روز جهانی زن؛ "خیابانها را با نمادهای زنانه تسخیر کنید"
۱۴۰۱ اسفند ۱۷, چهارشنبه
فعالان سیاسی و چهرههای مطرح جنبش "زن زندگی آزادی" به مناسبت هشت مارس پیام دادند. نرگس محمدی فراخوان تسخیر خیابانها با "نماد زنانه" را داد. شهبانو و شاهزاده پهلوی پیام همبستگی دادند. علینژاد گفت "راهی برای برگشتن نیست."
تبلیغات
روز جهانی زن در ایران در حالی فرا رسیده است که مبارزه زنان ایران برای رهایی از ارتجاع مذهبی در مرکز توجه اذهان عمومی چه در ایران و چه در جهان قرار گرفته. مبارزهای که علیه نابرابری جنسیتی و مردسالاری دینی شروع شد، اما خیلی سریع به نبردی علیه کل نظام تحول پیدا کرد و بسیاری را به میدان آورد.
هشت مارس در ایران در عین حال در روزهای هولناکی رسیده است. روزهایی که جمهوری اسلامی از دختران و زنان انتقام میگیرد و مدارس دخترانه را به شیوه طالبان و داعش هدف حمله قرار میدهد. در روز زن که نماد امنیت جامعه است، جان کودکان در ایران بیش از هر زمان به خطر افتاده.
در چنین شرایطی نرگس محمدی، فعال حقوق بشر از زندان پیام میدهد که "خیابانها را با نمادهای زنانه تسخیر کنید". او در اکانت اینستاگرام خود نوشت: «این پیام را از مکانی مینویسم که در طول سالها مبارزه، هزاران زن آرمانخواه، باور داشته و دارند که " بعضی چیزها ارزش رنج کشیدن دارند."»
این "چیزها" به گفته نرگس محمدی "تحقق آزادی و برابری" است که "ارزش دارد که رنج و محرومیت بکشیم".
او که سالهای طولانی زندگی خود را در زندان و زیر فشارهای سنگین بسر برده میگوید: «شعار فمنیستها که "امر شخصی، سیاسی است" در امروز ایران تبلور یافته و به بار نشسته است.»
محمدی به رنج و شرایط زیست زنان ایران در خانه، اتاق خواب، محل کار، محل تحصیل و حضور در خیابان اشاره کرده و میگوید این همه «در دایره کم شعاع و با مرکزیت یک فرد باز نماند و محرک ما برای فرا رفتن از خود و برای خود شد. در تداوم چنین نگرش و فرایندی است که جنبش "زن، زندگی، آزادی" جهان را تحت الشعاع قرار داده است.»
این فعال حقوق بشر میگوید که زنان ایران امروز قدرت سیاسی عظیمی را رقم زدهاند که «ساختارهای قدرت استبدادی را سست و بیرمق کرده و شکل پیشرو و رادیکال و تعیین کنندهای را در سیاستهای ستیز و جنبشهای اعتراضی و اجتماعی خلق کرده است.»
زنان ایران در صف نخست برای آزادی
شهبانو فرح پهلوی در پیام خود نوشته هشت مارس در حالی فرا رسیده است که «زنان سرزمینمان، در صف نخست مبارزه برای بهدست آوردن آزادی و حقوق از دست رفته خود هستند.» او گفته این روز را "با یاد زنان جانباخته" و همدرد با "زنان دربند" "مادران سوگوار" و همه زنان آزادیخواه ایران گرامی میدارد.
فرح پهلوی در پیامش میگوید درد و رنج زنان ایران "در سایه شوم استیلای یک رژیم ضد زن توصیف ناپذیر است" و شجاعت و آگاهی آنان "چشمان همگان را در جهان به خود خیره کرده است."
گردآفریدهای زمانه
شاهزاده رضا پهلوی در پیام خود به این اشاره کرد که این نخستین روز جهانی زن "پس از خیزش انقلابی ایرانیان در پاسخ به قتل مهسا است."
رضا پهلوی از زنان ایران به عنوان "بزرگترین بازندگان" انقلاب ۵۷ یاد کرد و نوشت: «خمینی که ۱۵ سال پیش از آن بهمن شوم، مخالفت آشکارش با حقوق زنان را اعلام کرده بود، در فردای به قدرت رسیدن، فرخرو پارساها را به دار کشید و به گلوله بست؛ تبعیض علیه زنان را قانونی، حجاب را اجباری، و زنان را به شهروندان درجه دو بدل کرد.»
