روز جهانی زن؛سازمان ملل خواستار برابری و توانمندسازی زنان شد
۱۴۰۳ اسفند ۱۶, پنجشنبه
سازمان ملل متحد در آستانه روز جهانی زن از همه کشورها خواست برای برابری حقوقی و توانمندسازی زنان و دختران تلاش کنند. این سازمان از تهدیدهای بیسابقه علیه حقوق زنان و دختران در تمام نقاط جهان گزارش داد.
گزارش جدید سازمان ملل متحد نشان میدهد، در سال ۲۰۲۴ تقریباً یک چهارم دولتهای جهان در مسیر حقوق زنان عقبگرد کردهاندعکس: picture-alliance/dpa/Taherkenareh
تبلیغات
سازمان ملل متحد در گزارشی که ۱۶ اسفند (ششم مارس) به مناسبت فرارسیدن روز جهانی زن منتشر کرده، گفته است حقوق زنان و دختران در سراسر جهان با تهدیدهای بیسابقهای روبروست؛ از افزایش تبعیضها گرفته تا ضعیفتر شدن حمایتهای قانونی و کاهش بودجه برای برنامهها و نهادهایی که از زنان حمایت و حفاظت میکنند.
گزارش جدید سازمان ملل متحد با عنوان "مروری بر حقوق زنان، ۳۰ سال پس از پکن" نشان میدهد که در سال ۲۰۲۴ تقریباً یک چهارم دولتهای جهان در مسیر حقوق زنان عقبگرد کردهاند.
بنا بر گزارش علیرغم پیشرفتهای مهم، تنها ۸۷ کشور تاکنون تحت رهبری یک زن قرار گرفتهاند. هر ۱۰ دقیقه یک زن یا دختر توسط شریک زندگی یا یکی از اعضای خانوادهاش کشته میشود.
در حالی که فناوریهای دیجیتال و هوش مصنوعی در بسیاری موارد در خدمت گسترش کلیشههای آسیبزا و زنستیز هستند، شکاف دیجیتال جنسیتی نیز فرصتهای زنان را محدود میکند.
در دهه گذشته، جهان شاهد افزایش نگرانکننده شمار زنان و دختران ساکن مناطق درگیر در منازعات بوده و مدافعان حقوق زنان روزانه با آزار و اذیت، حملات شخصی و حتی خطر مرگ روبرو هستند.
بحرانهای جهانی سالهای اخیر، مانند پاندمی کرونا، وضعیت بحرانی از تغییرات اقلیمی، افزایش قیمتهای خاروبار و سوخت، ضرورت هرچه بیشتر پاسخدهی به معضلات را آشکار میکند.
افزایش ترویج زنستیزی
به گفته آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد "وقتی زنان و دختران بتوانند پیشرفت کنند، همه رشد میکنند". اما او هشدار میدهد: «به جای ترویج برابری حقوق، ما شاهد ترویج زنستیزی در جهان هستیم. باید با هم ایستادگی کنیم تا حقوق بشر، برابری و توانمندسازی را برای همه زنان و دختران، برای همه افراد در سراسر جهان به واقعیت تبدیل کنیم.»
سیما باهوس، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد و مدیر اجرایی بخش زنان این سازمان تصریح کرد: «چالشهای پیچیدهای در مسیر برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان وجود دارد، اما ما همچنان با عزم و اراده پیش میرویم. زنان و دختران خواستار تغییر هستند و شایسته چیزی کمتر از آن نیستند.» به گفته او سازمان ملل متعهد است اطمینان حاصل کند که همه زنان و دختران در سراسر جهان بتوانند از حقوق و آزادیهای لازم بهرهمند شوند.
