مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان البرز با تاکید بر لزوم فرهنگسازی در مصرف آب، از شروع فعالیت چهار گروه برای ترویج مصرف بهینه آب در کرج خبر داد.
تبلیغات
غلامرضا رضاییفر، مدیرعامل شرکت آب البرز میگوید چهار گروه در سطح کرج، فعالیتهایی را برای ترویج مصرف بهینه آب شروع کردهاند. او دلیل این فعالیت را افزایش دمای هوا و بالارفتن مصرف آب خواند.
خبرگزاری ایسنا به نقل از رضاییفر مینویسد که منابع آبی استان البرز به مرز هشدار رسیده و یکی از شیوههای حفظ این منابع محدود، تغییر در رفتار مصرفی شهروندان است. او توضیح داده که گروههای مروج مصرف بهینه آب با کارت شناسایی، خودروهایی دارای تابلوی مشخص و لباسفرم به سراغ شهروندان، مراکز اداری، کارواشها وبناهای در حال ساخت میروند تا روشهای درست مصرف آب را یادآوری کنند: «ماهيت اصلی فعاليت اين گروهها، ارشادی و فرهنگی است، به صورتی که ابتدا در سطح شهر تردد كرده و به شهروندانی كه مصرف غيرضروری مثل شستن خودرو، كوچه و حياط با شيلنگ آب دارند، تذكر كتبی داده و پوستر و بروشوری درهمين زمينه توزيع میکنند.»
مدیرعامل سازمان آب البرز گفته که فهرستی از مشترکان بسیار پرمصرف در اختیار مروجین قرار گرفته تا در مراجعه با واحدهای مسکونی و تجاری مربوطه و بررسی و کنترل وضعیت کنتور، کولرها، آبیاری فضای سبز، نحوه نظافت پارکینگ و ... راهنماییهای لازم را ارائه کنند. طبق اعلام او، انشعاب آن دسته شهروندان کرجی که پس از دو بار اخطار مروجین به تذکرات بیتوجهی کنند، قطع خواهد شد.
سالهاست که کارشناسان نسبت به کمبود آب و نابودی منابع آبی ایران هشدار دادهاند و آن را جدیترین خطری دانستهاند که ساکنان این فلات با آن روبرو هستند. حمید چیتچیان، وزیر نیرو، تابستان گذشته در "کنفرانس ملی اقتصاد آب" هشدار داد که اگر در میزان مصرف آب تجدید نظر نشود، بحران آب تمدن ایرانی را تهدید خواهد کرد.
حیف و میل منابع آب
دوره خشکسالی در اغلب استانهای ایران از میانگین معمول در دهههای گذشته طولانیتر شده و از مرز ۱۵ سال گذشته است. افزایش جمعیت، فرسایش خاک و از بین رفتن بخش بزرگی ار مراتع و جنگلها در کنار مصرف بیرویه و استفاده بیش از حد از منابع آب تجدیدشونده از مهمترین عواملی هستند که بحران کمآبی در ایران را فاجعهبار ساختهاند.
میزان آب تجدیدشونده ایران از متوسط ۱۳۰ میلیارد مترمکعب به متوسط ۱۱۶ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است. به گفته وزیر نیرو «طبق استانداردهای جهانی اگر در یک منطقه ۴۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر استفاده شود، منطقه در حال پایداری است، اما اگر میزان استفاده از منابع آب تجدیدپذیر به بالای ۴۰ درصد برسد، منطقه در وضعیت بحرانی قرار دارد و این در حالی است که در حال حاضر در کشور ما بیش از ۸۶ درصد از منابع آب تجدیدپذیر استفاده میشود.»
نگرانی از پیامدهای بحران کمآبی به شورای عالی امنیت ملی نیز کشیده شده، چنانکه علی شمخانی دبیر این شورا گفت: «رفع مشکلات موجود در چهار محور آب شرب شهرهای پرجمعیت، آب شرب تهران، آبهای مرزی و آبهای زیرزمینی در دستور کار شورا امنیت ملی قرار گرفته است.»
اما هشدار در باره مصرف آب شهری در حالی تکرار میشود که حدود ۹۲ درصد از منابع آبی در ایران صرف کشاورزی میشود. مصرف آب در بخش خانگی شش درصد و در بخش صنعت دو درصد است. وزارت نیرو در سال ۱۳۹۴ اعلام کرده بود که از مجموع ۶۰۹ دشت در ایران ۳۳۰ دشت دارای بیلان منفی آب هستند؛ یعنی میزان برداشت آب از آنها بیشتر از ورودی آب است.
