بوسه میتواند نشانه عشق باشد و دوستی. بوسه زدن میتواند برای ابراز محبت باشد یا قدردانی. با اندیشیدن به بوسه معمولا خاطرهای زیبا یا روایتی دلنشین به ذهن خطور میکند. اما همه بوسهها پایان شیرین یا داستان شیرینی ندارند.
بوسههای رت باتلر و اسکارلت اوهارا در فیلم بربادرفتهعکس: picture-alliance/Keystone
تبلیغات
ردپای بوسه را میتوان فراوان در ادبیات فارسی یافت. از نظامی که از زبان خسرو، از شیرین مراد میطلبد که:
"بده یک بوسه تا ده واستانی
ازین به چون بود بازارگانی"
تا گلایه حافظ از یار که:
"سه بوسه کز دو لبت کردهای وظیفه من
اگر ادا نکنی قرض دار من باشی"
یا سعدی که وعده میدهد:
"مرا تا نقره باشد میفشانم
تو را تا بوسه باشد، میستانم".
اما بوسهها همیشه پایان شیرینی ندارند و به گفته حافظ گاهی:
"در بهای بوسهای جانی طلب
میکنند این دلستانان، الغیاث".
امروز ۶ ژوئیه برابر با ۱۵ تیر روز جهانی بوسه نام گرفته است. به همین مناسبت نگاهی انداختهایم به بوسههایی در افسانهها و ادبیات جهان که گرچه مشهور و الهام بخش شدهاند اما در حقیقت عاشق و معشوق در این داستانها و افسانهها پایان غمانگیزی داشتهاند. همچنین نگاهی میکنیم به بوسههایی که در حکم مرگ بودهاند یا منجر به محکومیت شدهاند.
تندیس بوسه از رودین مجسمهساز مشهور فرانسویعکس: DW/S. Oelze
افسانه عاشقانه بوسه در کوچه تنگ
در گواناخواتو در مکزیک کوچهای هست مشهور به کوچه بوسه که افسانه عاشقانهای در مورد آن بر سر زبانهاست. افسانهای که عشاق را از سراسر جهان به این کوچه میکشاند تا در یک کوچه تنگ، یار را ببوسند. بوسهای که گفته میشود خوشبختی آنها را برای هفت سال تضمین میکند.
این افسانه اما برای قهرمانان آن، زوج عاشقی به نام آنا و کارلوس، پایان خوشی نداشت. آنا از خانوادهای ثروتمند، عاشق کارلوس فقیر شده بود. عشقی که پدر آنا آن را برنتافت. به همین دلیل دو عاشق هر شب مخفیانه روی دو بالکن که در دوسوی کوچه باریک روبروی هم قرار گرفته بود، با هم دیدار میکردند و همدیگر را میبوسیدند.
اما آنچه نباید اتفاق بیفتد، روی داد و پدر آنا مچ دخترش را گرفت و با چاقو به او حمله کرد. یک نسخه از این افسانه میگوید که کارلوس در حال تلاش برای محافظت از آنا در برابر پدر، کشته شده و روایت دیگر حکایت از خودکشی کارلوس عاشق دارد.
بوسههای خارج از رابطه زناشویی با پایانی غمانگیز در هنر و ادبیات
افی در آغوش سرگرد کرامپاس غرق در بوسههای او تقریبا از حال میرود. اما سرگرد همسر افی نیست. افی شخصیت اصلی رمان "افی بریست" نوشته تئودور فونتانه نویسنده و شاعر آلمانی است. دختر نوجوانی که مجبور به ازدواج با مردی میانسال و جاهطلب به نام گرت بارون فن اینشتِتن شده که وقتی برای همسر جوان خود ندارد. افی وارد رابطه با مردی به نام سرگرد کرامپاس میشود. رابطهای که سالها بعد، سالها پس از فراموشی ماجرا، پایانی غمانگیز برای کرامپاس و افی رقم میزند. همسر افی با پی بردن به این رابطه خود را مجبور به دوئل با کرامپاس میبیند. دوئلی که با مرگ سرگرد همراه است. بارون از افی جوان جدا میشود و افی که از نظر اجتماعی طرد شده، جوان و تنها میمیرد.
