رکود اقتصاد چین بر اقتصاد آلمان تأثیر جدی میگذارد
۱۴۰۲ شهریور ۸, چهارشنبه
کاهش رشد اقتصادی چین، صنایع و بازار آلمان را نیز تحت تاثیر قرار داده و تجارت با این مهمترین بازار آلمان کاهش شدیدی داشته است. اتاق بازرگانی آلمان این را همچنان پیامد بحران کرونا و روابط درهمتنیده دو کشور میداند.
تبلیغات
صادرات آلمان به چین در نیمه اول سال جاری میلادی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۸/۵ درصد کاهش یافته است. کاهش واردات در برخی موارد حتی بالغ بر ۱۶/۶ درصد بوده است. به گفته فولکر تریر، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع آلمان روابط تنگاتنگ اقتصادی این کشور با چین به شدت از رکود اقتصادی چین زیان میبیند. طبق گزارش اولیه او به گروه رسانهای آلمان "در مجموع تقریبا یک میلیون شغل در آلمان به صادرات به چین متکی است."
روند رشد اقتصادی چین سالهاست که دیگر دوران طلایی ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ میلادی (نرخ ۱۰ درصدی و حتی برای مدتی ۱۴ درصدی) را تجربه نکرده است. نرخ رشد اقتصادی این کشور تا سال ۲۰۱۹ نیز در محدوده شش تا هشت درصد در نوسان ماند، در دوران اپیدمی کرونا افول کرد و پس از آن در سال ۲۰۲۱ رشدی ۸/۵ درصدی را نسبت به رکود دوران کرونا تجربه کرد. اما این روند ادامه نیافت و بهویژه در سال جاری میلادی نگرانیهای بسیاری را در بازارهای متکی به این کشور دامن زد.
رئیس تجارت خارجی اتاق بازرگانی و صنایع آلمان میگوید اقتصاد چین هنوز نتوانسته است از بحران کرونا خارج شود و احتیاط مردم در خرید همچنان ادامه دارد. علاوه بر این حباب رونق املاک و مستغلات به مقطعی تهدید کننده رسیده است. این وضعیت تمایل بسیاری از مردم چین را برای پس انداز افزایش میدهد. به گفته او "اگر مصرف متوقف شود، هیچ سرمایه گذاری وجود نخواهد داشت."
نیاز صنایع آلمان به چین
آلمان به مواد خام مانند مواد معدنی کمیاب (سیلیکون یا تیتانیوم) و مواد خام فرآوریشده بیشتری مانند کبالت یا محصولات لیتیومی نیاز دارد. تامینکننده اصلی این مواد عمدتا چین است.
نه تنها حوزههای صادراتی کلاسیک آلمان مانند صنعت خودروسازی، صنایع شیمیایی یا مهندسی مکانیک تحت تأثیر ضعف اقتصادی چین قرار دارند، بلکه در حوزههای مهمی مانند انرژی و دیجیتالی شدن اقتصاد نیز وابستگی به چین به ویژه بالاست و در صورت عدم واردات نیازهای این حوزه از چین، آلمان نمیتواند به سرعت جایگزینی برای آن بیابد.
با وجود همه اینها تریر فرصتهای رشد را نیز برای شرکتهای آلمانی میبیند. چین حتی اگر بخواهد تولید خود را در داخل افزایش دهد، به فناوری خارجی وابسته خواهد بود. به باور او دو دهه آینده نشان دهنده رشد ضعیفتر اما قابل توجه دو تا پنج درصدی برای این کشور است.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنشهای بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایهگذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایهگذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس دادههای "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایهگذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایهگذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وامهای کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راهها، بندرها، فرودگاهها و خطوط راه آهن.
بنا بر دادههای "مرکز مطالعات استراتژیک بینالمللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایهگذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان میرسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایهگذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان میگویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ میدهد. این در حالی است که زیرساختهای کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده میکنند. (عکس: سرمایهگذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار میرسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر دادههای بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین میکند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار میرود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینیها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیسجمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیشنویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیشنویس ۱۸ صفحهای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایهگذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایهگذاری میکند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و بهطور مداوم نفت میخرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساختها، حدود یکسوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد میکند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایهگذاری در برابر نفت ارزانقیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایهگذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران میکند. سود حاصل از سرمایهگذاری نیز بخش دیگری از هزینهها را تأمین میکند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم میتوان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین میکند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