دو سال پیش از وقوع «جنایت کهریزک» که منجر به کشته شدن حداقل سه تن از معترضان به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری دهم در ایران شد، فعالان حقوق بشر نسبت به شرایط نگهداری افرادی که دستگاه قضائیه ایران آن‌ها را «ارازل و اوباش» می‌خواند، در این زندان اظهار نگرانی می کردند.

مهدی محمودیان روزنامه نگار و فعال حقوق بشر، که هم اکنون در زندان به سر می برد، سال ۱۳۸۶ در نامه‌ای خطاب به آیت الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نسبت به نقض آشکار حقوق شهروندان در زندان کهریزک هشدار داد. هشداری که از سوی مسوولان ایرانی مورد توجه واقع نشد.

اما در ‌‌نهایت در تاریخ ۶ مرداد ۱۳۸۸ پس از انتشار خبر مرگ محسن روح‌الامینی، فرزند عبدالحسین روح الامینی رییس کمیته علمی مجمع تشخیص مصلحت نظام، آقای خامنه‌ای به دلیل آن‌چه که «نداشتن استانداردهای لازم برای نگهداری زندانیان» دانست، دستور تعطیلی کهریزک را صادر کرد.

آن‌ها که رفتند، آن‌ها که ماندند

در مورد تعداد کشته شدگان زندان کهریزک همچنان اختلاف نظر وجود دارد. دادگاه به پرونده سه نفر از این افراد با نام‌های محسن روح الامینی، محمد کامرانی و امیر جوادی‌فر رسیدگی کرده است. اما رسانه‌های مخالف دولت از رامین آقازاده قهرمانی و احمد نجاتی کارگر به عنوان دو قربانی دیگر این بازداشتگاه یاد می‌کنند.
به تازگی خانواده‌ی رامین آقازاده قهرمانی، پس از دو سال سکوت، در گفت‌وگو با جرس از‌سایت‎های وابسته به مخالفان دولت ایران، از پیگیری قضایی پرونده جان باختن این جوانان ۳۰ ساله خبر می‌دهد.

در آن زمان مقامات قضایی علت مرگ محسن روح‌الامینی و محمد کامرانی را بیماری مننژیت اعلام کردند، اما خانواده‌های این دو پس از خاکسپاری فرزندانشان اعلام کردند که آثار ضرب و جرح روی بدن آنان مشهود بوده و هردو از ناحیه سر به شدت مجروح شده بودند.

تنها کشته شدگان کهریزک نیستند که مورد خشونت قرار گرفته‌اند. بازداشت شدگان این زندان همچنان با آثار روانی و تبعات شکنجه‌های صورت گرفته در مدت نگهداری در کهریزک دست و پنجه نرم می‌کنند.

یک هفته پس از تعطیل بازداشتگاه کهریزک مهدی کروبی نامه‌ای را که خطاب به هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نوشته بود، منتشر کرد. در این نامه کروبی عنوان کرده بود مستنداتی دارد که ثابت می‌کند برخی از بازداشت‌شدگان، در کهریزک مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند.

یکی از این افراد به نام ابراهیم شریفی که توانست از ایران خارج شود، در مقابل دوربین رضا علامه‌زاده، مستندساز ایرانی مقیم هلند به ذکر آنچه بر او رفته بود پرداخت.
وی گفته است: «من را گرفتند، زندان بودم، چشمان و دست‌هایم بسته بودند، به حد مرگ مرا زدند و بد‌تر از همه کاری با من کردند که نزد تمام بی‌دینان و بت‌پرستان مذموم است و من تنها جرات این را داشتم که آقای کروبی را از این موضوع مطلع کنم.»

سعید مرتضوی؛ نقطه تاریک پرونده کهریزک

پرونده کهریزک هزینه سنگینی را به جمهوری اسلامی وارد کرد. تا آنجا که کمیته تحقیق مجلس در مورد این حادثه اعلام کرد دو ظلم بزرگ در این حادثه اتفاق افتاده است: «ظلم آشکار به بازداشت‌شدگان ۱۸ تیر که باید از آنان دلجویی درخوری شود و ظلم بزرگ‌تر بر نظام جمهوری اسلامی رفته و موجب وهن نظام اسلامی در منظر جهانیان شده است.»

از سعید مرتضوی، دادستان وقت تهران به عنوان آمر و متهم ردیف اول این ماجرا یاد می‌شود. سایت تابناک روز چهارشنبه (۲۲تیر) در گزارشی مدعی شد که آقای مرتضوی بر خلاف نظر رهبر ایران از تعطیل بازداشتگاه کهریزک خودداری کرده است.

در این گزارش آمده: «پس از اطلاع مقام معظم رهبری از این اقدام به مسؤولان ذی‌ربط دستور داده می‌شود که زندانیان را به مکان دیگری اعزام کنند و بازداشتگاه کهریزک تعطیل شود. امامتاسفانه این دستور، با بی‌توجهی قاضی فوق‌الذکر (سعید مرتضوی) تا روز دوشنبه بدون اقدام باقی می‌ماند و این فرد در توجیه نافرمانی خود اعلام می‌کند جایی برای زندانی کردن افراد نداریم.»

پس از آن رهبر ایران از دبیر شورای عالی امنیت ملی می‌خواهد که این موضوع را پیگیری کند: «(رهبری) دوباره تاکید می‌کند که حتی اگر جایی برای زندانی کردن این افراد نیست، ‌با هر جرمی که کردند موقتاً آزاد شوند. اما در کمال تعجب بار دیگر این دستور نادیده گرفته شد.»

پرویز سروری، نماینده مجلس و عضو کمیته تحقیق حوادث کهریزک معتقد است همه زوایای این پرونده به صورت شفاف مورد پیگیری قرار گرفته است: «در زمانی که امواج سنگین رسانه‌ای دشمن دائما تردید آفرینی می‌کرد و تلاش می‌کرد روند رسیدگی به پرونده را فرمایشی نشان دهد، نتیجه کار نشان داد که سیستم با این موضوع برخورد کرد.»

وی در مقابل این سوال که به چه دلیل همچنان با سعید مرتضوی برخوردی صورت نگرفته پاسخ می‌دهد: «ما معتقدیم که یکی از قسمت‌های مهم این پرونده مربوط به کسی است که این افراد را بی‌جهت به کهریزک اعزام کرد و زمینه ساز این حادثه غمبار همین حکم بود... قاضی را تعلیق کردند و قاضی به هیچ وجه مصونیت قضایی ندارد.»

عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران پس از تعلیق سعید مرتضوی وی را «شاخص‌ترین فرد» پرونده کهریزک نامید.

مرتضوی اگرچه از مقام قضایی خود معلق شد اما پس از آن با حکم محمود احمدی‌نژاد، ریاست ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز را بر عهده گرفت و همچنان در این سمت باقی است.

در پی برگزاری دادگاه حوادث کهریزک، چند تن از ماموران انتظامی مرتبط با این حوادث محاکمه و دو تن از آن‌ها به اعدام محکوم شدند. خانواده‌های سه کشته‌شده‌ی این بازداشتگاه از خون این دو مأمور گذشتند. درخواست اصلی آن‌ها برخورد جدی با مقام‌های قضایی مرتبط با این پرونده است.

MI/JT