سال پرخطر ۲۰۱۷ برای خبرنگاران؛ ۶۵ کشته و ۳۲۶ زندانی
۱۳۹۶ آذر ۲۸, سهشنبه
خبرنگاران در برخی کشورها زندگی پرخطری دارند. به گفته سازمان گزارشگران بدون مرز، تنها در سال جاری میلادی دستکم ۶۵ تن از آنان حین انجام کار کشته شدهاند. ایران هم یکی از پنج زندان بزرگ خبرنگاران خوانده شده است.
تبلیغات
اطلاعرسانی خبرنگاران بسیاری از کشورهای جهان درباره فساد مالی و تبهکاری سازمانیافته میتواند به بهای جان آنان تمام شود. به گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز، در سال جاری میلادی (۲۰۱۷) دستکم ۶۵ خبرنگار جان خود را در رابطه با کارشان از دست دادهاند. حدود نیمی از این قربانیان در مناطقی فارغ از مناقشه و درگیریهای مسلحانه زندگی میکردهاند.
بنا به اعلام سازمان گزارشگران بدون مرز در برلین در روز سهشنبه (۱۹ دسامبر/ ۲۸ آذر)، خبرنگاران در کشورهایی مثل مکزیک یا فیلیپین، به دلیل گزارشدهی درباره موضوعهایی مثل فساد مالی و تبهکاری سازمانیافته، هدف سوءقصدهای مرگبار قرار گرفتهاند.
طبق برآورد سالانه گزارشگران بدون مرز، کشورهای سوریه با ۱۲ قربانی، مکزیک با ۱۱، افغانستان با ۹، عراق با ۸، و فیلیپین با ۴ خبرنگار کشتهشده، خطرناکترین مناطق برای خبرنگاران، شهروند ـ خبرنگاران و کارکنان رسانهها بودهاند.
ایران یکی از پنج زندان بزرگ خبرنگاران
افزون بر این، دستکم ۳۲۶ تن از کارکنان رسانهها در سراسر جهان در زندان به سر میبرند. حدود نیمی از مجموع این ۳۲۶ خبرنگار، تنها در زندانهای پنج کشور چین، ترکیه، سوریه، ایران و ویتنام هستند.
در فهرست سازمان گزارشگران بدون مرز، ایران با ۲۳ فعال رسانهای زندانی، یکی از پنج زندان بزرگ خبرنگاران جهان محسوب میشود. سوریه با ۲۴ زندانی یک گام جلوتر از ایران و ویتنام با ۱۹ زندانی، پنجمین زندان بزرگ خبرنگاران است. ترکیه و چین در صدر فهرست قرار دارند.
طبق گزارش سالانه سازمان گزارشگران بدون مرز، قوه قضائیه ترکیه خبرنگاران را برای زمانی طولانی به شکلی سیستماتیک و بدون حکم قضایی در بازداشت موقت نگه میدارد. دستگاه قضایی با همین شیوه دنیز یوجل، خبرنگار روزنامه آلمانی "دی ولت" را بدون کیفرخواست، از فوریه سال جاری میلادی تاکنون، در حبس نگه داشته است.
وضعیت رسانهها در ویتنام نیز وخیمتر شده است. این کشور مجموعا ۲۵ وبلاگنویس را زندانی یا از کشور اخراج کرده است.
اخیرا "کمیته حمایت از روزنامهنگاران" که مرکز آن در نیویورک است، اعلام کرده بود که شمار روزنامهنگاران زندانی در جهان به رکوردی تاریخی دست یافته است.
ربوده شدن خبرنگاران
تا پایان سال ۲۰۱۷ در سراسر جهان و بیش از همه در سوریه، یمن و عراق ۵۴ تن از کارکنان رسانهها ربوده شدهاند. به گزارش سالانه سازمان گزارشگران بدون مرز، تنها در سوریه در حال حاضر دستکم ۲۲ خبرنگار بومی و ۷ فعال رسانهای خارجی، در دام گروههای مسلح گرفتار آمدهاند. حتی برخی از این افراد بیش از پنج سال است که در اسارت این گروهها هستند.