عیسی کلانتری، وزیر اسبق کشاورزی و دبیرکل خانه کشاورز از جمله گفته که وضعیت ذخایر آبی ایران بهگونهای است که به یک برنامه ۲۰ ساله برای خروج از حالت بحران نیاز دارد.
آمارهای بخش کشاورزی نشان میدهند که میزان تولید محصول در ایران به ازای هر متر مکعب آب تنها حدود یک کیلوگرم است. در جهان به طور متوسط به ازای مصرف یک متر مکعب آب حدود ۲/۵ کیلوگرم محصول کشاورزی تولید میشود. مقایسه این دو آمار نشان میدهد که مصرف آب در زمینهای کشاورزی در ایران بازده بس نازلی دارد.
جنون سدسازی و تشدید بحران آب در ایران
منابع آبی ایران از ۴۰۰ به ۲۰۰ میلیارد متر مکعب رسیده است. خشکسالی و کاهش بارش تنها یک سوی سکه بحران آب در ایران است. جنون سدسازی، عدم بهینه سازی زیرساختارها و فرهنگ سازی بحران آب را تشدید کردهاند.
عکس: ISNA
بحران آب
به گفته علیرضا دائمی، سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نيرو، "منابع آبی از ۴۰۰ به ۲۰۰ ميليارد مترمكعب رسيده كه تنها ۹۲ ميليارد مترمكعب به جريان سطحی تبدیل شده و ۳۸ ميليارد مترمكعب به سفرههای زيرزمينی نفوذ میکند".
عکس: Mehr
خشکسالی
سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نيرو با اشاره به خشکسالیهای چند سال گذشته میگوید: «سه چهارم كشور در ناحيه كاملا خشک قرار دارد و بارشهایی بين ۵۰ تا ۱۰۰ ميليمتر را تجربه میكند كه بخش مهمی از شهرنشينی و معادن در اين مناطق قرار دارند.»
عکس: Mehr
سادهترین راه، بهترین راه نیست
در سالهای گذشته برای مدیریت نیاز روزافزون آب، سادهترین راه یعنی سد سازی را انتخاب کردند. برابر اطلاعات منتشر شده توسط شرکت مدیریت منابع آب ایران (وابسته به وزارت نیرو)، تا کنون در ایران ۵۹۰ سد به بهرهبرداری رسیده، ۱۳۵ سد دیگر در دست ساخت و ۵۴۶ سد نیز در دست مطالعه هستند که در صورت اتمام ساخت تمام سدها، تعداد کل سدهای کشور به یک هزار و ۲۷۱ سد خواهد رسید.
عکس: FARS
نقش رودخانهها در اکوسیستم
رودخانهها نقش بسیار مهمی در اکوسیستم دارند. وقتی بر روی رودی پرآب سدی ساخته میشود، حوزه پایین دستی آن سد به طور حتم با مشکل کم آبی روبرو میشود و اکوسیستم آن منطقه به مرور زمان تغییر میکند. علاوه بر این، یکی از منابع مهم تغذیه سفرههای آب زیرزمینی نیز رودخانهها هستند که با بستن سد، جلوی روند تغذیه سفرههای آبی گرفته میشود.
عکس: Jamejam
تعادل برهم میخورد
در سالهای گذشته افزایش مصرف آب به دلیل رشد چشمگیر شهرها و استفاده زیاد از آب در صنایع و در کشاورزی بوده است. شیوههای ناصحیح آبیاری باعث شده که مصارف کشاورزی بخش عمده مصرف آب را در ایران تشکیل دهد. تامین این آب با "جنون سدسازی" بر روی رودخانهها باعث برهم خوردن رابطه متعادل حق آب طبیعت و حق آب انسان شد.
عکس: Mehr
حق آب طبیعت
به گفته معاون آب و آبفای وزارت نیرو، در حال حاضر۳۸ ميليارد مترمكعب آب به سفرههای زيرزمينی نفوذ میکند. این میزان آب برای حفظ رطوبت خاک دشتهای ایران کافی نیست و با ادامه این روند دشتهای وسیعی بر اثر خشکسالی غیر قابل استفاده خواهند شد.
