تذکر، توقیف نشریه، بازداشت افراد، لغو مجوز انتشار، پرداخت جریمه‌نقدی، برکناری مدیر مسئول یا اتهام‌های امنیتی و سیاسی، نمونه‌هایی از اعمال فشار بر روزنامه‌نگاران ایرانی هستند. سال ۸۷، سال تعطیلی گسترده نشریات در ایران بود. روزنامه "کارگزاران" به دلیل انتشار گزارشی از جنگ غزه، توقیف شد.

وضع اصحاب رسانه

بدرالسادات مفیدی، دبیر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران به دویچه‌وله می‌گوید که وضع رسانه‌ها و مطبوعات در ایران، بسیار آشفته و اسفبار است. آنها در ۴ سال گذشته شرایط سختی داشته‌اند و هیچکدام از وعده‌هایی که رییس دولت نهم در مورد آزادی مطبوعات و بیان در آغاز کار خود داد، محقق نشدند. مفیدی از بیکاری گسترده روزنامه‌نگاران و بدترین شرایط یاد می‌کند.

تنگناهای ساختاری

گلایه‌ی بیشتر اهل رسانه، متوجه دولت نهم و اعمال نفوذ ارشاد در تعیین تکلیف برای روزنامه‌ها، یا تذکرات نهادهای دیگر برای رعایت خطوط قرمز سیاسی و امنیتی‌ است. خودسانسوری ناشی از بیم توقیف و تشدید فشار نیز دست روزنامه‌نگاران و مدیران نشریات را بیش از پیش بسته نگاه می‌دارد. اما آیا می‌توان سکون مطبوعاتی کنونی را تنها ناشی از بودن یا نبودن این یا آن دولت دانست؟ بدرالسادات مفیدی می‌گوید: «به دلیل تفاوت نگاه میان دولت‌ها نسبت به مطبوعات، ما مثلا در دوران آقای خاتمی، تا حدودی شاهد فضای مناسب‌تری بودیم. دولت حاکم، با اعمال سلیقه‌ها و گرایش‌های سیاسی خود، بر مطبوعات سیطره پیدا کرده و نمی‌‌گذارد روزنامه‌نگاران و نشریات راه مستقل خود را بروند. صدا و سیما یک رسانه‌ی ملی است ولی کاملا یکسویه و درانحصار یک گروه خاص است. این مشکل ساختاری است اما با تغییر دولت، تا جایی که امکان داشته، بستری ولو محدود در همین صدا و سیما در زمان آقای خاتمی ایجاد شد.»

مجازات‌مطبوعات مستقل

دبیر انجمن صنفی از رفتار تبعیض‌آمیز دولت نهم نسبت به رسانه‌ها و مطبوعات می‌گوید و تاکید می‌کند که سه حق رسانه‌ای، یعنی حق برخورداری از انتشار آزاد روزنامه، حق امنیت شغلی و حق امنیت قضایی روزنامه‌نگاران در محاکم دادگستری همواره نقض شده است.

تدابیر حمایتی انجمن صنفی

بدرالسادات مفیدی می‌‌گوید:« انجمن صنفی تلاش کرده واسطه‌ای میان روزنامه‌نگاران و دولت باشد تا سهم روزنامه‌نگاران بیکار را بگیرد. متاسفانه انجمن به دلیل ماهیت دولت نهم، خودش تحت بدترین فشارها از سوی همین دولت بوده و در نتیجه از این حمایت نیز عاجز مانده است. حمایت‌های انجمن، بیشتر به صورت هیئتی و بر اساس مناسبات با بخش خصوصی و در نهایت گفتگو و رایزنی با مدیران مطبوعاتی است تا شغلی برای این افراد دست و پا کند یا کمک‌های مالی برای آنها بگیرد. ولی این‌ها بسیار محدود بوده‌ و دست انجمن بسیار تنگ است. در مقطعی که ما مواجه با توقیف فله‌ای مطبوعات شدیم، توانستیم از طریق مکاتباتی با دولت و سازمان تامین اجتماعی، بخشی از روزنامه‌نگاران را تحت پوشش صندوق تامین اجتماعی ببریم.»

روزنامه‌نگاران برتر سال

انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایرانی هر سال در روز جهانی آزادی مطبوعات، همراه با بزرگداشت آزادی قلم و بیان و ارائه گزارش سالانه، از ۵ روزنامه‌نگار برتر نیز تجلیل می‌کند. آقایان جلال رفیع، فریدون صدیقی، بهروز بهزادی، علی دهباشی و خانم فرزانه روستایی، روزنامه‌نگاران برگزیده امسال معرفی شدند.

ملاک انتخاب برگزیدگان

به گفته خانم مفیدی، سابقه و پیشکسوت بودن، ارائه آثار مکتوب علاوه بر مقاله‌نویسی، قلم زدن در راه آزادی بیان و فعالیت سندیکایی و انجمنی، ملاک‌های انجمن صنفی در گزینش روزنامه‌نگار برتر سال هستند.

پیامدهای فشار

بدرالسادات مفیدی می‌گوید: ما انتظاری از روزنامه‌های منتسب به دولت نداریم اما روزنامه‌های خصوصی نیز که بخشی از آنها به جریانات اصلاح‌طلب وابسته‌اند، درچاپ بیانیه‌های ما تردید دارند. تعداد نشریات محدود است و آنها می ترسند تحت فشار قرار گیرند و برای بقای خود، بسیار کوتاه و مختصر بیانیه‌های ما را منتشرمی‌کنند.

نویسنده: مهیندخت مصباح
تحریریه: شیرین جزایری