با نزدیک شدن به روز بسیج و در آستانه انتخابات مجلس دهم بار دیگر بحث درباره نقش این نیروها در مناسبات سیاسی و اجتماعی بالا گرفته است. رفسنجانی نسبت به بهره برداری جناحی و باندی از نیروهای بسیج هشدار داده است.

در تقویم رسمی جمهوری اسلامی پنجم آذر ماه روز بسیج و هفته منتهی به آن هفته بسیج خوانده می‌شود. در سال ۹۴ حدود دو ماه پس از این روز، زمان برگزاری انتخابات مجلس‌های خبرگان و شورای اسلامی فرا می‌رسد.

نخستین رهبر جمهوری اسلامی، روح‌الله خمینی که پنجم آذر ۵۸ فرمان تشکیل بسیج را صادر کرده بود در واپسین پیام خود به بسیجیان بر ضرورت حضور این افراد در تمام عرصه‌ها تاکید کرد زیرا به باور او این حضور "موجب می‌شود كه ریشه ضدانقلاب در تمامی ابعاد از بیخ و بن قطع گردد".

در جمهوری اسلامی هرگونه فعالیت مطالبه‌محور شهروندی، یا فعالیت جناحی از حکومت که "ولایت‌مدار" تلقی نمی‌شود می‌تواند حرکتی ضدانقلابی محسوب شده و توسط نیروهای نظامی و امنیتی و با یاری بسیجیان سرکوب شود.

بیشتر بخوانید: ۳۵ سالگی تاسیس بسیج؛ سرآغاز نظامی کردن "مملکت اسلامی"

بسیج، عمله مهندسی انتخابات

جناح اصلاح‌طلب حکومت جمهوری اسلامی و منتقدان، سپاه پاسداران را متهم می‌کنند که به ویژه از انتخابات دوره هفتم مجلس و دوره نهم ریاست جمهوری دست به "مهندسی انتخابات" زده‌اند و زمینه یک‌دست کردن حکومت در سال‌ها ۸۴ تا ۹۲ را فراهم کردند.

نیروهای بسیج در سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری‌های کلان نقش مهمی ندارند و بیشتر ابزار سپاه برای دخالت سازمان یافته در انتخابات یا یورش به فعالان مدنی و تجمع‌های فرهنگی و سیاسی در پوشش نیروهای مردمی محسوب می‌شوند.

آنها گاهی نقش سیاهی لشکر را بر عهده دارند و گاه به عنوان نیروهای لباس شخصی و گروه‌های فشار مانع تجمع و فعالیت انتخاباتی آزاد رقیبان، یا برگزاری برنامه‌های هنری می‌شوند.

در جریان انتخابات سال‌های ۸۴ و ۸۸ ریاست جمهوری افرادی چون اکبر هاشمی رفسنجانی، میرحسین موسوی و مهدی کروبی که به لحاظ سابقه طولانی نقش‌آفرینی در جمهوری اسلامی از مناسبات درونی حکومت شناخت کافی دارند آشکارا سپاه و بسیج را به دخالت در انتخابات و مهندسی آرا متهم کرده‌اند.

در روزها و هفته‌های گذشته و با آغاز تجمع‌های انتخاباتی تشکل‌های اصلاح‌طلب، بر هم زدن این نشست‌ها و جلوگیری از سخنرانی شخصیت‌های این جناح از سوی کسانی که امت حزب‌الله خوانده می‌شوند افزایش یافته است.

بیشتر بخوانید: لغو مجدد سخنرانی علی مطهری و چند چهره منتقد و اصلاح‌طلب در کرج

نیروهای بسیج در حادثه قزوین

تازه‌ترین نمونه از این اقدام‌ها حمله به نشست تشکل‌های اصلاح طلب و هجوم به عبدالواحد موسوی لاری، وزیر کشور دولت محمد خاتمی در قزوین (۲۸ آبان) و جلوگیری از سخنرانی مصطفی کواکبیان، نماینده اصلاح‌طلب مجلس هشتم (۳۰ آبان) در اندیمشک بود.

به گزارش خبرگزاری ایلنا حدود صد نفر از افراد "لباس شخصی" با تجمع مقابل فرمانداری اندیمشک و تهدید به حمله به کواکبیان مسئولان محلی را وادار به لغو سخنرانی کردند.

محمدرضا نقدی، رئیس سازمان بسیج اول آذر ماه در یک برنامه تلویزیونی از "تخریب بسیج" در برخی رسانه‌ها و "رگبار اتهام و شایعه" علیه نیروهای این نهاد انتقاد کرد و منکر عملکرد جناحی بسیجیان شد.

حسین نقوی حسینی، عضو جبهه پایداری و نماینده افراطی قزوین در مجلس که در جمع معترضان به نشست اصلاح‌طلبان شرکت داشت سوم آذرماه در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر وجود بسیجیان در میان معترضان را تائید کرد.