ردپای این بوسهها را در قرن چهاردهم و در کمدی الهی دانته هم میتوان یافت. پائولو برادر شوهر فرانچسکا او را میبوسد و شوهر فرانچسکا که این صحنه را دیده هر دو را با شمشیر میکشد.
عشق و بوسه ممنوعه فرانچسکا دا ریمینی، شخصیت دوزخی کمدی الهی، الهامبخش اگوست رودین، مجسمهساز مشهور فرانسوی در خلق تندیس مرمرین "بوسه" نیز بوده است.
بوسهای به قیمت بینی
نه، یعنی نه! "اگر مردی زنی را برخلاف خواسته او ببوسد، زن کاملا حق دارد که اگر خواست دماغ او را گاز بگیرد"، این جمله بخشی از حکم قاضی دادگاهی در بریتانیا در سال ۱۸۳۷ است. ماجرا از این قرار بود که مردی به نام توماس سیورلند تلاش کرده بود زنی به نام کارولین نیوتن را برخلاف خواسته او ببوسد. تلاش و بوسهای که باعث شد، نیوتن تکهای از بینی مرد را با گاز گرفتن بکند. سیورلند از نیوتن شکایت کرد. نتیجه دادگاه: قاضی روز ۳۰ آوریل ۱۸۳۷ حق را به زن داد.
بوسه مرگ
از بوسههای مشهور این دسته میتوان به بوسه یهودا بر گونه مسیح اشاره کرد؛ بوسهای خائنانه که طبق برخی روایات منجر به شناسایی و دستگیری عیسی مسیح شد.
بوسه مرگ الهامبخش هنرمندان در خلق برخی آثار هنری هم شده است. برای نمونه میتوان به بوسه مایکل (با بازی آل پاچینو) در فیلم پدرخوانده بر چهره برادرش فردو اشاره کرد. مایکل به خیانت فردو پی برده و با این بوسه حکم مرگ او را صادر میکند، هرچند فردو بلافاصله پس از این صحنه نمیمیرد اما چندی بعد مایکل دستور قتل او را صادر میکند.
گزارش تصویری: حکایت جذاب بوسه در روز جهانیاش
روز ۶ ژوئیه روز جهانی بوسه است. بوسه، پدیدهای انسانی است که سالهاست دانشمندان در پی علتهای رواج آن در فرهنگهای مختلفاند. نگاهی انداختهایم به سرگذشت بوسه:
عکس: Fotolia
بوسه، پدیدهای انسانی است اما پر رمز و راز
عکس: Leon Neak/AFP/Getty Images
پدیده ای که صرف نظر از شکل آن، در بیشتر فرهنگ ها نشانهی ابراز دوستی و نزدیکی وعلاقه و عشق است
عکس: S.Kobold/Fotolia
دهها سال است که دانشمندان در پی ریشه و علت رواج بوسهاند
عکس: Fotolia/Yuri Arcurs
از زیگموند فروید گرفته که بوسه را غریزهای میداند که ریشه در نیاز کودک به مکیدن شیر از پستان مادر دارد تا ...
عکس: Fotolia/Marcito
دزموند موریس جانورشناس انگلیسی که ریشهی بوسه را در رسم نیاکان در خوراک دادن دهان به دهان به کودک میداند
عکس: Fotolia/Vibe Images
به دنبال ریشهی بوسه در افسانه ها و اساطیر به مشی و مشیانه میرسیم که در اساطیر آفرینش ایران باستان نخستین جفت زمینیاند و خدا به آنها بوسیدن را میآموزد
عکس: Nasheer-Verlag
در کندو کاوی در همین اساطیر به بوسههای مشهوری برمیخوریم. مثلا به بوسهی "جهی" که در افسانههای آفرینش ایرانی تنها زن اهریمنی است که با بوسهای که بر پیشانی اهریمن میزند، او را از خواب ۳۰۰۰ ساله بیدار میکند تا به جنگ با اهورا مزدا بپردازد
عکس: Fotolia/Maksym Dykha
یا بوسهی شیطان بر شانههای ضحاک که بر جای بوسهها دو مار میروید
عکس: Privatsammlung U. Marzolph
با نگاهی به تاریخ هم به ریشهی برخی از انواع بوسه بر میخوریم مثل بوسهی ادب؛ بوسه فرستادن نمادین با پشت دست که در زمان ایران باستان رواج داشته و ایرانیان آن را در مورد فرادستان اجتماعی انجام میدادند و از بوسه فرستادن تا زانو زدن در برابر بزرگان می رسید.ادبی که به مذاق یونانیان هم خوش آمد و آن را از ایرانیان برگرفتند
عکس: cc-by-nc-sa3.0/Philippe Chavin
اما بوسههای تاریخی دیگری هم وجود دارد که چندان خوشایند نیستند مثلا بوسهی یهودا که به استناد کتابهای دینی، حواری خیانتکاری است که مخفیگاه مسیح را به سربازان امپراطور روم لو میدهد و هنگامی که آنها به مخفیگاه میرسند با بوسهای بر گونهی عیسی، او را به سربازان معرفی میکند. بوسهای که در تابلوی Giotto نقاش و معمار ایتالیایی ابدی شدهاست.
