رونق تبادلات تجاری ایران و روسیه

مقام‌های روسی ايران را بطور سنتی يکی از شرکای مهم اقتصادی این کشور تلقی می‌کنند. پیش از انقلاب ایران بيش از ۶۰ پروژه‌ی کلان با مشارکت روسيه در ايران اجرا شده است. کارخانه‌ی ذوب آهن اصفهان، کارخانه‌ی ماشين سازی اراک، نيروگاه برق آبی رودخانه‌ی ارس و خط لوله‌ی گاز گچساران - آستارا از جمله طرح‌هایی هستند که مقام‌های روسی از آن یاد می‌کنند.

همکاری روسیه با ایران پس از فروپاشی شوروی نیز ادامه پیدا کرد و بویژه در عرصه‌ی فن‌آوری هسته‌ای توسعه یافت.

بدتر شدن تبادلات تجاری پس از تحریم

میزان تبادلات تجاری ایران و روسیه در سال گذشته حدود ۴ میلیارد دلار بود. از این میزان سهم صادرات ایران به روسیه کمتر از۴۰۰ میلیون دلاراست. محصولات خوراکی بیش از نیمی از صادرات ایران به روسیه را تشکیل می‌دهد. حدود ۷۰ درصد از صادرات روسیه به ایران نیز چدن، آهن، فولاد و فرآورده‌های صنعتی بوده است.

سهم ایران از مجموع تبادلات تجاری دو کشور در سال ۱۳۸۰ فقط ۴ درصد بوده و تا سال ۱۳۸۹ به ۱۹ درصد ارتقاء یافته است.

علیرغم رشد صادرات ایران به روسیه در ۹ سال گذشته، به لحاظ اقتصادی شرکت‌های روسی تابحال از این مناسبات بیشترین سودها را برده‌اند. حال پس از همکاری روسیه با غرب در اعمال تحریم علیه ایران، مسئولین شرکت‌های روسی که در ایران فعال هستند هشدارمی‌دهند که اعمال تحریم‌های یکجانبه از سوی اتحادیه‌ی اروپا و آمریکا به ضرر شرکت‌های روسی خواهد بود.

«روسیه نمی‌خواهد ایران را از دست بدهد»

کارشناسان روسیه مناسبات دو کشور را نه به لحاظ حجم مبادلات تجاری آن، بلکه به منظور "بارسیاسی و بین‌المللی" آن تحلیل می‌کنند.

رجب صفراف، مدیر"مطالعات ایران معاصر در روسیه" معتقد است که روسیه می‌تواند در خصوص مساله‌ی ایران، تا حد معینی در برابر آمریکا کوتاه بیاید، ولی در عین حال نمی‌خواهد ایران را به‌عنوان یک شریک از دست بدهد.

به نظر این کارشناس، وضعیت کنونی به نفع روسیه نیست و این کشورعلاقمند است با حل مشکلات خود با آمریکا، هر چه سریع‌تر روابط خود با ایران را بصورت کامل از سرگیرد.

ضرر تحریم‌ها برای روسیه زیاد نیست

یوگنی ساتانوفسکی، رئیس "انستیتو خاورنزدیک" در مسکو نیز در گفت‌وگو با دویچه‌وله می‌گوید: «تحریم‌های اعمال شده علیه ایران ضررهایی در پی خواهد داشت، اما این ضررها را نبایستی از آنچه که هست بیشتر نشان داد.». به نظرساتانوفسکی، ایران قادر است از زیر ضربات تحریم‌ها به نحوی خارج گردد. او در این رابطه به کمک کشورهای همسایه هم اشاره می‌کند: «ایران در مرز خود با ترکیه قرار است مناطق آزاد تجاری مشترک ایجاد کند. ترکمنستان هم در تامین گاز به همسایه جنوبی خود کمک می‌کند.»

لئونید گوسییف، کارشناس ارشد "مرکز تحقیقات بین‌المللی دانشکده‌ی دولتی روابط بین‌الملل وزارت خارجه‌ی روسیه" و آگاه به مسائل ایران، مناسبات روسیه با ایران را به لحاظ اقتصادی مهم نمی‌شمارد. وی درگفتگو با دویچه‌وله تاکید می‌کند: «تحریم‌های اقتصادی بیشتر از روسیه به ضرر چین است.»

برخی دیگر از کارشناسان از جمله پتر اسکندراف مفسر روزنامه‌ی "ورمیا نووستی" به جنبه‌ی سیاسی تحریم اشاره می‌کنند و موافقت روسیه با تحریم را "بزرگترین شکست سیاسی و دیپلماتیک روسیه طی سال‌های اخیر" می‌دانند.

روسیه مخالف تحریم یکجانبه است

مقامات روسی اعمال تحریم‌های یکجانبه از سوی آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا را رد کرده‌اند و درخواست می‌کنند که آمریکا و کشورهای اروپائی تضمین دهند که شرکت‌های روسی از این تحریم‌ها درامان خواهند بود. تحریم‌های یک جانبه پیامدهایی برای کشور ثالث خواهد داشت و روسیه بیم دارد کمپانی‌های فعال این کشور در ایران از آن متضرر شوند.

دیمیتری مدودیف، رئیس جمهور روسیه گفته است، اعمال تحریم‌های یکجانبه به "وخیم‌تر شدن اوضاع" خواهد انجامید و به مذاکره با تهران و توافقات با شورای امنیت سازمان ملل لطمه خواهد زد.

برخی از کارشناسان روسیه نتیجه می‌گیرند که موافقت روسیه با تحریم علیه ایران به معنای همراهی بیشتراین کشور با غرب است و پیامدهای سیاسی و زیان آور آن برای روسیه بیشتراز ضرر اقتصادی خواهد بود.

طاهر شیرمحمدی
تحریریه: بهمن مهرداد