سازمان ملل میگوید حقوق زنان در سراسر جهان با تهدیدهای بیسابقه مواجه استعکس: Zaineb Jameel
۳۰ سال پس از اعلامیه پکن
اکنون ۳۰ سال از اعلامیهٔ كنفرانس جهانی زن در پكن (سپتامبر ۱۹۹۵) میگذرد که به عنوان نقشهراهی کلیدی برای حقوق زنان شناخته میشود. "مروری بر حقوق زنان، ۳۰ سال پس از پکن" که بر اساس گزارشهای ۱۵۹ دولت به دبیرکل سازمان ملل تهیه شده است، پیشرفتهایی را نشان میدهد که باید مورد توجه قرار گیرد.
از سال ۱۹۹۵ برابری در آموزش دختران در بسیاری نقاط جهان محقق شده و مرگ و میر مادران یک سوم کاهش یافته است. حضور زنان در پارلمانها بیش از دو برابر شده و کشورهای مختلف همچنان در حال حذف قوانین تبعیضآمیز هستند. این گزارش نشان میدهد که وقتی حقوق زنان به طور کامل در کشورهایشان رعایت شود، خانوادهها، جوامع و اقتصادها شکوفا میشوند.
با این حال هنوز هم تلاشهای چشمگیری برای دستیابی به برابری جنسیتی و نزدیکتر شدن به دستورکار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار لازم است.
تبلیغات
نقشهراهی شجاعانه
گزارش شامل دستورکاری است که یک "نقشهراه شجاعانه" را برای تکمیل کارهای ناتمام ارائه میدهد.
این نقشهراه شامل "انقلاب دیجیتال برای همه زنان و دختران" است. سازمان ملل میگوید: «ما باید دسترسی برابر به فناوری را تضمین کنیم، زنان و دختران را برای رهبری در هوش مصنوعی و نوآوری دیجیتال تجهیز کنیم و ایمنی و حریم خصوصی آنلاین آنها را تضمین کنیم.»
از دیگر موارد "رهایی از فقر" است که بر سرمایهگذاری همهجانبه اجتماعی تاکید کرده؛ اعم از پوشش سلامت همگانی تا آموزش و خدمات مراقبتی قوی برای زنان و دختران تا بتوانند "شکوفا شوند و میلیونها شغل سبز و مناسب ایجاد کنند".
"پایان دادن به خشونت"؛ سازمان ملل از کشورها خواسته قوانین لازم برای پایان دادن به خشونت علیه زنان و دختران را در همه اشکال آن تصویب و اجرا کنند.
"قدرت تصمیمگیری کامل و برابر"؛ این بخش اشاره به اقداماتی مانند سهمیههای جنسیتی دارد که اثربخشی خود را در افزایش سریع مشارکت زنان نشان دادهاند.
"صلح پایدار"؛ نقشهراه میگوید برنامههای ملی در زمینه صلح و امنیت، و کمکهای بشردوستانه با درنظرگیری مسایل جنسیتی ضروری هستند و باید کاملا تامین شوند. در گزارش تاکید شده است که "سازمانهای زنان در خط مقدم، که اغلب اولین پاسخدهندگان به بحرانها هستند، باید تأمین مالی پایدار و اختصاصی دریافت کنند تا ایجاد صلحی پایدار را محقق سازند".
"عدالت اقلیمی"؛ سازمان ملل بر این پای فشرده است که حقوق زنان و دختران را باید در "انطباق با تغییرات اقلیمی" در اولویت قرار داد، روی رهبری و دانش آنها تمرکز کرد و همچنین اطمینان حاصل کرد که "از شغلهای سبز جدید بهرهمند شوند".
گزارش در پایان میگوید: «در سالی سرنوشتساز برای زنان و دختران که سالی پر از واکنشهای منفی و بحرانهاست، بیایید حقوق زنان را پیش ببریم تا دنیایی بسازیم که در آن همه زنان و دختران از حقوق برابر و فرصتهای برابر برخوردار باشند. ما میتوانیم اولین نسلی باشیم که در دنیای برابر زندگی میکند.»
