کانون نویسندگان ایران با انتشار بیانیه‌ای در روز ۱۶ ژوئن "به خاک و خون کشیدن جوانان آزادی‌خواه" ایرانی را در درگیرهای روزهای اخیر محکوم کرد. این کانون ضمن تأکید بر بی‌طرفی در "بازی قدرتی که میان نامزدها و جناح‌های مختلف ساختار قدرت در جریان است"، سرکوب مردم را به نقد کشید. نویسندگان این بیانیه، عدم وجود آزادی‌های فردی و اجتماعی در جامعه‌ی ایران را زمینه‌ساز رویدادهای ناگوار خونینی می‌دانند که در روزهای گذشته رخ کرده‌اند. در این بیانیه آمده است: «روزنه‌ی کوچکی مانند اين انتخابات، که حاکميت ناگزير از گشودن آن بود، کافی بود تا خواسته‌های سرکوب‌شده و انباشته‌ی مردم از آن فوران کند و به موجی گسترده بدل شود که در روزهای گذشته شاهد آن بوده‌ايم.»

تحقق آزادی بیان

نویسندگان این کانون هم‌چنین در بیانیه‌ی خود ضمن طرح مشکلات اجتماعی و فرهنگی ایران، خاطر نشان ساخته‌اند که یکی از راه‌کارهای حل این مسائل "تحقق آزادی اندیشه و بیان بی‌هیچ حصر و استثنا و برچیده شدن بساط سرکوب" است.

دویچه وله در رابطه با صدور این بیانیه، مسئله‌ی تأمین آزادی‌ها در ایران و حمایت دولت آلمان از نویسندگان تحت پیگرد با مسئول پیشین بخش "نویسندگان در بند" انجمن قلم بین‌المللی ـ مرکز آلمان، کاتیا بهرنز (Katja Behrens) گفت‌وگو کرده است. کاتیا بهرنز، تا پایان ماه مه ۲۰۰۹ که مدیریت این بخش را ‌عهده‌دار بود، به عنوان معاون رئیس انجمن قلم نیز فعالیت داشت. او معتقد است که دولت ایران در برابر انتقاد کشورهای خارجی مصون نیست:

دویچه وله: درباره‌ی آزادی‌مطبوعات و بیان در ایران چه فکر می‌کنید؟

کاتیا بهرنز: در ایران نه آزادی مطبوعات و نه آزادی عقیده، هیچ‌کدام وجود ندارد. معنی آزادی این نیست که هنرمند در اطاقک خود بنشیند، مطالعه و فکر کند و به عقیده‌ای برسد. یک روشنفکر درایران به محض آن که نظر خود را بیان ‌کند، مجازات‌های سنگینی در انتظارش است. این را در سرنوشت نویسندگانی که سال‌ها در شرایط سخت در زندان‌های ایران به‌سر بردند، می‌توان دید.

حالا وضعیت بدتر شده است. با این حال من ناامید نیستم. چون وقتی برای دولت ایران اهمیت دارد که رسانه‌های خارجی درباره‌ی اعمال خشونت و رفتارهای غیردموکراتیکش خبری منتشر نکنند، به معنای آنست که سران جمهوری اسلامی در برابر انتقاد کشورهای خارجی مصون نیستند. از این رو مهم است که خبر و اطلاع‌رسانی در مورد اوضاع ایران فعال‌تر شود تا دولت ایران تحت فشار قرار گیرد و آزادی‌ها را رعایت کند.

کانون نویسندگان ایران نیز در این رابطه بیانیه‌ای صادر کرده و به دولت این کشور به‌خاطر محدود کردن دامنه‌ی آزادی‌ها ایراد گرفته است. در این رابطه چه حمایتی از سوی انجمن قلم آلمان می‌توان انتظار داشت؟

در این مورد رسانه‌های آلمانی و هم‌چنین رسانه‌های بین‌المللی بیشتر از انجمن قلم می‌توانند کارآ باشند. این رسانه‌ها وقتی مفصل در باره‌ی اوضاع وخیم ایران بنویسند و مردم خود را آگاه کنند، شاید بتوان امید تغییری داشت. البته اوضاع در حال حاضر در ایران بسیار بحرانی است. چون حتی احتمال بروز جنگ داخلی هم وجود دارد.

انجمن قلم هم باید در این زمینه فعال‌تر شود و ملاحظات سیاسی را کنار بگذارد. البته این انجمن، همان‌طور که می‌دانید از افراد متفاوت با عقاید متفاوت تشکیل می‌شود.

شما به عنوان عضو این انجمن، چه خواست‌ها و انتظارهایی از دولت آلمان دارید؟

آلمان باید به نویسندگان تحت پیگرد در ایران پناه دهد، از کسانی که دستگیر می‌شوند، حمایت کند و به خروج آن‌ها یاری دهد. این وظیفه‌ی دولت آلمان است. در دوره‌ی فاشیسم، در این کشور هم رویدادهایی از این دست رخ کرده‌اند. نویسندگان ما هم که در آلمان تحت پیگرد قرار گرفتند و مجبور شدند در تبعید به‌سر برند، در شرایط بسیار سختی زندگی کردند. درست به همین خاطر و با این پیشینه، آلمان موظف است، مسئولیت خاصی در این رابطه به‌عهده بگیرد.

آیا اقداماتی که انجمن قلم اصولاً در این زمینه انجام می‌دهد، تا به‌حال کارساز بوده‌است؟

بله، این برنامه‌ها، از جمله برنامه‌ی "نویسندگان در تبعید" انجمن قلم توانسته‌است به نویسندگانی که در سراسر جهان تحت پیگرد بودند، کمک کند، ولی به تغییر اوضاع این کشورها، مثلاً وضعیت ایران، نه.

کاتیا بهرنز در برلین به دنیا آمده و در ویسبادن تحصیل کرده است. او تا به‌حال جوایز ادبی بسیاری را از آن خود ساخته‌ است. از میان آثار بی‌شمار او، چند کتاب "همه‌چیز با عشق، وگرنه دنیا به آخر می‌رسد"‌،"رمانی از یک مزرعه" و "سفر مندلسون به برلین" را می‌‌توان نام برد.

مصاحبه‌گر: فهیمه فرسایی

تحریریه: فرید وحیدی