روز جهانی آزادی مطبوعات؛ نیاز روزنامه‌نگاران ایرانی به ثبات و امنیت
۱۳۹۳ اردیبهشت ۱۳, شنبه
خبرگزاری "ایرنا" به مناسبت سوم ماه مه، روز جهانی آزادی مطبوعات، پای صحبت دو روزنامه‌نگار شاخص ایرانی نشسته تا مشکلات اهل رسانه و موانع حرفهای و عملی این عرصه را بررسی کند. فصل مشترک حرفهای این دو، ناامنی شغلی، خلاء قانون، سیاست‌زدگی و نبود فضای لازم برای آزادی بیان و قلم است.
ماشاءالله شمس‌الواعظین، عضو شورای سردبیری روزنامه‌های توقیف شده جامعه، طوس، نشاط، عصر آزادگان و سخنگوی پیشین انجمن دفاع از آزادی مطبوعات، از تبدیل حق انتشار آزاد مطبوعات در ایران به یک امتیاز انتقاد کرده و گفته استٰ:«تنها افراد دارای جایگاه‌های خاص که اغلب سیاسی یا وابسته به سیاسی‌ها هستند موفق به کسب مجوز می‌شوند.»
شمس‌الواعظین تاکید کرده که مطبوعات ایران در سایه امتیازی شدن چنین حقی، به دو دسته چپ و راست تقسیم شده‌اند به نحوی که پرداختن به مسائل روز مردم و موضوع‌های اجتماعی چون محیط زیست، اشتغال، آموزش، حمایت از کودک و... نیز جنبه سیاسی می‌یابند.
امیر محبیان، عضو شورای سردبیری روزنامه "رسالت" و فعال سیاسی اصولگرا هم عنوان کرده که سیاست‌زدگی روزنامه‌نگاران، آنها را به وسیله‌ای برای جهت‌دهی به ذهن مردم مبدل کرده است: «زیرتاثیر این نگرش، روزنامه‌نگاران به دغدغه‌های سیاسی محض و نه اجتماعی می‌پردازند.»
محبیان که موسس حزب نواندیشان ایران است و نظریه‌پرداز جریان اصولگرا نامیده می‌شود، افزوده است: «سیاستمداران با بهره‌گیری از گره‌های موجود در جامعه و گاه با افزودن به آنها، از روزنامه‌نگاران در راستای موج‌سواری سیاسی خود بهره می‌برند.»
ناامنی قانونی و شغلی
شمس‌الواعظین گفته که نبود امنیت شغلی نزد اهل رسانه بیش از هر چیز به دلیل اعطای امتیاز مطبوعات به سیاسی‌هاست و نه آنها که سال‌ها در این عرصه کار کرده و اصول حرفه‌یی آن را می‌شناسند. سخنگوی سابق انجمن دفاع از آزادی مطبوعات اضافه کرده که نبود شفافیت‌های قانونی، پایبند نبودن به قانون مطبوعات و برخوردهای سخت با خطاهای اهل رسانه با توجیه به ظاهر قانونی، عرصه را بر روزنامه‌نگاران ایرانی تنگ کرده است.
بیشتر بخوانید: گزارشگران بدون مرز: ایران در قعر جدول آزادی مطبوعات است
او با یادآوری این که حرفه روزنامه‌نگاری در زمره خطرناک‌ترین مشاغل جهان قرار دارد، افزوده است: «روا نیست که نهادهای قانونی و دولت‌ها با افزایش خطرهایی نظیر ناامنی شغلی و توقیف و زندانی کردن به مشکل‌های این حرفه بیفزایند.»
در گفتگوی ایرنا با این دو روزنامه‌نگار، بحث انجمن صنفی روزنامه‌نگاران و نقش چنین انجمنی در اصلاح برخوردهای قانونی و محدودکننده علیه روزنامه‌نگاران نیز به میان آمده است. این انجمن که در سال ۱۳۷۶ و پس از روی کار آمدن خاتمی به مثابه سندیکای سراسری روزنامه‌نگاران ایرانی تاسیس شد، از مرداد ۱۳۸۸ و به حکم سعید مرتضوی پلمب شده است.