او در عین حال زنان ایرانی را "گردآفریدهای زمانه،" میداند که «برای آزادی و آبادی ایران، برای احقاق حقوق از دسترفته، و دستیابی به حقوق برابر بپاخاستهاند". رضا پهلوی نوید ایران آزاد فردا را به زنان داد که در آن «به همه آنچه شایسته آن هستند دست خواهند یافت.»
او سخنی هم با مردان دارد؛ «تقاضای من از تکتک شما مردان سرزمینم این است که تا آن زمان که برابری حقوقی میان زنان و مردان را در قانون اساسی و قوانین جزایی و مدنی ایران بگنجانیم، بکوشید که برابری و احترام میان زن و مرد را در لحظه لحظه زندگی خود جاری سازید: از خانه و خانواده تا خیابان و محل کار.»
"راهی برای برگشتن وجود ندارد"
مسیح علینژاد، فعال سیاسی و فعال حقوق زنان میگوید که روز جهانی زن امسال رنگ و بوی دیگری دارد "چرا که شجاعت دختران و زنان ایران مرزها را درنوردیده و باعث تحسین جهانیان شده است."
به باور او از روزی که جنبش ژینا شروع شد، دیگر هیچ چیز مثل سابق نیست و "راهی برای برگشتن وجود ندارد."
این فعال حقوق زنان میگوید "زنان ایران کرامت، آزادی و زندگی به یغما رفتهشان را میخواهند" و از روزی که روسریهای خود را آتش زدند، "نفسهای حکومت کودککش به شماره افتاد."
مسیح علینژاد بر این نکته تاکید کرده که زنان ایران تا روزی که جمهوری اسلامی و قوانین تبعیضآمیزش را بشکنند و به جای آن "سرزمینی بر پایه ارزشهای انسانی" بسازند، کوتاه نخواهند آمد.
آنچه جنبش "زن، زندگی، آزادی" در ایران تغییر داد
دستگاه تبلیغاتی جمهوری اسلامی جنبش "زن، زندگی، آزادی" را "اغتشاش" خواند و پس از سرکوب خشن، پایان آن را اعلام کرد. همزمان با روز جهانی زن، شاهد تصاویری از زنان ایرانی هستیم که نشانگر تن ندادن آنها به حجاب اجباری است.
عکس: Morteza Nikoubazl/NurPhoto/picture alliance
با قتل ژینا مهسا امینی پس از بازداشت توسط گشت ارشاد در روز سهشنبه ۲۲ شهریور ۱۴۰۱، جنبشی در ایران به راه افتاد که در تاریخ این کشور بیسابقه است. "زن، زندگی، آزادی" به شعار تحولخواهی و برگذشتن از جمهوری اسلامی تبدیل شد.
عکس: Morteza Nikoubazl/NurPhoto/picture alliance
جنبش "زن، زندگی، آزادی" از همان روز نخست با سرکوب، گلوله، بازداشت و شکنجه دهها هزار نفر از معترضان پاسخ داده شد. گرچه دستگاه امنیتی جمهوری اسلامی اجازه انتشار هیچ آماری در این زمینه را نداده، اما محسنی اژهای، رئیس قوه قضائیه، در روز ۱۵ اسفند خبر "عفو" بیش از ۸۰ هزار نفر توسط رهبر جمهوری اسلامی را داد.
عکس: Fatemeh Bahrami/AA/picture alliance
منابع حقوق بشری شمار کشتهشدگان خیزش انقلابی "زن، زندگی آزادی" را از روز ۲۶ شهریور تا ۲۰ دی، ۵۲۰ نفر اعلام کردند که در میانشان ۷۰ کودک و نوجوان زیر ۱۸ سال دیده میشوند. ۱۰۹ نفر از بازداشتشدگان نیز در معرض خطر اعدام قرار دارند.