مراسمی که به تازگی بر هم زده شدند همه دارای مجوز قانونی بوده‌اند. نقوی حسینی اول آذر به خبرگزاری "آنا" گفت، فرمانداری "غلط کرده" به این نشست مجوز داده است. او در عین حال تجمع معترضان را خودجوش خواند.

شست و شوی مغزی بسیجیان

در تصویرهایی که از تحمع معترضان در قزوین و اندیمشک منتشر شده بنرها، پلاکاردها و تابلوها چاپی کمابیش یک شکلی به چشم می‌خورد که نشان می‌دهد این حرکت سازماندهی شده بوده است.

از سوی دیگر در حالی که نیروهای انتظامی با هر تجمع کوچک صنفی به شدت برخورد می‌کنند نمی‌توان پذیرفت که عده‌ای با یک تجمع خودجوش و بدون حمایت نهادهای قدرت قادر به تحمیل نظر خود به مسئولان دولتی و لغو برنامه‌های قانونی شوند.

اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام اول آذر ماه نسبت به سوءاستفاده جریان‌های سیاسی از بسیج هشدار داد و گفت: «نگذاریم عده‌ای این نهاد مقدس را در چشم و دل مردم، جناحی جلوه دهند و از آن برای اغراض باندی و غیر ملی بهره بگیرند.»

همزمان با این سخنان، روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله خود نوشت: «خطری که همیشه در کمین بسیج است، نفوذ جناح‌های سیاسی و وابسته‌کردن فکری آن به این یا آن جناح است. جناح‌های سیاسی با ژست‌های حق به‌جانب تلاش می‌کنند نیروهای بسیج را به خود وابسته کنند، آنها را دچار شست‌وشوی مغزی نمایند و از این طریق، اهداف سیاسی خود را با استفاده ابزاری از آنها محقق سازند.»

ماموریت مقابله با تهدید نرم

در سرمقاله این روزنامه هشدار داده شده که مبادا جناح‌های سیاسی بسیج را "ابزار رسیدن به مطامع خود" در انتخابات اسفندماه مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان قرار دهند.

گرچه تا کنون شواهد و اسناد زیادی از نقش بسیج در سرکوب مخالفان و دخالت در انتخابات منتشر شده، نگاهی به برنامه و وظایف تعریف شده برای این نهاد گویای خیلی از واقعیت‌هاست.

محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران تهدیدها علیه جمهوری اسلامی را به "نرم، نیمه سخت و سخت" تقسیم بندی کرده و مقابله با تهدیدهای نرم را وظیفه بسیجیان عادی عنوان می‌کند.

مسئولان حکومتی تهدید نرم را فعالیت سازمان یافته‌ی قدرت‌های غربی با استفاده از عوامل داخلی می‌دانند که به ادعای آنها هدف آن دگرگونی هویت فرهنگی و الگوهای رفتاری مورد نظر جمهوری اسلامی و در نهایت سست کردن پایه‌های حکومت است.

جنبش اعتراضی سال ۸۸ که طرفداران حکومت آن را "فتنه" می‌خوانند یکی از نمونه‌های تهدید نرم معرفی می‌شود که در آن اصلاح‌طلبان وظیفه پیاده کردن توطئه آمریکا و غرب برای ضربه زدن به اقتدار "ولایت فقیه" و براندازی نظام اسلامی و انقلابی را بر عهده داشتند.

بیشتر بخوانید: محمدرضا خاتمی: اصلاح‌طلبان حریف احزاب پادگانی می‌شوند

سرکوب رقیب به اسم مبارزه با ضدانقلاب

با این تحلیل دور از انتظار نیست که بسیج برای مقابله با "فتنه‌گران" اصلاح‌طلب وارد میدان شود و در راه فعالیت سیاسی و انتخاباتی آنها اخلال ایجاد کند.

با چنین رویکردی نقوی حسینی درباره حمله به نشست اصلاح‌طلبان گفته است: «مردم ورامین از ایستادگی در مقابل فتنه پشیمان نیستند و در صورت تکرار اینگونه حرکت‌ها باز هم به صحنه خواهد آمده و به وظیفه دینی و انقلابی خود عمل می‌کنند.»

محمدرضا نقدی می‌گوید، "در واقع مرز بسیج مسئله انقلاب و ضد‌انقلاب است". تشخیص انقلابی بودن و نبودن هم با میزان سرسپردگی و تبعیت از رهبر جمهوری اسلامی سنجیده می‌شود.

بر این اساس کسانی که در سال ۸۸ حاضر به تائید رئیس جمهور مورد حمایت خامنه‌ای و سپاه و بسیج نبودند، مانند اغلب اصلاح‌طلبان، در صف ضدانقلاب قرار می‌گیرند و باید محدود و سرکوب شوند.