به اعتقاد شمس‌الواعظین، یک نظام‌نامه حرفه‌یی و تشکیل کمیته انضباطی روزنامه‌نگاران می‌تواند مانع اعمال نفود سیاسی و اخلال در فعالیت مطبوعاتی شود. او هم‌چنین عنوان کرده که فعالیت و یا تحصیل در رشته روزنامه‌نگاری در ایران، به دلیل مشکلات یاد شده کم شده‌اند.
امیر محبیان اما به لزوم تحول فکری مطبوعات پرداخته و تکرار کرده که انجمن‌ها باید دغدغه‌های صنفی و نه سیاسی را دنبال کنند. او گفته است: «ما در دوره اصلاحات شاهد آن بودیم که تاسیس این صنف و صنف‌های مشابه آن موجب بهره‌برداری ازآنها به عنوان ابزاری سیاسی شد... برخی از افراد از توقیف صنف روزنامه‌نگاران و نبود آزادی به عنوان بهانه‌هایی برای توجیه کاستی‌های فعالیت مطبوعاتی خود بهره‌برداری می‌کنند.»
آزادی مطبوعات و سلامت جامعه
امیر محبیان افزوده که کم‌هزینه‌ترین و در عین حال پرسودترین ابزار برای اداره عادلانه جامعه و ایجاد جامعه‌ای پاک و سالم مطبوعات هستند. شمس‌الواعظین هم از رابطه گردش آزاد اطلاعات با پایین آمدن ضریب فساد اجتماعی و اقتصادی گفته است: «بروز فساد مالی سه هزار میلیاردی در دولتی که رویکردهای سخت بر روی مطبوعات داشت، گویای این رابطه مستقیم است.»
بیشتر بخوانید: روزنامه‌نگاران به روحانی: وعده بازگشایی انجمن صنفی را عملی کنید
شمس‌الواعظین این را هم گفته که روی کار آمدن دولتی اصلاح‌طلب یا شبه اصلاح‌طلب در ایران مساوی با آمدن بهاری کوتاه است: «شبه بهاری که با تغییر دولت ممکن است به زمستانی سخت تبدیل شود.»
به اعتقاد شمس‌الواعظین، روزنامه‌های ایران به دو جبهه چپ و راست تقسیم شده‌اند و دولت‌های کوتاه مدت تلاش می‌کنند این دو جبهه را تقویت یا تضعیف کنند: «در حالی که مسئولان ما باید در فکر ایجاد ثبات و قانون‌گذاری‌های حمایتی در این خصوص باشند.»
محبیان نیز هشدار داده که روزنامه‌نگاران نباید فریفته شعارهای زیبای دولتی‌ها و سیاسی‌ها شوند: «وابستگی به سیاست به دلیل عمر کوتاه سیاسی‌ها، برنامه‌‌ریزی و دغدغه‌های روزنامه‌نگاران را کوتاه مدت خواهد کرد. تلاش برای تغییر و تحول باید دغدغه همیشگی روزنامه‌نگاران باشد و نه وابسته به افرادی که قدرت را در کشور دردست دارند.»
بیشتر بخوانید: گزارشگران بدون مرز:خواستار تامین امنیت روزنامه‌نگاران ایرانی شد
خبرگزاری ایرنا می‌نویسد که روز جهانی آزادی مطبوعات در ایران به دلیل تفکرهای آمیخته با سرکوب و تحجر در سکوت کامل سپری می‌شود. سخنان و گلایه‌های روزنامه‌نگاران یاد شده در حالی در ایرنا بازتاب یافته که سازمان گزارشگران بدون مرز، برای نخستین بار فهرستی از صد روزنامه‌نگار از سراسر جهان را به عنوان قهرمانان خبررسانی ارائه کرد.
در این فهرست نام چهار روزنامه‌نگار ایرانی نیز به چشم می‌خورد که ژیلا بنی‌یعقوب، عدنان حسن‌پور، سیامک قادری و سعید متین‌پور هستند. به جز ژیلا بنی‌یعقوب که مدیر سایت "کانون زنان ایرانی" است، سه روزنامه‌نگار دیگر در زندان به سر می‌برند.