عکس: Mehr
کاهش میزان آب خروجی سدها
میزان حجم آب خروجی از سدهای ایران از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه ۹۱) تاكنون ۱۷ ميليارد و ۴۰۰ ميليون مترمکعب گزارش شده است که در مقایسه با سال آبی گذشته ۱۲ درصد کاهش نشان میدهد. طبق آمار رسمی "میزان آب خروجی از سدها در مدت مشابه سال آبی گذشته، ۱۹ ميليارد و ۸۰۰ ميليون مترمکعب بوده است".
عکس: IRNA
نبرد بر سر آب
درحالی که آب خروجی از سدها کاهش یافته است، کشاورزان ناچارند با حفر چاههای عمیق به صورت مجاز یا غیر مجاز آب مورد نیاز خود را از سفرههای زیر زمینی تامین کنند. این اقدام در دشتهای اطراف دریاچه ارومیه روند خشک شدن آن را تسریع کرد. نبرد بر سر آب بین استانهای اصفهان و یزد شکل دیگری به خود گرفت.
عکس: MEHR
حجم دینامیک، حجم استاتیک
حجم ديناميک به آب قابل برداشت و حجم استاتیک به آبی گفته میشود که نباید برداشت شود، زیرا برداشت آن فرونشستهای زمين و فروچالهها را ايجاد میكند. با کاهش حجم دینامیک آب، در سالهای گذشته بر حجم برداشت از آبهای سفرههای زیر زمینی افزوده شده و اين اقدام اكنون در جنوب تهران و در استانهای يزد، كرمان، اصفهان وهمدان باعث نشست زمین شدهاست.
عکس: MEHR
نتایج بهرهبرداری از سفرههای زیرزمینی
خشک شدن چشمهها و قنوات، شور شدن منابع آب زیر زمینی، نشست زمین، خسارت به تاسیسات زیر بنایی، تبدیل زمینهای کشاورزی به بیابان، خالی شدن مناطق روستایی و مهاجرت کشاورزان به شهرهای بزرگ از پیامدهای پایین آمدن سطح آبهای زیر زمینی یا تخریب سفرههای آب زیر زمینی است. اکنون برای نمونه از ۱۳ دشت استان همدان وضعیت دو دشت کبودرآهنگ و خماجین بحرانی اعلام شده و ۱۰ دشت دارای وضع ممنوعیت حفاری هستند.
عکس: Mehr
آب برگشتی
به گفته معاونت آب و آبفای وزارت نیرو، ۲۹ میلیارد متر مکعب آب برگشتی وجود دارد که "تلاش شده" در قالب توسعه پایدار استفاده شود. این در حالی است که سیستم شهرسازی ایران به گونهای است که آب مصرفی منازل در سیستم بازیافت فاضلاب یا اگو قرار نمیگیرد، بلکه به درون چاهها در منازل مسکونی روانه میشود.
عکس: MEHR
آبی که به هدر میرود
در حالی که به گفته معاونت آب و آبفای وزارت نیرو، "سه چهارم ایران در ناحیه کاملا خشک قرار دارد و بارشها به ۷۵ درصد بارشهای نرمال کاهش یافته است"، با این حال کوچکترین بارندگی اوضاع شهرهای ایران را آشفته میکند. از سوی دیگر نبود زیرساختارها باعث شده آب حاصل از همین بارش نیز به هدر برود.
عکس: MEHR
انگار نمیدانند
هرچند ۷۵ درصد کل زمین را آب پوشانده است، اما تنها ۳ درصد از کل آبهای موجود بر روی کره زمین آب شیرین است. هر میزان از آلودگی این آب به معنی تشدید "بحران آب" است.
عکس: MEHR
عدم فرهنگ سازی
بحث اسراف در مصرف آب و عدم فرهنگسازی برای شهروندان در مصرف آب زمانی بالا میگیرد که شیرهای آب خشک میشوند.
عکس: IRNA
بهای واقعی آب
طبق آمارهای رسمی،در ایران " ۹۹ درصد به آب شهری و ۸۶ درصد به آب روستايی دسترسی دارند". منابع رسمی قيمت تمام شده آب شرب را هم اكنون (به قيمت سال ۹۰) حدود ۵۹۰ تومان و قيمت تمام شده آب كشاورزی را مترمكعبی۸۰ تومان اعلام کردهاند. باید بدانیم که "بهای واقعی" آب بسیار با ارزشتر از ارزش هر پولی است.