در این میان، مواردی بوده است که خویشاوندان و همکاران این ربودهشدگان، به خاطر هراس از به خطر افتادن جان آنان، تازه پس از سالها از سرنوشت این افراد خبر دادهاند.
سازمان گزارشگران بدون مرز از سازمان ملل خواسته است تا دست به اقدامی فوری بزند. به گفته این سازمان، تعیین یک گزارشگر ویژه سازمان ملل برای حفاظت از خبرنگاران، میتواند به اعمال موازین جهانی انجامیده و از این طریق از شمار اقدامات خودسرانه و اعمال خشونتآمیز به شکل مؤثری بکاهد.
به گفته این نهاد غیردولتی بینالمللی، گرچه سازمان ملل قطعنامههایی را در این مورد به تصویب رسانده، اما این قطعنامهها تاکنون تأثیر چندانی در راستای بهبود وضعیت کارکنان رسانهها نداشتهاند.
خبرنگاران رسانههای خارجی که در زندانهای جمهوری اسلامی بودهاند
پس از انقلاب اسلامی خبرنگاران خارجی زیادی با انواع اتهامات از جمله "جاسوسی" مدتی را در زندانهای جمهوری اسلامی سپری کردند. یک تن از آنان حتی جان خود را در زندان از دست داد. در این گزارش با برخی از آنان آشنا شوید.
عکس: Imago
به گزارس روزنامه "لسآنجلس تایمز" در سال ۱۹۸۷، جرالد سب که آنموقع گزارشگر روزنامه "وال استریت ژورنال" بود در سفر به ایران به اتهام "جاسوسی" دستگیر شد. سفر جرالد سب به ایران به دعوت وزارت خارجه ایران صورت گرفته بود. در آن زمان وزارت خارجه ایران از جرالد سب و ۵۶ خبرنگار خارجی دیگر دعوت کرده بود تا از مناطق جنگ ایران و عراق بازدید کنند.
عکس: Getty Images/A. Wong
پس از مدتی جرالد سب آزاد و از ایران خارج شد. پس از آزادی آقای سب گفت اصلا دلیل دستگیری خود را نفهمیده است. او با رد اتهام جاسوسی گفت: «من یک روزنامهنگار هستم و این همه آنچیزی است که من هستم.» او هماکنون رئیس دفتر واشنگتن روزنامه "وال استریت ژورنال" پرتیراژترین روزنامه ایالات متحده آمریکا است. نمایی از مصاحبه جرالد سب با باراک اوباما رئیسجمهور آمریکا.
عکس: Getty Images/D. Angerer
به گزارس روزنامه "لسآنجلس تایمز" راجر کوپر، خبرنگار آزاد و مترجم بریتانیایی از دیگر خبرنگاران خارجی است که به اتهام "جاسوسی" در ایران دستگیر شد. او در سال ۱۹۸۵ در ایران دستگیر شد و بیش از ۵ سال در ایران زندانی بود. او مدتی زیادی از حبس خود را در سلول انفرادی کوچکی گذراند. آقای کوپر آن چه بر او در زندان مخوف اوین گذشته است را به رشته تحریر درآورده و در کتابی منتشر کرده است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Dolezal
دویل مکمانوس (نفر سمت چپ) هم در سال ۱۹۸۰ به اتهام "جاسوسی" مدتی را در زندانهای جمهوری اسلامی سپری کرد. سپاه پاسداران او و ۶ خبرنگار خارجی دیگر را به اتهام "جاسوسی" دستگیر و پس از مدتی آزاد کرد.