راه طولانی مبارزات زنان آلمان در راه کسب آزادی و برابری حقوق
جنبش زنان آلمان تاريخ پرفراز و نشيبى را پشت سر گذاشته است. مبارزه مشترک براى رسیدن به حقوق انسانی زنان، تلاش برای رفع تبعيضهای جنسیتى و مقابله با خشونت عليه زنان از جمله موضوعات عمده اين جنبش بوده است.
اولین گامها در جنبش زنان آلمان به منظور احقاق حقوق خود در خانواده و جامعه از دهه ۱۸۴۰ میلادی برداشته شد. مبارزات اجتماعی و تلاطمهای شدید سیاسی آلمان در این سالها اثر خود را بر جنبش زنان نیز گذاشت. شعارهای آزادی، برابری و استقلال به شعار زنان نیز تبدیل شد. زنان مبارز دست به سازماندهی فعالیت خود زدند. اولین سازمان زنان آلمان در ۱۸۶۵ تشکیل شد.
عکس: picture-alliance/dpa/P. Förster
تعیین روزی به نام "روز جهانی زن"
كلارا زتكين (۱۸۵۷-۱۹۳۳) از مهمترین مبارزان حقوق زنان آلمان بود. او خواست ۸ ساعت كار در روز، حق داشتن تعطيلات و مرخصى زايمان و برابرى حقوق در مقابل قانون را مطرح كرد. در ۲۷ اوت ۱۹۱۰ در جریان دومين كنفرانس سوسياليستى بينالمللى زنان در کپنهاک كه در آن صد نماینده از ۱۷ كشور جهان شركت داشتند، به پيشنهاد زتکین ۸ مارس به عنوان روز جهانی زن و براى دفاع از حقوق زنان در مقابل تبعيضات گوناگون برگزيده شد.
عکس: picture-alliance/dpa
حق رای زنان
فرسودگی آلمان در جنگ اول جهانی و حوادث انقلابی سال ۱۹۱۸ سرنگونی رایش اول و قیصر آلمان را در پی داشت. نیروهای سوسیال دموکرات و چپ دولت جدید را تشکیل دادند. برای نخستین بار در۳۰ نوامبر ۱۹۱۸ زنان آلمان حق شرکت در انتخابات را یافتند. پس از پایان درگیریهای داخلی در نهایت جمهوری وایمار در ژانویه ۱۹۱۹ بنیان گذاشته شد. دولت طبق قانون موظف به حمایت از مادران و به رسمیت شناختن مرخصی ویژه بعد از زایمان شد.
عکس: Ullstein Bild/Haeckel
مشارکت فعال زنان در سیاست
برای اولین بار در ژانویه ۱۹۱۹ از زنان آلمان نیز برای شرکت در انتخابات سراسری دعوت به عمل آمد. حدود ۹۰ درصد زنان واجد شرایط آرای خود را به صندوقهای رای ریختند. در جلسه مجمع عمومی وایمار در فوریه ۱۹۱۹ ده درصد نمایندگان را زنان تشکیل میدادند. در ماده ۱۰۹ قانون جدید زنان و مردان در تمام وظایف و حقوق شهروندی برابر شناخته شدند. ۱۱۱ زن از ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۲ به عنوان نماینده به مجلس آلمان راه یافتند.
عکس: picture-alliance/akg-images/K.-M. Stadler
طرح حق سقط جنین
به دليل بحران عمومى اقتصادى جهان در دهه ۱۹۳۰ و خطر گسترش فعالیت گروههای فاشیستی در آلمان مسائل مبارزاتى زنان در حاشيه قرار گرفت. فقر ناشی از شرایط وخیم اقتصادی هزاران زن را مجبور به سقط جنین میکرد. در پی آثار منفى سقط جنينهاى غيرقانونى در این سالها هزاران زن جان خود را از دست دادند. در فاصله دو جنگ جهانى حق قانونى سقط جنين و حمايت از مادران نيز به عنوان یکی از خواستهای اساسی زنان مطرح شد.
