مجمع عمومی سازمان ملل حق برخورداری از محیط زیست پاک را به عنوان بخشی از حقوق بشر به رسمیت شناخت. این اقدام تاریخی قلمداد شده اما آیا در عمل نیز تغییری رخ خواهد داد؟ میشل باچله دولتها و صنایع را به جبران مافات فراخواند.
تبلیغات
سازمان ملل زیستن در محیط سالم، پایدار و پاک را در زمره یک حق بنیادی بشری ردهبندی کرد. قطعنامه مربوطه در مجمع عمومی این نهاد با ۱۶۱ رای مثبت در برابر ۸ رای ممتنع به تصویب رسید. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل این گام را یک "نقطه عطف" خواند.
گوترش گفت: «قطعنامه به کاهش بیعدالتیهای زیستمحیطی، بستن شکافهای حفاظتی و توانمندسازی مردم، خصوصا کسانی چون کنشگران، زنان، جوانان، کودکان و افراد بومی که در موقعیتهای آسیبپذیر قرار دارند، کمک شایانی میکند.»
او تصویب قطعنامه را نشانه آمادگی جامعه بینالمللی برای مواجهه مشترک با بحران سهگانه تغییرات اقلیمی، آلودگی و از دست رفتن تنوع زیستی دانست.
میشل باچله: دولتها موظف هستند
صدور قطعنامه طبعا به منزله موفقیت عملی و مسئولیتپذیری قطعی دولتها نیست. میشل باچله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل در واکنش به مصوبه گفت: «تنها تایید حق داشتن محیط زیست سالم کافی نیست، بلکه الزامها وقتی به بار مینشیند که کشورها به تعهدات بینالمللی خود و افزایش تلاش در این راستا عمل کنند.»
به تاکید باچله، این تصمیم نشان میدهد که وجوه مختلف حقوق بشر با سلامت محیط زیست مرتبط است: «هر کس حق دارد بدون مسموم کردن بدن خود، نفس بکشد، بخورد، بنوشد و بدون ترس از خطرات فروپاشی اکوسیستم و فجایع آب و هوایی زندگی کند.»
خانم باچله افزوده که اکنون زمان پاسخگویی دولتها و شرکتها در قبال آسیبهای زیستمحیطی و حمایت از حقوق کسانی است که بیش از همه از تخریب طبیعت و محیط زندگی متضرر شدهاند.
کاپ۲۶؛ دو راهی نجات و نابودی زمین
نشست گلاسکو در سایه خشم و یاس ناشی از مسکوت ماندن اهداف توافق پاریس و در غیاب چین و روسیه در حال برگزاری است. کنفرانس آخرین امید به نجات زمین و بشریت تلقی میشود و نخست وزیر بریتانیا شکست آن را شکست همهچیز خوانده است.
عکس: Scott Heppell/AP Photo/picture alliance
رهبران دولتی هر یک در گلاسکو چیزی در باره فجایع اقلیمی، نجات بشریت، به صفر رساندن انتشار کربن، انرژیهای تجدیدپذیر و پیشگیری از مرگ زمین میگویند. تشکلهای زیست محیطی هم خلف وعده صاحبان قدرت را به رخ میکشند و دولتهای خاطی را به انجام تعهدات پاریس فرا میخوانند. تصویر: تظاهرات فعالان "اکسفام" در کسوت نوازندگان اسکاتلندی و صورتک رهبران آلمان، ایتالیا، فرانسه، بریتانیا، چین، روسیه، کانادا و هند.
عکس: Lee Smith/REUTERS
جو بایدن در سخنرانی خود در گلاسکو اعلام کرد که ایالات متحده تا سال ۲۰۳۰، تولید گازهای گلخانهای را یک گیگاتن کاهش میدهد. او ارتقای سطح زندگی جهانیان را یک ضرورت اخلاقی و اقتصادی خواند و از رهبران جهان به دلیل اقدامات دولت ترامپ در خروج از توافق آب و هوایی پاریس پوزش خواست.