بوسه بر گونهی ژولیوس سزار پیش از آنکه با خنجر سناتورهایش از پای درآید هم یکی از این بوسههای نامطلوب تاریخی است. بوسهای که به بوسهی مرگ مشهور شد
ردپای آن را هنوز هم در بین مافیا میتوان دید که با بوسهای بر گونهی عضوی از مافیا که مورد غضب واقع شده، در حقیقت بر حکم مرگ او مهر تایید میزنند
عکس: picture-alliance/dpa
رد پای بوسه در هنر هم کم نیست؛ از بوسههای شاعران گرفته که به نیروی معجزهآسای بوسه باور داشتند و سرودهاند: «گر ز مسیح پرسدت مرده چگونه زنده کرد/ بوسه بده به پیش او جان مرا که همچنین» تا داستاننویسان و مجسمهسازان گرفته تا جاودانه شدن بعضی از بوسهها در تابلوهای مشهور نقاشی.
بوسه انواع مختلف دارد؛ بوسه بر لب، بوسه بر لُپ، بوسه بر دست و گاهی هم این شکلی است! شیوهای که البته منسوب به اسکیموهاست
عکس: YASSER AL-ZAYYAT/AFP/Getty Images
یکی جام را می بوسد...
عکس: AP
دیگری پرچم را ...
عکس: FARS
و یکی هم مادر چاوز را. بوسهای جنجالی البته برای ایران!
عکس: Reuters
در میان سیاستمداران هم انواع بوسه ها رواج دارد
عکس: picture-alliance/dpa
سران سابق برخی کشورهای اروپای شرقی در گذشته لب همدیگر را میبوسیدند. کاری که با استناد به سفرنامهی Paul d'Enjoy در میان چینیها در قرن ۱۹ میتوانست نشانهی آدمخواری باشد
عکس: picture-alliance/dpa
یک نوع بوسه هم بوسهی هوایی است که سیاستمداران هم به آن علاقه زیادی دارند. مثل بوسههای هوایی حسن روحانی در نخستین کارزار انتخاباتیاش.
عکس: MEHR
اما بوسه همیشه طرفدار ندارد. بوسیدن بین ده درصد از مردم دنیا از نظر فرهنگی مردود است
عکس: picture-alliance/empics
اما شاید اگر مخالفان بوسه می دانستند که یک بوسه با تمام وجود ضربان قلب را از ۶۰ - ۸۰ بار در دقیقه به ۱۱۰ میرساند و گردش خون را سریعتر میکند ...
عکس: picture-alliance/dpa
در دقیقه سه برابر بیشتر هوا به شش ها میرساند، ۳۰ ماهیچهی صورت را به کار میاندازد و ماهیچههای گردن و کمر را فعال میکند ...
عکس: Fotolia
و ترشح هورمون اکسی توسین را که هرمون وفا و پایبندی است افزایش میدهد و هورمون کورتیزول را که هورمون استرس است کاهش میدهد ...
عکس: Fotolia/fotomek
شاید اگر همهی اینها را میدانستند، آنوقت کمی در عقیدهشان نسبت به بوسه تجدیدنظر میکردند
عکس: Fotolia/Markus Bormann
بوسه، زبانی که همه آن را همه میفهمند
عکس: fotofrank/Fotolia
شاید بالاخره روزی ۹۰ درصدی که میبوسند آن ده درصدی را که نمیبوسند، همراه کند