ریشه‌های احتمالی انفعال بایدن در مناقشه اسرائیل و فلسطینی‌ها
۱۴۰۰ اردیبهشت ۲۵, شنبه
دور تازه درگیری‌های خشونت‌آمیز میان اسرائیل و گروه‌های افراطی فلسطینی از دوشنبه، دهم ماه مه آغاز شد و همچنان ادامه دارد. واکنش مقام‌های آمریکایی، به خصوص جو بایدن به بحران جدید در منطقه تا کنون به طور عمده تاکید بر حق اسرائیل در دفاع از خود و درخواست تنش‌زدایی بوده است.
بسیاری از تحلیلگران معتقدند رئیس جمهوری ایالات متحده تا کنون در برخورد با مناقشه تازه در منطقه منفعل عمل کرده است. "اشپیگل آنلاین" شنبه ۲۵ اردیبهشت (۱۵ مه) در گزارشی به بررسی علت‌های احتمالی این انفعال پرداخت.
بنابر این گزارش جو بایدن با توجه به تجربه خود از دورانی که معاون اول باراک اوباما بود به خوبی با پیچیدگی اوضاع منطقه و دشواری حل مناقشه میان اسرائیل و فلسطینی‌ها آگاه است.
بایدن یازده سال پیش به عنوان معاون اوباما برای میانجیگری میان اسرائیل و فلسطینی‌ها به منطقه سفر کرد. این سفر در روزهایی انجام شد که اسرائیل بر سر توسعه شهرهای یهودی‌نشین در بخش شرقی اورشلیم پافشاری می‌کرد.
گروه‌های فلسطینی همواره امید داشته‌اند شرق اورشلیم پایتخت یک کشور مستقل فلسطینی باشند. تاکید اسرائیل بر ادامه شهرک‌سازی در این منطقه پیشاپیش به معنای شکست ماموریت جو بایدن بود که تلاش می‌کرد این کار متوقف شود.
اولویت‌های دیگر جو بایدن
چهل و ششمین رئیس جمهوری آمریکا امیدوار بود پس از ورود به کاخ سفید وقت و نیروی خود را بیشتر صرف حل معضلات مهمی نظیر روابط با چین و مقابله با تغییرات اقلیمی کند و کمتر درگیر بحران منطقه خاورمیانه شود.
با این حال شعله‌ور شدن آتش مناقشه در منطقه و خطر آغاز "انتفاضه سوم" جو بایدن را واداشته بار دیگر به بحرانی بپردازد که دائمی و غیرقابل حل به نظر می‌رسد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
انتفاضه اول که گروه‌های فلسطینی آن را "خیزش مردمی علیه اشغالگران" می‌خوانند ۱۹۸۷ آغاز شد، از سال ۱۹۹۱ رو به کاهش گذاشت و با امضای قرارداد اسلو در اوت ۹۳ و شکل‌گیری تشکیلات خودگردان فلسطینی‌خاتمه یافت.
انتفاضه دوم سال ۲۰۰۰ آغاز شد و نزدیک پنج سال طول کشید. در فاصله میان این دو رویداد و در سال‌های گذشته درگیری‌های گسترده و خونین دیگری میان گروه‌های فلسطینی و اسرائیل رخ داده که دامنه و شدت آنها کمتر گسترده بوده و میزان خسارت‌ها و قربانیان آن نیز به نسبت کمتر بوده است.
در روزهای گذشته گروه‌های افراطی نظیر حماس و جهاد اسلامی هزاران راکت از باریکه غزه به سمت شهرها و روستاهای اسرائیل شلیک کردهاند و ارتش اسرائیل نیز در عملیاتی تلافی‌جویانه مواضع این گروه‌ها را به شدت بمباران کرده است.
گفت‌وگوی تلفنی با نتانیاهو
جو بایدن روز چهارشنبه اعلام کرد که درباره حوادث اخیر با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل تلفنی صحبت کرده است. او ضمن تاکید بر حق اسرائیل در دفاع از خود در برابر حمله‌های موشکی از باریکه غزه ابراز امیدواری کرد که درگیری‌های خشونت‌آمیز در منطقه به زودی خاتمه یابند.
به گفته سخنگوی کاخ سفید جو بایدن در این گفت‌وگو بر تعهد آمریکا بر حفاظت از امنیت اسرائیل تاکید کرده است. دفتر نخست‌وزیر اسرائیل هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که نتانیاهو در تماس تلفنی به جو بایدن گفته که حمله‌های اسرائیل به مواضع و زیرساخت‌های "گروه‌های تروریستی" در باریکه غزه ادامه خواهد داشت.