عکس: ullstein bild
ممنوعیت فعالیت سازمانهای مستقل زنان
با روى كار آمدن ديكتاتورى نازیها در آلمان و ممنوع شدن هر گونه تشكل مخالف حکومت، به فعالیت سازمانهای زنان نیز خاتمه داده شد. نازیها کوشیدند با تشکیل اتحادیه زنان ویژه خود، تصویر جدیدی از "زن و مادر ایدهال آلمانی" ارائه دهند. سازمانها و گروههای کمونیست زنان از هم پاشیدند. زنان با روی کار آمدن ناسیونال سوسیالیستها بسیاری از امتیازاتی را که در زمینه شغلی به دست آورده بودند از دست دادند.
عکس: picture-alliance/akg-images
آلمان پس از جنگ
زنان در بازسازی ویرانههای پس از جنگ در آلمان نقش فعالی ایفا کردند. در این دوران سازمانهای زنان بار دیگر رفته رفته تاسیس شدند و سنت مبارزه آزادیخواهانه و برابریخواهانه خود را از سر گرفتند. زنان مبارز برای ادامه فعالیتهای سیاسی و اجتماعی خود با افکار محافظهکارانه و سنتی اتحادیههای مردان و نیز زنان درگیر بودند که با شکستن قالبهای سخت خانواده و نقش سنتی زن در آن به شدت مخالفت میکردند.
عکس: picture-alliance/dpa
جدایی دو آلمان و روز زن
پس از پایان جنگ جهانى دوم و تقسیمبندی سیاسی جدید اروپا روند فعالیت سازمانهای زنان نیز در مسیرهای مختلفی رشد کرد. در آلمان شرقی روز زن تعطیل بود و جشن گرفته میشد. دولت هم برای نشان دادن تمايلش به بهبود وضع زنان آن را رسما گرامى میداشت. در آلمان غربى در ابتدا برنامهویژهای در ارتباط با روز زن برگزار نمىشد. بعدها اين روز به عنوان جشن عمومى زنان و روز خانواده به رسمیت شناخته شد.
عکس: picture-alliance/dpa
زنان در جمهوری فدرال آلمان
از سالهاى دهه ۱۹۸۰ در آلمان فدرال ۸ مارس بیش از پیش اهمیت یافت. در تظاهرات اعتراضی موضوعاتى مانند خواست برابرى حقوق زنان در تمام عرصههاى زندگى اجتماعی، حق سقط جنين، رفع تبعيض در زندگى خانوادگى و حمايت از مادران در دوران بارداری و بعد از زايمان مطرح میشدند. يكى از نقاط اوج اين اعتراضات در سال ۱۹۹۴ اعتصاب سراسری زنان بود كه در آن بيش از يك ميليون زن عليه تبعيض و نابرابرى شركت كردند.
عکس: Jörg Schmitt/dpa/picture-alliance
زنان در جمهوری دموکراتیک آلمان
در آلمان شرقی اتحادیههای زنان شکل گرفتند. در حالی که در آلمان غربی زنان برای یافتن محل نگهداری کودکان و مهد کودک و ادغام وظایف مادری و شغلی با مشکلات زیادی روبرو بودند، آلمان شرقی با اختصاص امکانات ویژه دولتی به مهد کودکها، امکان کار آزادانه زنان را فراهم کرده بود. زنان در سازمانهای کلیسایی گروههای غیر دولتی خود را تشکیل دادند که بعدها در جریان اتحاد دو آلمان نقش فعالی ایفا کردند.
