صدها برج نامقاوم و خطرآفرین در تهران ساخته شده یا در حال احداث هستند. پارتی، پول و خلاء قانون راه بازی با جان مردم را باز میگذارد. تکرار فاجعه متروپل در شهرهای دیگر منتفی نیست. دادستانی کل از قبول مسئولیت طفره میرود.
تبلیغات
سازمان آتشنشانی از شناسایی ۱۲۹ ساختمان بحران خبر میدهد و رییس سابق سازمان نظام مهندسی هم ساخت ۱۲۷ برج روی گسل و مجوز ساخت ۱۲۵ برج در معابر تنگ را یادآور میشود. دادستان کل کشور اما منکر هر گونه مسئولیت قضایی در قبال سازندگان بناهای ناایمن شده است.
ریزش برج دو قلوی متروپل در آبادان فاجعهای انسانی آفریده و تخلفات شهرداریها، ساخت و سازهای رانتی و زنجیرهای از اهمال و بیکفایتی دستگاههای مختلف را برملا کرده است. بحث سازههای غیراصولی و بناهای فرسوده در پایتخت میلیونی ایران نیز به جریان تازهای افتاده است. این که چه ساختمانهایی مشابه متروپل دیر یا زود فرو میریزند و به چه بهایی؟ اگر تصادفا چند برج غیرمقاوم در تهران ریزش کنند، چه خواهد شد؟ با زلزلهای قوی، مقیاس فاجعه چقدر خواهد بود؟
سازمان آتشنشانی اعلام کرده که ۱۲۹ ساختمان "بحرانی"، از حادثه پلاسکو به بعد در تهران شناسایی شدهاند و موضوع به اطلاع دادستانی نیز رسیده است. این تعداد، تنها نمونههای حاد از ۳۵۰۰ واحد ساختمانی ناایمن را در بر میگیرد.
کامران عبدلی، معاون حفاظت و پیشگیری حریق سازمان آتش نشانی گفته که بسیاری از مراکز درمانی هم در دسته ساختمانهای "بحرانی" قرار دارند اما از بهینهسازی و مقاوم سازی هیچیک از آنها خبری نیست: «در بعضی موارد دستورهایی که میدهیم کارایی لازم را ندارند و اجازه نام بردن از این ساختمانها را هم نداریم.»
جعفر منتظری، دادستان کل کشور اما در پاسخ به شبکه خبر گفته است: «چه کار باید بکنیم؟ ساختمانها را ایمنسازی یا تخلیه کنیم؟ دستگاه قضایی چنین وظیفهای ندارد.»
ریزش متروپل؛ کندی عملیات نجات و غمی کە به خشم تبدیل شد
با گذشت چند روز از فروریختن برج متروپل عملیات آواربرداری و امدادرسانی همچنان ادامه دارد، مقامات از افزایش آمار جانباختگان و کندی عملیات امدادرسانی خبر میدهند. معترضان در چند شهر به خیابان آمدند.
عکس: Iranian Red Crescent/ZUMA Press Wire/picture alliance
برجهای دوقلوی متروپل یکی از پروژەهای ساختمانسازی "هلدینگ عبدالباقی" در آبادان بودند. برج شمارە دو قرار بود در ۱۱ طبقه، با زیربنای بیش از ۴۵۰۰ مترمربع به عنوان یک مجموعه تجاری، تفریحی، فرهنگی و پارکینگ طبقاتی ساخته شود و نهایتا با دو پل شیشهای در طبقات سوم و ششم به برج شمارە یک متصل شود. ساختمان اما دوم خرداد قبل از بهرەبرداری کامل بر اثر شکست سازهای فروریخت.
عکس: abdolbaghi
به پایان ظرفیت تحمل یک بخش از سازه یا کل سازه، شکست یا گسیختگی سازەایی میگویند. صادق خلیلیان، استاندار خوزستان در یک مصاحبه ضمن تائید این موضوع، با اشارە بە "سنگینی" متروپل گفت کە "سازه این ساختمان برای شش طبقه طراحی شده بود، اما بعد سه طبقه و بعد از آن مجددا دو طبقه دیگر به آن اضافه شده است". او علت ریزش ساختمان را "رعایت نکردن قوانین و مقررات و اصول فنی" اعلام کرد.
مالک ساختمان متروپل، حسین عبدالباقی، مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره هلدینگ عبدالباقی بود. او از سرمایهداران وابسته به نهادهای قدرت محسوب میشد که به گفتە رسانههای محلی روابط نزدیکی با مقامات، نمایندگان مجلس و شوراهای شهر داشت. تا قبل از این حادثه او در چشم مقامهای جمهوری اسلامی یک "قهرمان" بود ، اما اکنون تبدیل به نماد "فساد اداری" شدە است.
