گفته می‌شود ایران و آمریکا برای نخستین بار از زمان قطع رسمی روابط دیپلماتیک در سال ۱۳۵۸ تصمیم به مذاکره مستقیم گرفته‌اند. روزنامه نیویورک‌تایمز روز شنبه (۲۰ اکتبر/ ۲۹ مهر) در گزارشی با استناد به برخی از مقام‌های بلندپایه دولت آمریکا٬ از این توافق بی‌سابقه پرده برداشته است؛ توافقی که ساعاتی پس از انتشار خبر آن، تبدیل به یک بمب خبری تمام‌عیار شد.

آن‌طور که گفته شده قرار است بر اساس این توافق بستری برای سامان‌دهی آخرین تلاش‌های دیپلماتیک در جهت حل‌وفصل بحران هسته‌ای ایران فراهم شود. نیویورک‌تایمز این مذاکرات را آخرین راه جلوگیری از جنگ علیه ایران خوانده است.

یکی از این مقامات دولت باراک اوباما که نام‌شان با توجه به حساسیت موضوع افشا نشده٬ به نیویورک‌تایمز گفته مقامات ایرانی اصرار کرده‌اند که این مذاکرات پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در ماه نوامبر برگزار شود.

نیویورک‌تایمز این توافق را نتیجه رایزنی‌های فشرده و محرمانه‌ای می‌داند که از زمان روی کار آمدن باراک اوباما در سال ۲۰۰۹ میان مقامات ایرانی و آمریکایی در جریان بوده است. گفته می‌شود این مقامات ایرانی از کسانی هستند که مستقیما به رهبر ایران گزارش می‌دهند. برخی از مقامات آمریکایی خواسته‌اند که این مذاکرات فقط معطوف به برنامه هسته‌ای باشد و برخی دیگر خواستار مطرح شدن موضوعات دیگری نظیر سوریه و بحرین نیز شده‌اند.

به گزارش نیویورک‌تایمز٬ وزارت خارجه آمریکا٬ کاخ سفید و وزارت دفاع ایالات متحده (پنتاگون) تصمیم گرفته‌اند پیشنهاد افزایش محدودیت‌ها در زمینه غنی‌سازی در برابر کاستن از فشار تحریم‌های فلج‌کننده علیه ایران را مطرح کنند. تشدید و تعمیق بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تاسیسات هسته‌ای ایران نیز از جمله پیش‌شرط‌های آمریکا برای گفت‌وگوهای موثر با مقامات جمهوری اسلامی است.

این روزنامه آمریکایی همچنین اعلام کرده که خبر دست‌یابی به این توافق پیش‌تر در میان گروه کوچکی از دیپلمات‌های مرتبط با مسئله ایران پخش شده بود.

کاخ سفید تکذیب می‌کند

به گزارش خبرگزاری رویترز٬ ساعتی پس از انتشار گزارش نیویورک‌تایمز درباره "توافق ایران و آمریکا" کاخ سفید محتوای این گزارش را تکذیب کرد. کاخ سفید با انتشار بیانیه‌ای ضمن رد آنچه در این گزارش به نقل از مقامات دولت آمریکا آمده٬ اعلام کرد که دولت اوباما همچنان به همکاری با قدرت‌های دنیا برای حل مسئله هسته‌ای ایران متعهد است.

تامی ویتور٬ سخنگوی شورای امنیت ملی ایالات متحده٬ در این بیانیه گفت: «خبر مذاکره مستقیم ایران و آمریکا پس از انتخابات ریاست‌جمهوری درست نیست و ما در کنار ۱+۵ در جست‌وجوی راه‌حل دیپلماتیک خواهیم بود».

تامی ویتور با اشاره به سخنان باراک اوباما افزود: «رئیس‌جمهور در این زمینه به صراحت گفته که اجازه دسترسی به سلاح هسته‌ای را به ایران نخواهد داد و برای تحقق این هدف هر کاری که لازم باشد را انجام خواهد داد. هدف ما این است که با اعمال تحریم‌ها٬ ایران را وادار به عمل به تعهداتش کنیم».

ایران٬ در کانون مبارزات انتخاباتی آمریکا

به رغم تکذیب کاخ سفید٬ گفته می‌شود در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و پیش از آخرین مناظره انتخاباتی باراک اوباما و میت رامنی در روز دوشنبه (۲۲ اکتبر/ اول آبان) که بر امنیت ملی و سیاست خارجی آمریکا متمرکز خواهد بود٬ اعلام خبر "توافق ایران و ایالات متحده برای مذاکره مستقیم" قرار است "غافلگیری اکتبر" باراک اوباما باشد؛ چون دست‌یابی به چنین توافقی می‌تواند موضع اوباما در سیاست خارجی را نزد افکار عمومی تقویت کند.

باراک اوباما تا کنون بارها از سوی رقیب جمهوری‌خواه خود، میت رامنی٬ به انعطاف و انفعال بیش از حد در برابر "بلندپروازی‌ها و جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران" متهم شده و حالا در تلاش است راهی برای خروج از بن‌بست دیپلماتیک در برابر ایران بیابد. میت رامنی معتقد است باید غنی‌سازی اورانیوم در ایران در همه سطوح متوقف شود.

به اعتقاد تحلیلگران٬ مسئله ایران بزرگ‌ترین مساله مرتبط با امنیت ملی آمریکا در شرایط کنونی است و تاثیر قابل توجهی بر انتخابات ریاست‌جمهوری در این کشور خواهد داشت. به گزارش نیویورک‌تایمز٬ درون دولت آمریکا این بحث در جریان است که ایران تا چه اندازه باید اجازه غنی‌سازی در خاک خود را داشته باشد. برخی از مقامات دولت اوباما معتقدند اجازه غنی‌سازی در سطوح پایین را می‌توان در شرایطی معین به ایران داد. رامنی و جمهوری‌خواهان این ایده‌ها را خطرناک می‌دانند.

با افزایش بی‌سابقه فشارها و تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران همچنان این شبهه وجود دارد که ایران بخواهد از روزنه‌های دیپلماتیک برای "خرید زمان" و کاستن از فشارها و پیش‌برد هم‌زمان برنامه هسته‌ای خود بهره گیرد.

مذاکره مستقیم با آمریکا از دیرباز از خطوط قرمز ساختار سیاسی جمهوری اسلامی بوده و سخن گفتن از آن هزینه‌های سنگین و پی‌آمدهای زیان‌باری برای فعالان سیاسی در بر داشته است. در صورت تایید محتوای این گزارش٬ می‌توان اتخاذ این تصمیم را چرخشی آشکار در سیاست خارجی جمهوری اسلامی دانست؛ چرخشی که احتمالا در اثر فشار فزاینده تحریم‌ها و قرار گرفتن اقتصاد کشور در آستانه فروپاشی در شرف وقوع است.