بحران شدید مالی در پروژه‌های نفت و گاز ایران ابعاد کم‌سابقه‌ای گرفته به گونه‌ای که دولت مجبور به اولویت‌بندی این پروژه‌ها شده است. اواخر سال گذشته شمسی مسئولان شرکت ملی نفت ایران پیش‌بینی کردند که اگر کسری بودجه ۲۰ میلیارد این شرکت برطرف نشود، بسیاری از طرح و پروژه‌های نفتی در سال ۱۳۸۸ متوقف خواهند شد.

بنا به گزارش روزنامه خبر، ۸ ماه پس از پیش‌بینی‌یادشده، صنعت نفت ایران همچنان با کمبود سرمایه روبرو است و خود مسئولان شرکت ملی نفت ایران از بحران مالی در بیش از ۹۰ درصد پروژه‌های نفتی خبر می‌دهند. ۵۰ درصد از این پروژها به طور کامل متوقف شده‌اند.

بحران مالی یادشده مسئولان وزارت نفت را به ایجاد کمیته‌ی بازنگری طرح‌های توسعه‌ای نفت سوق داده است. این کمیته قرار است به خواست وزیر نفت، تخصیص منابع مالی به طرح‌های توسعه‌ای نفت را اولویت‌بندی کند.

رکود و ورشکستگی

نبود بودجه و امکانات مالی لازم برای ادامه‌ی طرح‌های نفتی سبب شده که نیروی کار در این پروژه‌ها به شدت کاهش یابد، بسیاری از طرح‌ها نیمه‌فعال شوند و اکثر شرکت‌های دست‌اندرکار در آستانه ورشکستگی قرار گیرند.

بنا به داده‌های روزنامه خبر، از جمله طرح‌هایی که بحران مالی ادامه‌ی کار آنها را با مشکل مواجه کرده است، پروژه‌های گازی پارس جنوبی و احداث پالایشگاه‌های جدید هستند. از ۷ پالایشگاهی که تا سال ۱۳۹۱ باید برای افزایش تولید بنزین احداث و راه‌اندازی شوند، تنها یک پالایشگاه به ضرب برداشت از حساب ذخیره ارزی در دست ساخت است. اما در مورد ۶ پالایشگاه دیگر، به رغم برگزاری همایش‌های مختلف در چین و برخی کشورهای دیگر، همچنان جلب سرمایه‌گذاری با ناکامی مواجه است.

وضع در میدان گازی پارس جنوبی نیز بهتر نیست. حتی پیمانکاران وابسته به سپاه پاسداران که روابط تنگاتنگی با دولت احمدی‌نژاد دارند نیز از کمبود امکانات و منابع مالی برای ادامه‌ی فعالیت‌های خود شکایت دارند. چندی پیش سردار رستم قاسمی، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء، یکی از شرکت‌های بزرگ و چندکاره‌ی وابسته به سپاه پاسداران، اعلام کرد که پیشرفت فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی با مشکل روبرو شده، زیرا به جای ماهانه ۵۰ میلیون دلار، در ۶ ماه گذشته مجموعاَ ۱۵۰ میلیون دلار سرمایه به این پروژه‌ها تزریق شده است.

تعویق و وقفه در فاز ۱۲ پارس جنوبی و نیز در طرح تولید گاز مایع از دیگر نشانه‌های بروز بحران مالی در صنعت نفت ایران به شمار می‌روند.

تحریم‌ها، عامل اصلی

کارشناسان با اشاره به نیاز صنایع نفت ایران به سرمایه‌های کلان و فناوری‌های روز جهان معتقدند که تحریم‌های اقتصادی و مالی و ناکامی ایران در جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی ازدلایل عمده‌ی بروز بحران در پروژه‌ها و طرح‌های نفتی کشور است. حتی تخفیف‌های ویژه به کشورهایی مانند هند و چین و ترکیه و برخی دیگر از کشورها و شرکت‌های شرق آسیا نتوانسته است تحرکی در پروژه‌های نفت و گاز ایران به وجود آورد.

برخی از پیش‌بینی‌ها حاکی از آن هستند که اگر روند سکون و رکود در توسعه‌ی طرح‌ها و پروژه‌های نفتی ایران ادامه یابد، کشور تا چند سال دیگر نفتی برای صادرات نخواهد داشت و در تأمین نیازهای انرژی داخلی خود نیز با مشکل مواجه خواهد شد.

FW/SA