عکس: Eghtesadnews
بعد از فروریختن ساختمان متروپل، خبرگزاری جمهوری اسلامی خبر داد کە حسین عبدالباقی بازداشت شدە است. کمی بعد اعلام شد کە یک جسد غیر قابل شناسایی با مدارک هویتی او زیر آوار پیدا شدە است. نهایتا خانوادە و مقامهای استانی مرگ او را تائید کردند. اما بدبینی نسبت به گفتههای مقامات در مورد مرگ مالک برجهای دوقلوی متروپل همچنان ادامه دارد. معترضان در شبهای اخیر بارها شعار سردادەاند که "عبدالباقی زندە است".
عکس: Iranian Red Crescent/ZUMA Press Wire/picture alliance
پنج روز پس از فروریختن برج متروپل همچنان عملیات آواربرداری و امدادرسانی ادامه دارد. احمد وحیدی، وزیر کشور ایران روز شنبه ٧ خرداد (٢٨ مه) به خبرنگاران گفت کە تا کنون پیکر ۲۹ نفر پیدا شده است. این در حالی است کە امیدها برای یافتن افراد زنده مانده احتمالی کاهش یافته است.
عکس: Iranian Red Crescent/ZUMA Press Wire/picture alliance
بر اساس تصاویری که از محل این حادثه منتشر شده است، برخی از مردم با وسایل ابتدایی در حال آواربرداری و جستجو به دنبال بستگان خود هستند. همچنین تعدادی از شهروندان با سگهای خود به محل حادثه رفتەاند، با این امید کە بتوانند افراد زنده مانده در زیر آوار را موقعیت یابی کنند.
عکس: Iranian Red Crescent/ZUMA Press Wire/picture alliance
رئیس سازمان مدیریت بحران ایران در گفتوگو با رسانهها گفتە است کە "در عملیات آواربرداری متروپل، دقت و حساسیت اولویت نخست است و دقت فدای سرعت نمیشود". او همچنین گفتە احتمال ریزش بخش باقی مانده متروپل وجود دارد و خطر جان امدادگران را تهدید میکند. گفتە میشود با گذشت زمان، بوی بیشتری از زیر آوار ساختمان به مشام میرسد.
عکس: Iranian Red Crescent/ZUMA Press Wire/picture alliance
به گفتە دادستان عمومی و انقلاب استان خوزستان تاکنون ۱۰ نفر از "متخلفان پروژه و مسببین حادثه" ریزش ساختمان متروپل آبادان با دستور قضایی بازداشت شدهاند از جمله شهردار فعلی و دو شهردار پیشین آبادان. اما این دستگیریها از خشم مردم نکاستە است.
عکس: Iranian Red Crescent/ZUMA Press Wire/picture alliance
همزمان با افزایش شمار قربانیان و کندی روند آوار برداری، مردم عزادار و خشمگین در آبادان در چند شب گذشتە دست بە برپایی تجمعهای اعتراضی زدەاند. به گفتە کنشگران حاضر در آبادان، سرعت اینترنت در این شهر با نوسان بسیار همراه است و نیروهای امنیتی مسیرهای منتهی بە متروپل را کنترل میکنند. همچنین گفتە میشود کە فضای شهرهای استان خوزستان امنیتی است.
عکس: EnsafNews
در چند شب گذشتە مردم در آبادان، اهواز و شاهینشهر به خیابان آمدەاند. مردم به کندی آواربرداری و سوء مدیریت و فساد اداری و شهری موجود در خوزستان اعتراض دارند. اما با ادامه روند این اعتراضات شعارهای معترضان هم تندتر شدە است. بنابر ویدیوهای کە در فضای مجازی دست بە دست میشوند، مردم علیه علی خامنەایی، رهبر جمهوری اسلامی شعار سر دادەاند.
عکس: EnsafNews
بر اساس ویدئوهایی که در شبکههای اجتماعی منتشر شده، مردم معترض در آبادان با تیراندازی با حمله نیروهای امنیتی و انتظامی روبهرو شدهاند. در شهرهای اهواز و شاهین شهر هم نیروهای امنیتی اقدام به شلیک گاز اشکآور و برخورد با معترضان کردەاند. در یکی از این ویدیوها دیدە میشود کە نیروهای نظامی در آبادان به سوی افرادی که برای عزاداری و اعتراض به خیابان رفته بودند تیراندازی میکنند.
عکس: privat
عکس 111 | 11
منتظری افزوده که دستگاه قضایی در صورت وقوع جرم به مسائل ورود میکند و نمیتواند به تعداد ساختمانهای ناایمن، در انجا مسئول بگذارد.