عکس: https://twitter.com/DoyleMcManus
زهرا کاظمی خبرنگار ایرانی - کانادایی در سال ۱۳۸۲ هنگام عکسبرداری از تجمع خانوادههای دانشجویان زندانی در مقابل زندان اوین دستگیر و چند روز بعد جنازه او به خانوادهاش تحویل داده شد. پرونده او یکی از پروندههای جنجالی چند سال اخیر بود که طی آن نام سعید مرتضوی دادستان تهران به عنوان متهم اصلی به میان آمد. این پرونده هنوز به سرانجام نرسیده است.
عکس: Getty Images/AFP/B. Mehri
رکسانا صابری خبرنگار ایرانی - در ژانویه ۲۰۰۹ در ایران دستگیر شد. اتهام اولیهی او، نداشتن کارت معتبر خبرنگاری و خرید شراب عنوان شده بود. وی پس از آزادی در مصاحبهای گفت که ماموران امنیتی او را تهديد کردند که اگر به جاسوسی اعتراف نکند، به ۱۰ تا ۲۰ سال زندان محکوم خواهد شد.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Taherkenareh
صابری تصریح کرد: «بازجويان بارها مرا به مجازات اعدام تهديد کردند و من برای این که زنده بمانم، زیر فشارها مجبور شدم به جاسوسی اعتراف کنم.»
عکس: Getty Images/AFP/B. Mehri
مازیار بهاری گزارشگر هفتهنامه نیوزویک در ایران پس از انتخابات ۲۲ خرداد ۸۸ مازیار بهاری دستگیر شد و ۱۱۸ روز را در زندان اوین گذراند. این خبرنگار ایرانی-کانادایی در سال ۲۰۱۲ یک فیلم مستند درباره پیشینه اعترافات اجباری در سیستم جمهوری اسلامی ساخته است.
عکس: Getty Images/AFP/Fars News
تصویر یاسن آتانا سیادیس فودن چند روز قبل از دستگیری در قم
یاسن آتانا سیادیس فودن عکاس و خبرنگار یونانی – بریتانیایی كه براى روزنامه آمريكايى "واشينگتن تايمز" كار مى كرد نیز پس از انتخابات سال ۸۸ از سوى نيروهاى امنيتى ايران دستگير شد و مدتی را در زندان سپری کرد.
عکس: Imago
مارکوس هلویگ و ینس کوخ، خبرنگاران آلمانی روزنامه آلمانی "بیلد ام زونتاگ" در تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۱۰ در شهر تبریز دستگیر شدند.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Taherkenareh
در آن زمان سکینه آشتیانی به اتهام "زنا" به سنگسار محکوم شده بود. این دو خبرنگار آلمانی به اتهام نداشتن ویزای خبرنگاری و قصد مصاحبه با پسر و وکیل سکینه محمدی آشتیانی دستگیر شدند.
عکس: dapd
پس از مدتی این دو آزاد و با گیدو وستروله، وزیر سابق امور خارجه آلمان به آلمان بازگشتند.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Taherkenareh
جیسون رضائيان ۳۹ ساله، دارای تابعیت ایرانی و آمریکایی، از سال ۲۰۱۲ از ایران برای واشنگتن پست کار میکرد. جیسون رضایيان از سال ۱۳۹۰ به شکل قانونی ریاست دفتر "واشنگتن پست" در ایران را بر عهده داشت. او در تاریخ ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۴ در تهران بازداشت و در دادگاه به "جاسوسی" و "همکاری با دولتهای متخاصم" متهم شد. کاخ سفید اتهامهای مطرح شده علیه این خبرنگار روزنامه واشنگتنپست را "مضحک" خوانده است.
عکس: Reuters/Zoeann Murphy/The Washington Post
یگانه صالحی همسر جیسون رضائيان دارای تابعیت ایرانی و همکار نشریه انگلیسیزبان "نشنال" در امارات متحده عربی نیز همزمان با جیسون رضائيان بازداشت شده بود، اما پس از مدتی به قید وثیقه آزاد شد.