه جنوب شرق آسیا و اسناد مربوطه آن مبادرت نمایند.»

رئیس جمهور خلع سلاح هسته‌ای و عدم اشاعه این گونه سلاح‌ها را تقویت كننده یكدیگر دانست و تاکید کرد که این دو هدف "باید همزمان و نه به هزینه یكدیگر" پیگیری شود. او می‌افزاید "مشروعیت عدم اشاعه، از هدفی بزرگتر كه همان خلع سلاح هسته‌ای است، نشات می‌گیرد. "

پیشنهادهایی برای خلع سلاح اتمی
روحانی در بخش پایانی سخنانش خلع سلاح هسته ای را همچنان بالاترین اولویت برای دولت‌های عضو جنبش عدم تعهد اعلام کرد و از سوی این کشورها به تشریح راهکارهایی برای پیشبرد این منظور پرداخت.

به گفته‌ی روحانی "آغاز هر چه سریع‌تر مذاكرات در كنفرانس خلع سلاح در خصوص كنوانسیون جامع سلاح‌های هسته‌ای به منظور منع در اختیار داشتن، توسعه، تولید، به دست آوردن، آزمایش، انباشت، انتقال، استفاده یا تهدیدِ به استفاده، از سلاح‌های هسته‌ای و فراهم ساختن زمینه امحای كامل آنها." نخستین و مهمترین گام است.

تعیین روز ۲۶ سپتامبر هر سال به عنوان روز بین‌المللی امحای كامل سلاح‌های هسته‌ای و برگزاری یك كنفرانس بین‌المللی در سطح مقامات عالی رتبه در پنج سال آینده، به منظور "ارزیابی پیشرفت‌های حاصله در خصوص خلع سلاح هسته‌ای" از دیگر پیشنهادهایی بود که روحانی در مقر سازمان ملل مطرح کرد.

"منزوی کردن اسرائیل" پس از احمدی‌نژاد
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در صفحه فیس‌بوک خود ادعا می‌کند که فعالیت هیئت ایرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به ویژه سخنرانی روحانی در نشست عمومی این مجمع باعث شد "اسراییل پس از ۸ سال بار دیگر در مجمع عمومی منزوی" شود.

وزیر خارجه ایران در گزارش‌گونه‌ای با اشاره به سخنرانی روز سه‌شنبه حسن روحانی نوشت: «امسال، ضمن حمایت قاطع از مردم فلسطین و حتی اشاره به آپارتاید در توصیف نحوه برخورد با فلسطینیان، اجازه ندادیم که اسراییل بتواند با سوء استفاده از برخی حرف‌ها و مظلوم‌نمایی، از دیگر کشورها باج‌خواهی کند.»

ظاهرا منظور ظریف سخنرانی‌های رئیس دولت‌های نهم و دهم، محمود احمدی‌نژاد مبنی بر نفی هولوکاست و محو اسرائیل از نقشه جهان در مجمع عمومی سازمان ملل است که همواره با اعتراض‌های شدید و ترک سالن توسط برخی از هیئت‌های نمایندگی همراه بود.

محمد جواد طریف می‌نویسد هنگام سخنرانی حسن روحانی "نه تنها کسی اجلاس را ترک نکرد، بلکه بسیاری از رییسان هیئت‌ها درست قبل از سخنرانی به سالن اجلاس آمدند و پس از پایان آن رفتند."