دادستانی کل در این گفتوگو، اذعان کرد که زنجیرهای از دستگاههای متولی در موضوع بناهای ناایمن دخیل هستند و برنامهریزیهای پیشگیرانه یا تنبیهی مستلزم تعامل و هماهنگی بین همه است. با این همه، او در توضیحاتی متناقض، حادثه متروپل را "فرصت" خواند؛ فرصتی برای استفاده دستگاههای ذینفع و ذیمدخل از پشتوانه و ظرفیت قضایی!
فروش تراکم، مجوز قتلعام
احمد خرم، رئیس سازمان نظام مهندسی ایران هم در گفتوگو با خبرگزاری ایلنا، به موانع قانونی مربوط به تخلفات شهرداریها در صدور مجوز ساخت دهها برج پر خطر اشاره کرده است. او مجوز احداث ۱۲۷ برج روی گسل زلزله یا ساخت ۱۲۵ برج در بر معابر کمتر از ۱۰ متر را نمونه آورده است.
خرم میگوید شهرداری طبق کمیسیون ماده ۱۰۰ میتواند مجوز ندهد یا به تخریب رای بدهد؛ اما ترجیح میدهد جریمه بگیرد؛ چون هم محلی برای درآمد دارد و هم نمیخواهد درگیر شود.
رییس سابق سازمان نظام مهندسی ایران افزوده که "یک دنیا پرونده" در باره ساختمانسازیهای رانتی و حاصل از لابی در تهران وجود دارد. او توضیح بیشتری در باره عوامل و زنجیره این رانتخواریها نداده اما عنوان کرده که در دوران مدیریتاش بر این سازمان، جلوی اطلاعرسانی در این زمینه را تحت عنوان "لطمه خوردن به حیثیت شهرداری" گرفتند.
جلال ملکی؛ سخنگوی سازمان آتشنشانی تهران که این روزها همراه با تیم اعزامی شهرداری تهران برای کمک به آواربرداری متروپل در آبادان بهسَر میبرد، درباره بناهای خطرناک گفته است: «۳۵۰۰ ساختمان تحت ریسک بالای ۸ طبقه در تهران شناسایی شده است؛ از این میان ۱۲۹ ساختمان در وضعیت بسیار بحرانی قرار داشت؛ آتشنشانی بهدفعات برای مالکان این ساختمانها اخطاریه صادر کرد.»
مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران هم گفته که اختیارات شهرداری تنها به صدور اخطاریه برای ساختمانهای ناایمن محدود میشود. او انتشار عمومی لیست این ساختمانها را بیفایده دانسته و گفته است: «تنها باید کار اصولی و علمی انجام دهیم تا مشکل حل شود.»
ناقوس خطر در متروپل ایران
مردم کلانشهر تهران در حالی در یک قدمی فجایع احتمالی زندگی میکنند که شهرداری و آتشنشانی به مالکان اخطاریه میدهند و قوه قضاییه وظیفهای برای پیگیری تخلفات برای خود قائل نیست. تنها مثلث رابطه، پول و قدرت است که به فعالیت ادامه میدهد و سود سرشار ساختمان سازی را از کاسبی با جان مردم کسب میکند.
کاربری به نام "الف" در توییتر نوشته است: «عدهای به این فکر میکنن در مملکتی که روزانه ۵۰ نفر در تصادفات جادهای تلفات میده چرا حادثهای در ابعاد متروپل اینقدر بولد میشه. از دید من مهندس سازه، پاسخ این سوال رو صبح روز بعد از یه زلزله ۵/ ۷ریشتری در تهران خواهیم گرفت.»
بسیاری در واکنش به این توییت نوشتهاند که تهران با زلزله خفیفتر نیز ویران خواهد شد. برخی هم گفتهاند با دیدن ساختمانهای چند طبقه در گذرهای هشت متری ، در ترس دایمی از زلزله یا ریزش برجها و مواجهه با صحنههای آخرزمانی زندگی میکنند. شماری هم گفتهاند که در صورت وقوع زلزله در تهران، تنها ساختمانهایی باقی میمانند که قبل از انقلاب ساخته شدهاند.
فاجعهبارترین ریزش پلها و ساختمانها در جهان
پلها و ساختمانها میتوانند جزو زیباترین آثار معماری به شمار روند اما همزمان فجایع مرگباری را نیز رقم بزنند. ریزش پل جنوا موجب شد تا نگاهی به فاجعهبارترین حوادثی از این دست بیاندازیم.