علی سعیدی، نماینده علی خامنه‌ای در سپاه در یک سخنرانی پس از انتخابات سال ۸۸ که دخالت سازمان‌یافته نظامیان در انتخابات ویدئوی آن چند ماه پیش منتشر شد به اعتراف کرد و هدف آن را مقابله با کسانی خواند که مشروعیت حکومت را نه الهی که حاصل رأی مردم در انتخابات می‌دانند.

بیشتر بخوانید: مشاور فرمانده سپاه: در سوریه گروه‌های کشاب درست کردیم

تجربه سرکوب بسیج در اختیار اسد

سعیدی با تاکید بر این که نقش سپاه و بسیج قبل و بعد از انتخابات باید از هم کاملا جدا شود درباره نقش این نیروها پیش از انتخابات گفت: «ما هستیم و ۱۰ میلیون انسان. از سپاه، تا خط آخر، بسیج. اگر ما بتوانیم این مجموعه را سر خط بکنیم و آماده، می‌توانیم معادلات را تغییر دهیم.»

مسئولان حکومتی چنان به نقش بسیج در سرکوب مخالفان و معترضان افتخار می‌کنند که ساختار این نهاد را به عنوان الگویی مناسب و کارآمد به کشورهایی نظیر سوریه نیز صادر کرده‌اند.

حسین همدانی، از فرمانده پیشین "سپاه محمدرسول‌الله تهران" و جانشین فرمانده بسیج، از ابتدای درگیری‌های داخلی در سوریه به این کشور رفت تا نیرویی شبیه بسیج در آنجا سازماندهی کند. او ۱۶ مهر ماه امسال نزدیکی شهر حلب کشته شد.

همدانی در دوره جنبش اعتراضی سال ۸۸ یکی از فرماندهان ارشد نیروهایی بود که در سرکوب معترضان و بازداشت، بازجویی و اعتراف‌گیری از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبان نقش اصلی را بر عهده داشتند.

جانشین سابق فرمانده بسیج تیرماه ۸۸ گفته بود: «آن‌قدر اطلاعات و اعتراف از اغتشاش‌گران به دست آمده كه اگر تا مدت‌ها همه رسانه‌ها بسیج شوند، نمی‌توان تمام این اعترافات را به مردم انتقال داد.»

همدانی اسفند ماه سال پیش به سایت خبری "دفاع‌پرس" گفته بود، بیشتر "اقدامات مستشاری ایران حول محور پایش رفتار و فعال‌سازی کانون‌های بسیج با محوریت فرهنگی و حضور پرشور مردم در میدان مبارزه و مقاومت" بوده است.

بیشتر بخوانید: پیام‌ها و نامه‌های محرمانه رهبران جمهوری اسلامی و آمریکا (بخش اول: خمینی و کارتر)

بسیج، پیش و بعد از جنگ

بسیج با این استدلال تشکیل شد که آمریکا قصد براندازی نظام اسلامی را دارد و به گفته‌ی خمینی "مملكت اسلامی باید همه‌اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد".

در دوران جنگ ایران و عراق بسیجیان بخش قابل توجه نیروهای ایران در جبهه‌ها را تشکیل می‌دادند و شمار بزرگی از آنها نوجوانان و افرادی بودند که آموزش نظامی کافی نداشتند.

پس از پایان جنگ، خمینی در واپسین پیام خود خطاب به بسیجیان نوشت: «شما باید بدانید كه كارتان به پایان نرسیده است، انقلاب اسلامی در جهان نیازمند فداكاری‌های شماست.»

او در این پیام از "ایجاد حکومت بزرگ اسلامی" سخن می‌گوید و می‌افزاید این کار شدنی است زیرا "بسیج تنها منحصر به ایران اسلامی نیست، باید هسته‌های مقاومت را در تمامی جهان به وجود آورد".

خمینی زمانی که در پاریس اقامت داشت در چند پیام محرمانه به جیمی کارتر، رئیس جمهور وقت آمریکا، که متن آن تازگی از شمول اسناد طبقه‌بندی شده وزارت خارجه این کشور خارج شده، وعده داد که حکومت آینده ایران "صادرکننده انقلاب به سایر کشورهای منطقه" نخواهد بود.

او پس از کسب قدرت خلاف این وعده عمل کرد و زمینه‌ساز تشکیل "هسته‌های مقاومت" در برخی کشورهای منطقه شد. این فعالیت‌ها از نظر غرب و بسیاری از کشورهای منطقه با عنوان‌هایی نظیر بی‌ثبات‌کردن خاورمیانه، حمایت از گروه‌های تروریستی و دخالت در امور دیگر کشورها شناخته و محکوم می‌شود.

این موضوع و نقش سرکوبگر بسیجیان در داخل نیز باعث شده که اغلب فرماندهان این نهاد و تشکل‌های وابسته به آن از سوی آمریکا به عنوان نقض‌کنندگان حقوق بشر و حامیان تروریسم تحریم شوند.