«شرایط برای بازگشت طرفین برجام به تعهدات خود آماده است»
۱۳۹۹ اسفند ۲۰, چهارشنبه
حسن روحانی بار دیگر از آمریکا خواست در بازگشت به تعهدات برجام پیشقدم شود. لاوروف از ایران و آمریکا خواست همزمان گام‌هایی برای بازگشت برداند. آمریکا گفته در تلاش برای ایجاد ارتباطی با ایران است.
عکس: Irna
تبلیغات
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در نشست هیئت دولت روز چهارشنبه ۲۰ اسفند (۱۰ مارس) در رابطه با برجام گفت: «اگر طرف پیمان‌شکن برجام پای تعهد خود بازگردد، ایران نیز به اجرای کامل تعهدات خود باز می‌گردد.» روحانی با اشاره به تحریم‌های آمریکا به عنوان "تروریسم اقتصادی"، اضافه کرد: «امیدواریم آنهایی که دیروز قانون‌شکن بودند و امروز می‌گویند می‌خواهیم به قانون عمل کنیم، در عمل این واقعیت را نشان دهند.»
به گفته روحانی: «همه شرایط برای اینکه همه هفت کشور به تعهدات خود برگردند، آماده است». او خطاب به آمریکا تاکید کرد: « ما برای اجرای پیمان آماده‌ایم. برای اجرای کل با کل آماده‌ایم و برای اجرای جزء با جزء هم آماده‌ایم.»
این اولین باری نیست که دولت ایران بر آمادگی خود برای بازگشت به برجام تاکید می‌کند و از آمریکا می‌خواهد که قدم اول را در برداشتن تحریم‌ها یا حداقل بخشی از آنها بردارد.
گام‌های همزمان برای بازگشت به برجام
روز گذشته (سه‌شنبه ۱۹ اسفند) سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در یک کنفرانس مطبوعاتی با هتمای خود در ابوظبی گفت: «روسیه فکر می‌کند ایران و ایالات متحده باید گام‌های همزمان برای بازگشت به برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) و زنده کردن توافق هسته‌ای بردارند.»
لاوروف انتقاد کرد که اصرار دو طرف (ایران و آمریکا) برای این "کدامیک باید اولین کسی باشد که به تعهدات خود بازگردد" می‌تواند منجر به این شود که مذاکرات "برای همیشه ادامه داشته باشد". او همچنین با اضافه کردن موضوعات تازه به مذاکرات برجام مخالفت کرد و گفت: «روسیه اطمینان دارد که نیازی به بارگذاری اهداف برجام با چند موضوع دیگر نیست، حتی اگر اینها موضوعات و نگرانی‌های مهمی باشند.» اشاره او به نگرانی اروپا و آمریکا از برنامه موشکی ایران است.
امارات متحده عربی اولین ایستگاه سفر لاوروف به منطقه خلیج فارس است. او در سفر خاورمیانه‌ای خود از عربستان سعودی و قطر نیز دیدار خواهد کرد. پیش بینی می‌شود که موضوع بحران یمن نیز در دستور کار این سفرها قرار گیرد. کشورهای حاشیه خلیج فارس امیدوارند که روسیه بتواند در حل بحران یمن میانجیگری کند.
خطوط ارتباطی "پنهان" آمریکا و ایران
پیرامون مذاکرات غیررسمی و پنهان میان هیئت‌هایی از آمریکا و ایران گمانه‌زنی‌های زیادی می‌شود. روشن نیست این که این دیدارها، در صورتی که در جریان باشند، در چه ابعادی است و شامل چه مواردی می‌شود. اما خبرگزاری شفقنا به نقل از وبسایت وزارت خارجه آمریکا نوشته است که ند پرایس، سخنگوی این وزاتخانه گفته که کشورش "قصد ندارد خطوط ارتباطی خود را با تهران فاش کند".
بر اساس همین خبر ند پرایس گفته است: «دولت بایدن به دنبال یک خط ارتباطی با تهران است تا از طریق آن، موضوعاتی از جمله آزادی زندانیان آمریکایی در ایران را پیگیری کند؛ بازگرداندن این زندانیان اولویت اول ما است و به همین خاطر ما نمی‌توانیم جزییات کانال‌های ارتباطی خود را اعلام کنیم.»
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با اشاره به پیگیری وضع زندانیان آمریکایی یا آمریکایی‌هایی که در ایران ناپدید شده‌اند (از جمله رابرت لوینسون)، تاکید کرده که سیاست کشورش در برابر ایران برپایه دیپلماسی است. او گفته است: «ما در حقیقت قصد داریم یک خط ارتباطی با تهران داشته باشیم که به ما اجازه بدهد که به ایرانی‌ها برای اطلاعات درباره آمریکایی‌های ناپدیدشده یا زندانی، فشار بیاوریم».
ند پرایس در رابطه با برجام نیز گفته است که رویکرد آمریکا برای بازگشت به برجام تغییری نکرده و «اگر ایران به تعهدات خود پایبند شود، آمریکا هم اقدام مشابه انجام خواهد داد و سپس از آن به عنوان سکویی برای توافقی قوی‌تر و محکم‌تر استفاده خواهد کرد.»
گروگان گیری اتباع آمریکایی
ماه گذشته میلادی جیک سولیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، به شبکه سی‌بی‌اس نیوز گفت که تماس‌ها با تهران برای آزادی شهروندان آمریکایی شروع شده‌اند اما توضیح بیشتری در باره چگونگی، زمان و زندانیان مورد نظر نداد.
پیش از آن نیز یک گروگان پیشین سفارت آمریکا در تهران و دو شهروند آمریکایی که در ایران زندانی بوده‌اند از دولت بایدن خواستند، آزادی زندانیان آمریکایی در ایران یکی از پیش‌شرط‌های مذاکره با ایران باشد. به گفته نزار زکا، شهروند لبنانی مقیم آمریکا که از ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ در ایران زندانی بود، گروگانگیری بخشی از "تجارت" رژیم ایران و وسیله‌ای است که سپاه پاسداران و سرویس‌های اطلاعاتی جمهوری اسلامی از آن به عنوان اهرم فشار بر کشورهای غربی استفاده می‌کنند.
خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکت‌های آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتاده‌اند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه می‌خواهد تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله می‌کند در صورتی که با ایران معامله کند، می‌تواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکت‌ها و بخصوص بانک‌ها معنی نقض تحریم‌ها را بخوبی می‌دانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین می‌کند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکت‌های ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارش‌ها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمی‌گردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربین‌های گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریم‌ها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدل‌های تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بین‌المللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطه‌ای ندارند، دستشان برای سرمایه‌گذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایه‌گذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکت‌های خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بی‌نظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکت‌های بین‌المللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانه‌های نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریم‌ها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریم‌ها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سال‌ها به دلیل تحریم‌ها راهی را پیدا نمی‌کرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایه‌گذاری می‌کند. دولت آمریکا در مورد این سرمایه‌گذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریم‌های جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا به‌قوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.