تا سال ۱۹۵۸ در آلمان غربی وظیفه تصمیمگیری درباره سرنوشت خانواده بر عهده مرد بود. تعیین وظایف و مسئولیتها به طور رسمی بر مبنای تفکر سنتی و جنسیت تعریف میشد. با وجود این که قانون برابری حقوق زن و مرد را به رسمیت شناخته بود، تا سال ۱۹۷۷ طول کشید تا زنان به طور رسمی بتوانند بدون اجازه همسر حق کار داشته باشند. تا سال ۱۹۶۲ در آلمان فدرال زنان نمیتوانستند به طور مستقل برای خود حساب بانکی باز کنند.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Rehm
حق مشروط سقط جنین
به دلیل ممنوعیت سقط جنین در آلمان غربی، حل مسئله بارداری ناخواسته با مشکلات زیادی توام بود. اولین بار در گزارشی در مجله اشترن به قلم آلیس شوارتسر، ژورنالیست و فعال نامی زنان ، ۳۷۴ زن معروف به طور علنی درباره تجربه سقط جنین غیرقانونی خود سخن گفتند. زنان در تظاهرات وسیع مخالفت خود را با ماده ۲۱۸ قانون ممنوعیت سقط جنین ابراز میکردند. در پی مبارزات زنان در سال ۱۹۷۶ سقط جنین در شرایط ویژه مجاز شد.
عکس: picture-alliance/dpa
جنبش ۶۸؛ سالهای پرتلاطم
موج جنبش بزرگ دانشجویی در دهه ۱۹۷۰ آلمان را هم فرا گرفت. قالبهای محافظهکارانه پیشین و نگرش سنتی به زن با زندگی نسل جدید جوانان ناهمخوان بود. در سازمانهای مستقل و دانشجویی حضور زنان چشمگیر بود. موج نوین جنبش زنان آلمان از این زمان آغاز شد. زنان نیز برای به وجود آوردن تغییرات بنیادین اجتماعی و تحمیلات فرهنگی به خیابانها آمدند. برای اولین بار موضوع آزادیهای جنسی به موضوع بحثهای علنی تبدیل شد.
عکس: picture alliance/dpa/K. Rose
موج نوین فمینیسم
در جلسه اتحادیه سوسیالیست دانشجویان آلمان در سپتامبر ۱۹۶۸ زنان نسبت به تبعیض در گروههای مستقل اعتراض کردند. زن دانشجویی به نام هالکه زاندر با پرتاب گوجه فرنگی به سوی هیئت مدیره در روی صحنه اعتراض خود را نسبت به عدم حضور فعال زنان در سازمانهای مستقل نشان داد. انتقاد از تبعیض در نهادهای آزادیخواه و دانشجویی شروع مبارزات جدید زنان آلمان بود که به نام جنبش نوین یا دور دوم جنبش فمینیسم شناخته میشود.
عکس: picture-alliance/dpa/Wieselhuber
نشریات مستقل
از اواسط دهه ۱۹۷۰ زنان رسانهها و نشریات مستقل خود را تاسیس کردند. مجلههایی چون "کوراژ" و "اما" تلاش میکردند افکار عمومی را نسبت به حقوق زنان آگاهتر کنند. زنان در مراکز گوناگون علمی، ورزشی، فرهنگی و هنری حضور وسیعتری یافتند. فیلمهای زنان ساخته شد. ۱۹۷۰ اتحادیه فوتبال آلمان تیم فوتبال زنان آلمان را به رسمیت شناخت. اولین گروههای مستقل زنان همجنسگرا شروع به فعالیت کردند.
عکس: picture-alliance/dpa
خشونت خانگی
برای مبارزه با خشونت خانگی علیه زنان در سال ۱۹۷۶ اولین خانههای امن زنان تاسیس شدند. همزمان حمایت قانونی از زنان افزایش یافت. بنا به قانونی که سالهای بعد به تصویب رسید قربانی خشونت خانگی میتواند در مکانی که به آن انس دارد بماند و پلیس میتواند ورود خشونتگر را به محل سکونت ممنوع کند و اجازه ندهد او از فاصله معینی به محل نزدیکشود. قانون در ۱۹۹۷ تجاوز در زندگی زناشویی را نیز جرم اعلام کرد.
