بر اساس تازه‌ترین اطلاعات منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری سه ماهه‌ی ابتدای سال‌جاری خورشیدی در ۲۱ استان ایران دورقمی است. همچنین این نرخ در۹ استان تک‌رقمی و برای ۴ استان بالای ۱۷ درصد است. خراسان جنوبی کمترین و ایلام بیشترین تعداد بیکاران را دارند.

بر اساس این آمار نرخ بیکاری در سال گذشته خورشیدی، ۳ /۱۲ درصد بوده است که نسبت به سال ۱۳۸۹ یک و دو دهم درصد کمتر است. درصد بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۵ ساله ۵ /۲۶ درصد برآورد شده که نسبت به متوسط بیکاری نزدیک به ۱۴ درصد بالاتر است.

بیشتر بخوانید: هشدارها نسبت به رشد روزافزون بیکاری در ایران

این آمار نشان می‌د‌هد که نیروی‌های کار جوان در این سال کمتر توانسته اند شغل مناسبی برای خود بیابند. برخی کارشناسان این اتفاق را ناشی از ورود موج جوانانی ‌می‌دا‌نند که بر اساس برنامه افزایش جمعیت در سال‌های جنگ میان ایران و عراق در دهه‌ی شصت، متولد شده‌اند.

این اختلاف آمار و بیکاری دو رقمی در ایران می‌تواند هشداری باشد برای رهبران جمهوری اسلامی که در چند ماه اخیر بار دیگر سیاست تشویق افزایش جمعیت را در پیش گرفته‌اند.
تا آنجا که آیت‌الله علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی تصریح کرد که در ترویج سیاست کنترل جمعیت مقصر بوده است و از شهروندان ایران خواست این سیاست را دنبال نکنند.

نگاهی به گزارش مرکز آمار ایران بر این نکته تاکید می‌کند که قربانی اصلی نرخ بالای بیکاری در ایران زنان و دختران هستند. در حالی که بیکاری زنان در سال ۱۳۸۴ در حدود ۳۳ درصد بود این رقم در سال ۱۳۹۰ به ۴۳ درصد رسیده است.

نگران کننده‌تر اینکه آمار بیکاری زنان در سال ۱۳۹۰ با وجود کاهش متوسط نرخ بیکاری این سال نسبت به سال ۱۳۸۹، افزایش یک و نیم درصدی داشته است. همچنین اختلاف نرخ بیکاری مردان و زنان در سال ۱۳۸۴ از ۱۰ درصد به رقم ۲۰ درصد در سال ۱۳۹۰ رسیده است.

برنامه‌ی "جهشی" دولت برای کاهش بیکاری

همزمان با وعده محمود احمدی‌نژاد برای ایجاد بیش از ۲ میلیون و پانصد‌هزار فرصت شغلی جدید در سال ۹۰ کارشناسان اقتصادی با اشاره به اینکه هر ساله‌ صدها هزار نفر شغل خود را به علت رکود اقتصادی و ورشکستگی صنایع از دست می‌دهند، تصریح کردند که وعده‌های رییس دولت کارشناسی نیست و محقق نخواهد شد.

در همان زمان محمدرضا میرتاج‌الدینی روز ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۰ به خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران -ایرنا- گفت: «دولت از سال ۱۳۸۹ برنامه‌های جهشی را برای رفع معضل بیکاری و ایجاد اشتغال در کشور به اجرا گذاشته است.»

وزیر کار و امور اجتماعی ایران در اوایل سال جاری با اشاره به عدم تحقق وعده دولت برای ایجاد دو میلیون و ۵۰۰ هزار شغل مدعی شد که ‌در سال ۱۳۹۰ نزدیک به یک میلیون و ۶۰۰ هزار فرصت شغلی جدید ایجاد شده است.

رد آمار دولتی اشتغال توسط کارشناسان

با این حال همین آمار دولتی نیز مورد قبول کارشناسان و فعالان حوزه کارگری قرار نگرفته است. به گزارش وب‌سایت فرارو، با توجه به شمار بیمه‌شدگان تامین اجتماعی در سال ۱۳۹۰، دولت حداکثر توانسته است ۳۰۰ هزار شغل جدید ایجاد کند.

در این‌باره حسین راغفر، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرگزاری کار ایران -ایلنا- در ماه‌های ابتدایی سال ۱۳۹۱ با رد آمار دولتی شغل‌های ایجاد شده، تصریح کرد در طی یک سال گذشته صدها هزار کارگر، شغل خود را از دست داده‌اند.

وی واردات بی‌رویه کالای خارجی و ورشکستگی واحدهای تولیدی کشور را نشانه‌‌ای از نادرست بودن آمار دولتی در خصوص ایجاد اشتغال عنوان کرد. راغفر پیش‌بینی کرد که سال جاری خورشیدی نرخ بیکاری افزایش بی‌سابقه خواهد داشت و به بالاترین رقم در سه دهه اخیر می‌رسد.

بیشتر بخوانید: بیکاری هزاران کارگر پاکدشت در پی قانون هدفمندی یارانه‌ها

جعفر قادری، نماینده مجلس ایران و عضو کمسیون برنامه و بودجه هم وعده سال گذشته محمود احمدی‌نژاد را "شوخی" خوانده است. او می‌گوید در سال‌های اخیر نه تنها فرصت شغلی مناسب ایجاد نشده، بلکه بسیاری از فرصت‌های شغلی نیز از دست رفته است.

قادری معتقد است که برخی از سیاست‌های دولت از قبیل افزایش نرخ ارز و عدم پرداخت سهم تولید از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها موجب از دست رفتن فرصت‌های شغلی شده است. وی می‌افزاید که روند رو به رشد بیکاری در سال ۱۳۹۱ نیز ادامه خواهد داشت.

ترس از بیکاری پنهان

در همین حال فعالان کارگری از پدیده‌ی "بیکاری پنهان" به عنوان یکی از مشکلات کارگران ایران یاد می‌کنند. به گفته‌ی عبدالله مختاری، عضو هیات مدیره‌ی کانون شوراهای اسلامی کار استان تهران، نیمی از کارگران ایرانی دچار بیکاری پنهان شده‌اند.

به باور وی، افزایش بی‌سابقه تورم دلیل اصلی بروز این مشکل است. مختاری تصریح می‌کند: «نرخ تورم هزینه‌ی سبد خانوار کارگری را بیش از ۳۰ درصد افزایش داده و کارگران قادر به تامین مایحتاج اصلی زندگی خود نیستند.»

نوعی از "بیکاری پنهان" وجود نیروی انسانی اضافی در بازار کار است. ‌در این شرایط کارگران مزد کافی دریافت نمی‌کنند و در نتیجه نیروی کار به طور کامل مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.