در اظهارنظرهای مقام‌های دولت بایدن موضع‌گیری رسمی و همیشگی واشنگتن در قابل تنش‌ها در منطقه تکرار شده است؛ از طرفی تاکید بر تعهد آمریکا در حفظ امنیت اسرائیل، از طرف دیگر درخواست از دو طرف برای خاتمه دادن به درگیری‌های خشونت‌آمیز و پرهیز از قربانی شده شهروندان غیرنظامی.
به نوشته "اشپیگل آنلاین" این که تکرار این موضع‌گیری کلاسیک واشنگتن کافی است بسیار جای سوال دارد و با توجه به بالاگرفتن موج خشونت و درگیری لازم است آمریکا به ایفای نقش سنتی خود در خاورمیانه برای کاهش تنش‌ها و برقراری آرامش بپردازد.
تعلل در معرفی سفیر جدید آمریکا در اسرائیل
یکی از مشکلات آمریکا برای دخالت موثر در بحران منطقه این است که دولت جو بایدن هنوز سفیر جدید ایالات متحده در اسرائیل را معرفی نکرده است.
افزون بر این دولت جدید آمریکا چهار ماه پس از آغاز رسمی کارش همچنان نماینده ویژه‌ای برای رسیدگی به امور خاورمیانه و پیشبرد مذاکرات صلح تعیین نکرده است.
در همین حال آنتونی بلینکن، وزیر خارجه دولت بایدن به تازگی یک دیپلمات ارشد آمریکایی را به منطقه اعزام کرده که محور اصلی ماموریت او گفت‌وگو با طرف‌های درگیر است تا در کمترین زمان ممکن بر سر آتش‌بس توافقی حاصل شود.
مطابق شواهد موجود و با توجه به تحولات سال‌های اخیر برقراری صلح میان اسرائیل و فلسطسنی‌ها در آینده نزدیک دور از انتظار است. ظاهرا دولت بایدن نیز به این موضوع واقف است اما در عین حال تمایلی ندارد اوضاع منطقه بی‌ثبات‌تر از آنچه که هست شود.
معضل جمهوری اسلامی
در این میان نقش جمهوری اسلامی به عنوان یکی از حامیان اصلی حماس نیز اهمیت دارد و می‌تواند مشکل‌آفرین باشد. دولت جو بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای که دولت قبلی اردیبهشت ۹۷ از آن خارج شد و بازگردانن تهران به انجام تعهدات برجامی تلاش زیادی می‌کند.
بر همین اساس نمایندگان آمریکا برای نخستین بار از سه سال پیش به این سو به طور غیرمستقیم در مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین که هدف آن احیای توافق هسته‌ای است مشارکت می‌کنند.
تحلیلگر "اشپیگل آنلاین" معتقد است ادامه درگیری‌های نظامی میان اسرائیل و گروه‌های فلسطینی مورد حمایت جمهوری اسلامی می‌تواند مذاکرات وین را به مخاطره بیندازد.
چند روز پیش ۴۴ سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی در نامه‌ای از جو بایدن خواستند به دلیل پشتیبانی جمهوری اسلامی از "گروه‌های تروریستی فلسطینی" مذاکرات وین را متوقف کند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
وزیر خارجه آمریکا در واکنش به این درخواست تاکید کرده که مذاکرات وین ادامه خواهد داشت اما در صورت ادامه درگیری گروه‌های مورد حمایت ایران و اسرائیل، قبولاندن یک توافق جدید با تهران به افکار عمومی ایالات متحده و اعضای کنگره دشوار خواهد بود.
میراث دونالد ترامپ
برخی از حامیان جو بایدن در واشنگتن، مسئولیت وضعیت بغرنج کنونی را متوجه رئیس جمهوری قبلی، دونالد ترامپ می‌دانند که نه تنها فرمان خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را امضاء کرد که در مناقشه میان اسرائیل و فلسطینی‌ها هم تصمیم‌هایی گرفت که حاصل آن کاهش تنش نبود.
حمایت بی‌چون و چرای ترامپ از بنیامین نتانیاهو، به ویژه به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل از مسائلی است که خشم بسیاری از فلسطینی‌ها را برانگیخته و به بحرانی‌تر شدن اوضاع دامن زده است.
جو بایدن درباره به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل نظر مخالفی ابراز نکرده اما از روز آغاز ورود به کاخ سفید به شکل آشکاری فاصله خود با نتانیاهو را حفظ کرده است.
نخستین تماس تلفنی بایدن، به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده با نتانیاهو حدود یک هفته پس از آغاز کار او انجام شد؛ پیش از این کمتر اتفاق افتاده بود که نخست‌وزیر اسرائیل برای نخستین تماس رئیس جمهوری آمریکا اینقدر معطل شود.