غیبت مقام‌های بلندپایه دولتی سبب شد که پنجمین کنفرانس گاز، در فضایی سرد برگزار شود. کنفرانس گاز در واقع با هدف تقویت ارتباط کنسرن‌های انرژی روسیه و اروپا، به ویژه آلمان، برپا می‌شود. امسال وزیر اقتصاد آلمان در کنفرانس شرکت نداشت. حتی وزیر محیط زیست این کشور، که رسما دعوت شده بود، از حضور در نشست خودداری کرد.

معاون کنسرن گازپروم و رئیس شرکت گاز روسیه (آر جی او) از جمله شناخته‌شده‌ترین مدیران روسی بودند که برای گفت‌وگو با شرکای آلمانی و اروپایی خود پیرامون تامین گاز آینده گاز اروپا در کنفرانس شرکت داشتند.

روسیه در حال حاضر ۲۵ درصد گاز مورد نیاز اروپا را تامین می‌کند. اختلافات میان روسیه و اوکراین، در سال‌های اخیر، سبب شده است که کشورهای اروپایی نسبت به قابل اطمینان بودن روسیه در زمینه تامین گاز دستخوش تردید شوند و به صورت فعال راه‌هایی را برای کاستن وابستگی خود به گاز این کشور بیابند. اما روس‌ها، نه تنها کاهش این وابستگی را غیرممکن می‌دانند، بلکه می‌کوشند سهم گاز خود را در بازار اروپا بالا ببرند.

مقابله با فشار اوکراین یا رقابت با نابوکو؟

در حاشیه کنفرانس برلین، یاسف، رئيس شرکت گاز روسیه، در گفت‌وگویی با تارنمای هفته‌نامه اشپیگل، ضمن انتقاد به سیاست‌های کمیسیون اتحادیه اروپا در برابر اختلاف مسکو و کیف، گفت: «ما قصد قطع کردن صدور گاز خود از طریق اوکرائین را نداریم، اما معتقدیم اگر مسیرهای تازه‌ای برای انتقال گاز ایجاد کنیم، اوکراین نخواهد توانست ما را به خاطر ترانزیت گاز زیر فشار بگذارد».

ظاهر قضیه این است که روس‌ها برای دفع فشار اوکراین در صدد ایجاد خط لوله‌های تازه هستند، زیرا تمام گاز روسیه در حال حاضر از طریق اوکراین به اروپا می‌رسد. اما هدف مهم‌تر روسیه، رقابت با خط لوله نابوکو است که مقدمات ایجاد آن فراهم شده و قرار است بدون عبور از خاک روسیه، گاز حوزه خزر را از طریق ترکیه به اروپا انتقال دهد.

رهبران روسیه خشم خود را از پیشرفت مذاکرات مربوط به ایجاد خط لوله نابوکو پنهان نمی‌کنند. اخیرا ولادیمیر پوتین، نخست‌وزیر روسیه، در همین رابطه گفت: «اروپایی‌ها پیش از آن که پولشان را دور بریزند، باید از خودشان بپرسند که گاز این خط لوله از کجا خواهد آمد؟». واقعیت این است که کنسرن‌های انرژی اروپا هنوز پاسخ این پرسش را نیافته‌اند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که خط لوله نابوکو تنها در صورتی مقرون به صرفه است که گاز زیادی از طریق آن روانه اروپا شود.

خط لوله‌های بالتیک و دریای سیاه

گازپروم با آگاهی از این دشواری‌ها، با شتاب زیاد در پی ایجاد دو خط لوله جدید است که بتواند گاز را از طریق دریای سیاه و بالتیک به اروپا انتقال دهد. خط لوله جنوبی قرار است از طریق دریای سیاه به اروپای جنوبی وصل شود. این خط لوله رقیب اصلی نابوکو است. خط لوله شمالی نیز از طریق دریای بالتیک به آلمان خواهد رسید. جمعه (۱۶ مه) روسای کنسرن‌های گازپروم و "انی ایتالیا" توافق‌نامه‌ای را امضا کردند که به موجب آن ظرفیت سالانه خط لوله جنوب به بیش از ۶۰ میلیارد مترمکعب می‌رسد. این دو برابر حجمی است که تاکنون بر سر آن توافق شده بود.

در کنفرانس گاز برلین، راینر زله، رئیس "وین‌گاز"، که وابسته به گازپروم و کنسرن بی اس اف آلمان است، خبر داد که طرح ایجاد خط لوله شمال نیز در حال پیشروی است.

JT-BB