عکس: picture-alliance/C. Contreras
پل جنوا، ایتالیا
۱۴ اوت ۲۰۱۸ در پی سقوط بخشی از پل بزرگراهی در منطقه جنوا واقع در شمال ایتالیا، دستکم ۳۵ نفر جان خود را از دست دادند. بنا بر گزارشها بخشی از این پل به طول حدود ۸۰ متر پس از بارندگیهای سیلآسا، به طور ناگهانی از ارتفاع ۵۰ متری به زمین سقوط کرد. به هنگام ریزش پل هشت خودرو در حال عبور از روی آن بودند. در همین حال بیش از ۲۰ دستگاه خودرو نیز به دلیل ریزش پل با یکدیگر تصادف کردند.
عکس: Reuters/Str
پل کیراخارا، کلمبیا
پل کیراخارا با هدف اتصال دو تونل به یکدیگر ساخته شد. اما ژانویه امسال زمانی که قرار بود دو نیمه ساخته شده پل به یکدیگر وصل شود، یکی از پایلونها (ستون اصلی نگهدارنده پل) به دلیل خطای محاسباتی در مهندسی شکست و ۹ نفر جان خود را از دست دادند. به دلیل همین خطای فنی بیم آن میرفت که نیمه دیگر پل نیز فرو بریزد. از همین در ماه ژوئیه پل را به طور کامل منفجر کردند.
عکس: picture-alliance/C. Contreras
پل ستودنکا، جمهوری چک
این پل ۸ اوت ۲۰۰۸ زمانی که کارگران مشغول تعمیر آن بودند، فروریخت. در لحظه وقوع حادثه یک قطار به سمت این پل در حرکت بود. هر چند راننده قطار تلاش کرد به موقع ترمز کند، اما دیگر دیر شده بود و قطار با سرعت ۱۲۰ کیلومتر در ساعت با ویرانههای فروریخته پل برخورد کرد. هنوز دلیل مشخص فروریختن این پل به طور قطع معلوم نشده اما چندین نقص در مهندسی سازه پیدا شد.
عکس: picture-alliance/dpa/V. Galgonek
پل میسیسیپی، ایالات متحده آمریکا
پل میسیسیپی به طول ۵۸۱ متر در شهر مینیاپولیس واقع شده بود و دو بخش شهر را به یکدیگر متصل میکرد. روی پل هشت باند خودرو وجود داشت اما به دلیل تعمیرات که چند روز پیش از فروریختن پل آغاز شده بود، همه باندها مسدود و تنها یک باند برای تردد خودروها باز مانده بود. روز اول اوت ۲۰۰۷ در ساعت اوج ترافیک این پل ناگهان فروریخت. ۱۳ تن جان خود را از دست دادند. علت حادثه خطای محاسباتی و فنی اعلام شد.
عکس: picture-alliance/dpa/L. Smith
ساختمان سامپونگ، کره جنوبی
تنها چند ثانیه کافی بود تا ساختمام سامپونگ در شهر سئول با خاک یکسان شود. روز ۲۹ ژوئن ۱۹۹۵ بیش از ۵۰۰ نفر به دلیل ریزش این مرکز خرید جان خود را از دست دادند. دلیل این حادثه سهلانگاری و نادیده گرفتن اصول مهندسی و همچنین استفاده از مصالح ساختمانی با کیفیت پایین اعلام شد.
عکس: picture-alliance/Yonhap
ساختمان رانا پلازا، بنگلادش
ریزش این ساختمان هشت طبقه یکی از بزرگترین تراژدیهای تاریخی بود. ۱۱۳۵ نفر در این حادثه که ۲۴ آوریل ۲۰۱۳ رخ داد، کشته شدند. یک روز پیش از فرو ریختن این ساختمان ترکهایی در دیوارها پدیدار شده بودند و پلیس ورود به ساختمان را ممنوع کرده بود. اما کسی به این ممنوعیت توجهی نکرد. بیشتر قربانیان این سانحه دلخراش کارگرانی بودند که در کارگاههای دوخت و تولید لباس واقع در این ساختمان کار میکردند.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Abdullah
ساختمان پلاسکو، ایران
صبح پنجشنبه، سیام دیماه سال ۹۵ پس از وقوع آتشسوزی در طبقه نهم ساختمان پلاسکو، شعلههای آتش به سرعت به طبقههای بالایی سرایت کرد و کل بنا در کمتر از ۴ ساعت فروریخت. ریزش ساختمان در حالی رخ داد که تعداد زیادی از مأموران آتشنشانی در بیرون و داخل ساختمان سعی در مهار آتش داشتند. در این حادثه بیش از ۲۰ نفر از جمله ۱۶ مأمور آتشنشانی جان خود را از دست دادند.