عکس: Morteza Nikoubazl/NurPhoto/picture alliance
جمهوری اسلامی اعتراضات را "اغتشاش" و معترضان را "اغتشاشگر" نامید و مسئولیت هیچ یک از کشتهشدگان را برعهده نگرفت. نهادهای امنیتی و رسانههای وابسته به آنها برای بسیاری از کشتهشدگان پروندهسازی کردند و علت مرگ آنان را "خودکشی"، "سقوط از بلندی"، "مصرف کنسرو ماهی مسموم" و یا "مسموم شدن به دلیل مصرف الکل" اعلام کردند.
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در سارایوو گفت: «در اغتشاشات، پلیس به سمت احدی شلیک نکرده و هیچکس در ایران بر اثر شلیک پلیس یا برخورد پلیس و یا نیروهای امنیتی کشته نشد، بلکه برعکس به دلیل بهکارگیری سلاح گرم و سرد توسط عوامل خارجی که وارد ایران شدند یا افرادی که تحت تاثیر قرار گرفتند، بیش از ۶۷ نیروی پلیس در ایران به شهادت رسیدهاند، بدون اینکه شلیکی کنند یا از سلاح گرم استفاده کنند.»
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
در مقابل همه سرکوبها و انکارها، بر شمار زنانی که جنبش "زن، زندگی، آزادی" موجب شکستن ترس آنها از "حجاب اجباری" شد، افزوده گردید.
عکس: Morteza Nikoubazl/NurPhoto/picture alliance
اینک هر روز پیشنهادی از سوی یکی از ارگانها و مقامات جمهوری اسلامی برای برخورد با این زنان ارائه میشود. موسی غضنفرآبادی، رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس، از طرحی ویژه خبرداد و گفت: «در این طرح با کشف حجاب، کارت ملی شخص مسدود میشود و تا زمانی که فرد بیحجاب، جریمه بیحجابیاش را پرداخت نکند، همه خدمات اجتماعی او مثل امکان بهرهبردن از سیستم بانکی کشور و… را از او میگیریم.»
عکس: Michinari Nishida/AP/picture alliance
در هفتههای اخیر حتی در برخی از شهرهای ایران رستورانها و داروخانههایی که به زنان بیحجاب خدمات ارائه کردند نیز پلمب شدند.
عکس: Vahid Salemi/AP/picture alliance
برخی ظاهر شدن زنان در معابر عمومی بدون حجاب را "قانون شکنی" میخوانند، زیرا به موجب تبصره ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی: «زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به حبس از ده روز تا دو ماه و یا از پنجاه هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.»
عکس: Arne Immanuel Bänsch/dpa/picture alliance
پس از اعتراضات اخیر محمدصالح هاشمی گلپایگانی، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر جمهوری اسلامی، "قوانین نامساعد" را علت اصلی به سامان نرسیدن بحث عفاف و حجاب دانست و خبر از طرحی جدید داد و گفت: «ما در طرح جدید حجاب، جرم کشف حجاب را به تخلف تخفیف دادهایم.»
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
منتقدان میگویند: «در طول تاریخ بشر، قوانین زیادی وضع شدهاند که اشتباه بوده و بعدا لغو شدهاند». زمانی بردهداری قانونی بود، تفکیک نژادی در نظام آپارتاید در آفریقای جنوبی قانون بود و در آلمان نیز به مدت ۱۲۳ سال همجنسگرایی طبق پاراگراف ۱۷۵ قانون جزا، جرم محسوب میشد. این قانون اما در سال ۲۰۰۲ میلادی لغو و همه احکام صادره بر مبنای آن "نقض" شد.
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
در ۴۴ سال تاریخ جمهوری اسلامی میلیاردها تومان بودجه صرف شده و ۲۶ دستگاه قانونگذار و اجرایی متولی و موظف به اجرای باصطلاح "حجاب و عفاف" بودند. تصاویر این روزهای خیابانهای شهرهای ایران اما موید شکست سیاست "حجاب اجباری" است.
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
به گفته مسیح علینژاد، فعال حقوق زنان: «حجاب اجباری، دیوار برلین جمهوری اسلامی است». این دیوار با جنبش "زن، زندگی، آزادی" ترکهای سختی برداشته است.
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
علیرغم همه فشارها و سرکوبها، ایجاد رعب و وحشت، اسیدپاشی و حمله با گاز سمی به مدارس دخترانه، باز هم زنان ایران شجاعانه به جمهوری اسلامی نه میگویند.