آیا مسکو جمهوری اسلامی را که "شریک منطقه ای" روسیه به حساب می‌آمد، قربانی سیاست‌های نوین خود کرده و آمریکا را یعنی "شریک جهانی" را انتخاب کرده؟ روسیه در قبال رویداداهای داخل ایران و تشدید احساسات "ضد روسی" در ایران چه واکنشی نشان می‌دهد؟

«ایران به روسیه بیشتر نیاز داد»

لحن روزنامه‌های روسی زبان با تشدید انتقادات دیمیتری مدودیف رئیس جمهور این کشور از ایران تغییر می‌یابد. روزنامه‌ی "نزاویسیمایا گازیتا" در مقاله‌ای با درج انتقادات مقامات ایرانی از تاخیر در ارسال موشک‌های ضد هوائی اس ۳۰۰ می‌نویسد، «اینگونه تهدیدها از سوی تهران به نفع خود ایران نیست». این روزنامه با استناد به وزارت دفاع روسیه اشاره می‌کند، علیرغم اینکه قرارداد سال ۲۰۰۷ منعقد شده طرف ایرانی نیز پرداختی بر اساس این سند نداشته است.

نزاویسمایا گازیتا می‌پرسد: «ایران چگونه می‌تواند به این پاسخ دهد؟ با توجه به مبادلات تجاری هر دو کشوراین ایران است که باید بیشتر متمایل به همکاری باشد.» این روزنامه روسی زبان چاپ مسکو بااینکه اشاره می‌کند ایران یک شریک مهم منطقه‌ای روسیه هست، ولی نتیجه می‌گیرد که روابط روسیه با غرب به مراتب مهمتر و بیشتر از قراردادهای تجاری با ایران است.

چرا روس‌ها به ایران موشک ندادند؟

بسیاری از کارشناسان غربی از جمله اینگو مان‌تویفل، رئیس بخش روسی دویچه وله و کارشناس امور کشورهای همسود، می‌گفتند، روسیه در مقابل انتخاب بزرگی قرار گرفته، یعنی از میان منافعش در ایران و بهبود وتوسعه همکاری با آمریکا بایستی یکی را انتخاب می‌کرد و این شاید بزرگترین انتخاب روسیه باشد.

موضعگیری آشکار و شدید اخیر دیمیتری مدودیف، رئیس جمهور روسیه علیه ایران گویا نشانه‌هایی از این انتخاب جدید روسیه است. پس از تصمیم آمریکا برای عدم اجرای طرح سپرموشکی در اروپای شرقی، مناسبات آمریکا با روسیه بهبود یافت و هر دو کشور مصمم هستند قراداد محدود کردن بیشتر زرادخانه‌ی اتمی خود را در ۵ دسامبر امضا کنند.

به نظر مان‌تویفل امضای این قرارداد مهمتر از منافع روسیه در ایران است و روس‌ها قصد ندارند در آستانه امضای این قراداد روابط خود را با آمریکا تیره سازند. عدم تحویل موشک پدافند اس ۳۰۰ نیز بنظر این کارشناس به همین سبب بوده است.

روسیه آمریکا را بجای ایران انتخاب کرد

روسیه از ایران به عنوان اهرم فشار علیه آمریکا استفاده می‌کند. آیا با بهبود مناسبات روسیه و غرب این سیاست تداوم خواهد یافت؟

مان‌تویفل، کارشناس امور کشورهای سابق شوروی و رئیس بخش روسی دویچه معتقد است، هنوز اظهار نظر قطعی درباره‌ی سیاست نوین روسیه در قبال ایران زود هست. ولی وی تاکید می‌کند که با درنظرداشتن سیاست جدید اوباما در الغای طرح سپر موشکی و امضای قرارداد کاهش تسلیحات اتمی، ایران اهمیت سیاسی خود را برای روسیه از دست می‌دهد.

وی می‌افزاید: «اوباما قصد دارد با دوری روسیه از ایران فشار را بر تهران بیشتر کند.» مان‌تویفل در ادامه صحبت‌هایش اشاره می‌کند، با این وجود تغییر اساسی سیاست روسیه در قبال ایران را بایستی پس از امضای قرارداد روسیه و آمریکا یعنی در اوایل سال جدیدی میلادی دید.

روسیه و تظاهرات ضدر روسی در ایران

در مراسم روز قدس امسال تظاهرکنندگان شعار "مرگ بر روسیه" را سر دادند. در تظاهرات روز ۱۳ آبان نیز شعارهای ضد روسی داده شد. اینبار نیروهای انتظامی در تهران مجبور شدند تمامی خیابان‌هائی را که به سفارت روسیه منتهی می‌شد، مسدود کنند.

روند اعتراض‌ها در ایران نشان می‌دهد که "گرایش‌های ضد روسی" نیز در ایران افزایش می‌یابد. ولی بنظر مان‌تویفل اعتراض‌های ایرانیان هیچگونه تاثیری در سیاست‌های روسیه ندارد. وی خاطرنشان می‌کند، سیاست خارجی روسیه بر اساس منافع اقتصادی این کشورتنظیم می‌شود و تظاهرات و اعتراض‌های خیابانی در آن تاثیری ندارد.

روسیه به دنبال چیست؟

کارشناسان روسی می‌گویند، علیرغم انتقادات مدودیف از ایران، روسیه قصد از دست دادن ایران را ندارد. آنها دلیل می‌آورند که عراق و افغانستان در زیر نفوذ غرب و آمریکا قرار دارند و روسیه نباید ایران را از دست بدهد. این کارشناسان همچنین می‌گویند، این به نفع روسیه است که مناسبات خود را با جمهوری اسلامی بیشتر از این تیره نسازد.

علیرغم سخنان آشکار مدودیف علیه ایران، تغییر اساسی در مناسبات روسیه و ایران بنظر بسیاری از کارشناسان غربی از جمله اینگو مانتویفل پس از امضای قرارداد آمریکا و روسیه مشخص خواهد شد.

TS/SA