ماریا رسا، روزنامه‌‌نگار فلیپینی و دمیتری موراتف، روزنامه‌نگار اهل روسیه روز ۱۰ دسامبر جایزه نوبل سال ۲۰۲۱ را در مراسمی ویژه در اسلو، پایتخت نروژ دریافت کردند.

هر دوی آنها در سخنرانی به هنگام دریافت جایزه، جهانیان را فراخواندند که از جان روزنامه‌نگاران و از آزادی مطبوعات حمایت محکم‌تری به عمل آورند.

آنها به شمار کثیری از همکارانشان اشاره کردند که در بخش‌های مختلف جهان به خاطر انجام مسئولانه کار خویش آماج تعقیب، بازداشت، سرکوب و مرگ شده‌اند.

آقای موراتف ۶۰ سال دارد و سردبیر روزنامه منتقد کرملین، نوویا گازتا، در روسیه است

 او در سخنرانی خود به وضعیت دشوار آزادی مطبوعات در روسیه اشاره کرد و گفت: «روزنامه‌نگاری در روسیه در حال عبور از یک دره تاریک است.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

به گفته او بیش از ۱۰۰ نفر از روزنامه‌نگاران و دست‌اندرکاران رسانه‌ها و فعالان حقوق بشر در ایام اخیر نامشان در فهرست "عوامل مرتبط با خارج" قرار گرفته است. شماری از همکاران موراتف کار را خود را از دست داده‌اند و عده‌ای نیز راهی جز خروج از کشور نیافته‌اند.

موراتف جایزه دریافتی را از آن همکارانی در نوایا گازتا دانست که جان خود را بر سر فعالیت حرفه‌ای خود گذاشته‌اند. او نام این همکارانش را نیز قرائت کرد. او در عین حال جایزه را متعلق به همکارانی هم دانست که زنده‌اند و به انجام تعهدات حرفه‌ای خود مشغولند.

به گفته این روزنامه‌نگار منتقد روس، روزنامه‌نگاران این ماموریت شاخص را دارند که واقعیت و افسانه و جعل را از هم تمیز دهند. او افزود: «فعالیت ما پیش شرط پیشرفت و ترقی است. ما پادزهر استبداد و انسدادیم.»

"حالا نوبت ساختن است"

خانم رسا نیز در سخنرانی خود مخاطبان را فراخواند که با چشمانی باز جهانی مطلوب مالامال از صلح و اعتماد و هم‌حسی و همبستگی را تصور کنند و مشترکا برای آن مبارزه کنند. او گفت: «ویرانی و تخریب اتقاق افتاده است، حالا نوبت ساختن است تا جهانی بسازیم که می‌خواهیم».

ماریا رسا تنها به انتقاد از دولت رودریگو دوترته در فلیپین بسنده نکرد بلکه شرکت‌هایی مانند فیسبوک را هم به باد انتقاد گرفت. او این شرکت‌ها را متهم کرد که با اشاعه دروغ و نفرت به سوداگری و کسب سود مشغولند. به گفته رسا "آنچه که در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرد تنها به این شبکه‌ها محدود نمی‌شود، بلکه خشونت آنلاین به جهان واقعی هم سرریز می‌کند.» او در این رابطه به حمله هواداران دونالد ترامپ به مقر کنگره آمریکا در ژانویه امسال اشاره کرد که در سرخوردگی و اعتراض به عدم انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری صورت گرفت.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

در اکتبر گذشته کمیته نوبل صلح نروژ اعلام کرد که خانم رسا و آقای موراتف برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۱ شده‌اند. در توضیح علت این انتخاب گفته شد که هر دو روزنامه‌نگار "به خاطر تلاش‌هایشان در راه حفظ و حراست از آزادی بیان و اندیشه که یکی از شروط برقراری دمکراسی و صلح پایدار است مورد تقدیر و ستایش قرار می‌گیرند.»

خانم رسا که جوایز متعددی دریافت کرده سردبیر یک پرتال رسانه‌ای آنلاین به رپلر است که از رسانه‌های قدر منتقد دولت دوترته به شمار می‌رود. دوترته از جمله به خاطر رویکردهای اقتدارگرایانه و زن‌ستیز خود و نیز به خاطر سیاستی که در مقابله با مواد مخدر در پیش گرفته و شمار کثیری از شهروندان فلیپین بدون محاکمات قضایی آماج تیر پلیس قرار گرفته‌‌اند مورد انتقاد سخت مجامع و محافل حقوق بشری است.

"دفاع از دمکراسی و شانسی برای صلح"

به گفته بریت رایس-اندرسون، رئیس کمیته نوبل هر دو روزنامه‌نگار به دلیل فعالیت‌هایشان آماج تمسخر و تهدید و خشونت هستند، از همین رو کمیته با اعطای جایزه به آنها در سال جاری قصد داشته بر اهمیت آزادی بیان اندیشه و آزادی مطبوعات در مبارزه با روندهای مخرب در جامعه تاکید کند.

رایس-اندرسون رسا و موراتف را جزیی از جنگی دانست که سلاح آنها در این جنگ تنها واژه‌ها هستند. در این جنگ هدف بیان واقعیت است و هر گونه افشای سوءاستفاده از قدرت نوعی پیروزی. او افزود: «ما باید در کنار این روزنامه‌نگاران بایستیم و هر روزنامه‌نگاری را در گوشه و کنار دنیا که هدفی مشابه را دنبال می‌کند مورد حمایت قرار دهیم. از این راه ما دفاع از آزادی اندیشه و دمکراسی را دنبال می‌‌کنیم و شانسی برای صلح پدید می‌آوریم."

رسا و موارتف تنها برندگان نوبل هستند که امسال به رغم  شرایط کرونایی مدال طلای خود و دیپلم افتخار را در برابر جمع کوچکی از حضار در اسلو دریافت کردند. دیگر دریافت‌کنندگان جوایز نوبل در رشته‌های مختلف در محل زندگی خود و به طور مجازی مورد تجلیل قرار گرفتند.

این جایزه در سال ۲۰۰۳ به شیرین عبادی، وکیل مدافغ حقوق بشر ایرانی اعطا شد.