عکس: Erin Schaff/The New York Times/AP Photo/picture alliance
بوریس جانسون، نخستوزیر بریتانیا در کنفرانسی مطبوعاتی، پایدار نگاهداشتن گرمایش زمین در سطح ۵/ ۱درجه را مستلزم زیرساختهای جدید دانست. نخستوزیر هند که دبیرکل سازمان ملل را بغل کرده (سمت راست تصویر) وعده داده که کشورش تا ۵۰ سال دیگر تولید دیاکسید کربن را به صفر برساند.
عکس: Christopher Furlong/Pool via REUTERS
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، از رهبران دولتها خواست رویکردهای بیرحمانه نسبت به تنوع زیستی را پایان دهند و از پاشیدن بذر مرگ با انتشار کربن دست بکشند. او گفت: «با طبیعت مثل مستراح رفتار نکنید. حفاریهای عمیق، استخراجهای گوناگون و سوزاندن هر آن چه هست دیگر بس است. گور خود را نکنیم.»
عکس: Yves Herman/Pool/REUTERS
صدراعظم آلمان از نیاز به تغییری اساسی در سبک زندگی کار و کسب و کار سخن گفت و بحث قیمتگذاری انتشار کربن را مطرح کرد. آنگلا مرکل افزود که این موضوع پیشتر در اتحادیه اروپا عملیاتی شده و لازم است در سراسر جهان توسعه یابد.
عکس: Phil Noble/REUTERS
امانوئل مکرون در کانون توجه گروههای معترض به رویکردهای زیست محیطی فرانسه قرار دارد. رئیس جمهور فرانسه در نشست گلاسکو هشدار داد که کشورهای کمتر توسعه یافته و فقیر، نخستین قربانیان تغییرات اقلیمی هستند. او گفت که فرانسه و سایر کشورهای اروپایی آماده عمل کردن به تعهدات توافق پاریس هستند.
عکس: Scott Heppell/AP Photo/picture alliance
رهبران دولتی قول دادهاند که کلیه فعالیتهای منجر به نابودی جنگلها را تا سال ۲۰۳۰ متوقف کنند. بوریس جانسون نخست وزیر بریتانیا در اطلاعیهای گفت در هر دقیقه معادل ۲۷ زمین فوتبال، از سطح جنگلهای جهان تخریب و نابود میشود. سازمان ملل گزارش کرده که از سال ۱۹۹۰ تا کنون، ۴۲۰میلیون هکتار جنگل برای تبدیل به زمین، ساخت و ساز و سودآوریهای مختلف از بین رفتهاند.
عکس: Erin Schaff/AP/picture alliance
یک نقاشی دیواری در گلاسکو در اعلام خطر نسبت به گرمایش زمین و نابودی نسلهای آینده. الوک شارما، رئیس کنفرانس اقلیمی COP26 آن را "آخرین امید دستیابی به هدف ۱/۵درجه" خوانده و پاتریشیا اسپینوزا، مدیر محیط زیست سازمان ملل، سیاست رایج در جهان را "سرمایهگذاری برای نابودی بشر" نامیده است.
عکس: Alberto Pezzali/AP Photo/picture alliance
کنشگران و سازمانهای زیست محیطی، اولویت سود بر منافع بشری و طبیعی را تا توانستهاند به چالش کشیدهاند. پیش از شروع نشست گلاسکو جوانان و دانش آموزان جنبش "جمعهها برای آینده" با پرچمداری گرتا تونبرگ سوئدی جلوی بانک های بزرگ لندن تظاهرات کردند.
عکس: Frank Augstein/AP Photo/picture alliance
روسای جمهور روسیه و چین از غایبان بزرگ در کوپ۲۶ هستند. اردوغان، رئیس جمهور ترکیه نیز به دلیل نارضایتی از تمهیدات امنیتی و اختلاف بر سر تعداد افراد هیات همراه، از حضور در نشست انصراف داد. قهر و غیاب شماری از رهبران اما باعث حذف آنها از پرفورمنسها و برنامههای اعتراضی نشده است. نام این اکسیون "بازی مرگ" است؛ نامی برگرفته از سریال پرمخاطبی که به رقابتهای شدید در جامعه سرمایهداری میپردازد.