عکس: picture-alliance/ dpa/dpaweb
اتحاد دو آلمان در ۱۹۸۹
سالها پس از اتحاد دو آلمان تفاوت در نوع تفکر و زندگی بسیاری از زنان محسوس است. در حالی که زنان فمینیست در آلمان شرقی سنت سوسیالیسم و سمبلهایی مانند رزا لوکزامبورگ و کلارا زتکین را دنبال میکردند، در غرب افکار سیمون دوبوار به عنوان نمونه تفکر مدرن زن در محافل فمینیستی موضوع بحث بود. زندگی روزمره زنان نیز همچنان تحت الشعاع برداشتهای متفاوتی است که از نقش متفاوت زنان در دو سوی ديوار حکایت میکند.
عکس: picture alliance/Arco Images GmbH
حقوق مساوی برای کار برابر
گزارش سال ۲۰۰۷ اتحادیه اروپا درباره وضعیت درآمد زنان در مقایسه با مردان در آلمان برای بسیاری از زنان آلمانی باورکردنی نبود. در حالی که درآمد زنان در سایر کشورهای اروپایی در مقابل کار برابر ۱۵ درصد کمتر از مردان بود، آمار برای زنان آلمانی ۲۰ درصد و به نقل از سندیکای "وردی" بیش از ۲۹ درصد را نشان میداد. مبارزه علیه نابرابری دستمزدها در محیطهای کار به موضوع اصلی سازمانهای فمینیست تبدیل شد.
عکس: picture-alliance/dpa
طرح سهمیهبندی
به منظور حضور بیشتر زنان در عرصه مدیریت نهادها و هیئت مدیره موسسات دولتی و خصوصی در آلمان خواست افزایش مشارکت زنان در مشاغل مدیریتی از سوی فعالان زن مطرح شد. با وجود مخالفتهای بسیار سرانجام گام تاریخی برداشته شد و در ۶ مارس سال ۲۰۱۵ طرح سهمیهبندی زنان به تصویب مجلس رسید. طبق این قانون پذیرفته شد که ۳۰ درصد شغلهای مدیریتی به زنان سپرده شود و در طی سه سال ۵۰ درصد افزایش یابد.
عکس: Reuters
زنان در سیاست
در سال ۲۰۰۵ آنگلا مرکل در انتخابات آلمان پیروز شد و به عنوان اولین صدراعظم زن در تاریخ این کشور کار خود را آغاز کرد. مرکل در چهار دوره تا سال ۲۰۲۱ به کار خود ادامه داد. با وجود تشکیل دولت جدید آلمان مرکل هنوز در میان مردم از محبوبیت برخوردار است و در عرصه جهانی شناخته شده است.
عکس: picture-alliance/dpa
نسل زنان جوان سیاستمدار
آنالنا بربوک، سیاستمدار جوان از حزب سبزها در دولت ائتلافی کنونی اولاف شولتس سمت وزیر امور خارجه آلمان را برعهده دارد. حضور زنان در عرصه سیاست در آلمان افزایش یافته است اما هنوز در پستهای سیاسی تعداد زنان به نسبت مردان پایینتر است. با وجود افزایش شمار اعضای زن در همه احزاب سیاسی هم اکنون ۳۴،۹ درصد نمایندگان مجلس آلمان را زنان تشکیل میدهند.
عکس: Omar Havana/AP Photo/picture alliance
راهی طولانی
جنبش زنان آلمان تاريخ طولانی و پر فراز و نشیبی را از سر گذرانده است اما زنان هنوز هم برای رفع تبعیض در عرصههای مختلف مبارزه میکنند. اگر تا ۲۰ سال پیش تنها ۸ درصد هیئت علمی دانشگاهها را زنان تشکیل میدادند امروزه حدود ۲۲ درصد استادان دانشگاههای آلمان زن هستند. با وجود قوانینی که حقوق مساوی زنان و مردان را در جامعه تضمین کردهاند زنان در آلمان دستمزد مساوی با مردان دریافت نمیکنند.