سال ۹۶؛ سال ناامیدی و تغییرات ناچیز برای اقلیت‌ها
۱۳۹۶ اسفند ۲۹, سه‌شنبه
حیدر بیات، شاعر و پژوهشگر ادبیات کلاسیک ترکی می‌گوید در سال گذشته ترک‌ها موضع فعالانه‌ای در قبال دولت و سیاست‌های رسمی آن نداشتند و از روحانی ناامید شده بودند؛ هم در جدیت او برای حل مسائل تردید داشتند هم در قدرتش.
"جریانهای ترک‌گرا" به گفته بیات بیشتر در درون خود به تامل می‌پرداختند و اصطکاک مهمی میان دولت و این گروه‌ها پیش نیامده است.
حیدر بیات که اشعارش را در سایت "آلما یولو" به زبان مادری خود ترکی منتشر می‌کند در ادامه به دویچه‌وله می‌گوید: «دولت نیز ترجیح داد بخشی از بازی را به درون زبان ترکی و فضای خود ترک‌ها بکشاند. برای مثال تسلیت رئیس دفتر ریاست جمهوری به زبان غیر معیار و محاوره‌ای بخشی از آن بود.»
آقای بیات می‌افزاید، حجم احضار "فعالان گمنام" در سال ۹۶ زیاد بود و تقریبا در هیچ موردی رسانه‌ای نمی‌شده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
او ادامه می‌دهد: «مسائل تئوریک سیاسی در باب قومیت و ملیت و مسئله زبان ترکی که روزگاری در نشریات دانشجویی مطرح می‌شد به گفتمان رسمی کشور راه یافت و اکثر نشریات کاغذی و الکترونیکی و وب سایت‌ها به این مسئله پرداختند و چهره‌های شاخص علوم سیاسی، جامعه‌شناسی و فلسفه نیز این گفتمان را در مباحث خود مطرح کردند. از محمد رضا نیکفر تا بیژن عبد‌الکریمی، از کاووس سید امامی تا مراد فرهادپور هر کدام در این زمینه سخن گفتند و این مسئله در تاریخ ایران قطعا بی‌سابقه بوده است.»
این پژوهشگر مقیم قم به دویچه‌وله می‌گوید: «وزارت ارشاد جدید روحانی با کتاب‌ها و نشریات ترکی مهربان‌تر از هر زمان دیگری بود و مجوزهای خوبی صادر شد. این شاید تنها بخش قابل قبول کارنامه آقای روحانی بود. اما اقدامات دولت روحانی هر گز کافی نبوده، به ویژه که روحانی در زمینه آموزش زبان مادری و ایجاد فرهنگستان، خلف وعده کرد.»
آقای بیات خاطرنشان می‌کند: «کارنامه مجلس در باب فراکسیون ترک‌ها نیز نمره منفی گرفت. این خلف وعده‌ها و کارشکنی‌ها سبب انسداد باب گفتگو و تعامل میان گروه‌های هویت‌گرا و مجموعه‌های نظام می‌شود و اکنون به نظر می‌رسد ترک‌ها خود نیز رغبت چندانی برای به صدا درآوردن زنگ ساختمان‌های پاستور و بهارستان را ندارند. آنها اکنون با توجه به تجربیات سال‌های گذشته و اقبال روزافزون نسل جوان و طبقه متوسط به زبان و هویت ترکی، دیگر مطمئن شده‌اند که این دفعه نوبت دولتیان و مجلسیان است که برای باز کردن باب گفتگو و تعامل پیشقدم شوند.»
تدریس زبان‌های ترکی و کردی در دانشگاه‌ها
یوسف عزیزی بنی‌طرف، نویسنده و فعال سیاسی عرب ایرانی و عضو "کانون نویسندگان ایران" نیز در مصاحبه با دویچه‌وله به برخی دستاوردها از جمله "انتصاب یک کرد سنی به عنوان سفیر ایران در ویتنام" و "تدریس زبان‌های ترکی و کردی در دانشگاه‌های تبریز و سنندج" اشاره می‌کند.
آقای بنی‌طرف در عین حال تاکید می‌کند که دولت روحانی به‌جای تدریس زبان مادری در مدارس ابتدایی کشور فقط اجازه داده است که "رشته‌های زبان و ادبیات زبان‌های ملیت‌ها در دانشگاه‌ها" تدریس داده شود
آقای بنی‌طرف در ادامه به این مسئله هم اشاره می‌کند که در تظاهرات دیماه ۹۶ بیشترین قربانیان و دستگیری‌ها از میان اقلیت‌ها بوده است. به گفته او مردم عرب در جنوب و جنوب‌غربی ایران در سال ۹۶ از تبعیض نژادی در استخدام رنج بردند.
او تاکید می‌کند که اهواز ۱۰۰ روز هوای ناسالم و ۵۰ روز هوای خطرناک داشته است. به گفته آقای بنی‌طرف در سال ۹۶ ریزگردها هم بر مشکلات مردم عرب در خوزستان افزوده شده است.
ناامیدی سنی‌ها از اصول گرایان و اصلاح‌طلبان
حبیب‌الله سربازی، مسئول "کمپین فعالین بلوچستان" که درباره اهل سنت ایران گزارش می‌دهد، به پرسش دویچه‌وله که سال ۹۶ برای اقلیت‌های دینی چگونه گذشت، می‌گوید: «هربار با این سئوال مواجه می‌شوم، تلاش می‌کنم وقایع مثبت را بررسی کنم و جواب بهتری بدهم، اما انصافا وضعیت اهل سنت هیچ تغییری نکرده است. تمام تبعیض‌ها با قوت باقی است، تمام وعده‌های روحانی بیشتر شعار از آب درآمد.»
آقای سربازی می‌گوید حتی مولانا عبدالحمید، یکی از رهبران سنی ایران به جلسه تحلیف روحانی دعوت نشد. او می‌افزاید: «استاندار سنی و بلوچ برای بلوچستان منصوب نشد که همان استاندار نیمه منصف آقای هاشمی هم عوض شد و استانداری نزدیک به اصول‌گرایان منصوب شد. با شروع اعتراض‌های دیماه ۹۶ بازداشت، تهدید، ارعاب و احضارها نیز بیشتر شدند، نه در بخش آموزشی و نه اقتصادی هیچ تغییر محسوسی دیده نمی‌شود. از طرفی به طور قابل توجهی احساس می‌شود که مردم از این حکومت ناامید شده‌اند، نه اصلاح‌طلب و نه اصول‌گرا را دیگر راهی برای حل مشکل‌شان نمی‌بینند.»
"تغییر مثبتی در حق سنی‌ها نبود"
حسن امينى، حاكم شرع مردمى كردستان هم به دویچه‌وله می‌گوید، سالی که گذشت برای اهل سنت دستاوردی نداشته است. او تاکید می‌کند: «سال گذشته تغییر مثبتی ندیدیم که ارائه بدهیم. کاری برای اقلیت‌های دینی و مذهبی انجام نگرفته است و حتی محدودیت‌ها بیشتر شده است. در شهرهای بزرگ ایران، در تهران، شیراز، اصفهان و یا مشهد که اهل سنت به عنوان اقلیت زندگی می‌کنند، حق ساختن مسجد نداشتند. ما از انقلاب تاکنون برای احداث یک مسجد در تهران تلاش می‌کنیم ولی تابه‌حال مجوزی صادر نشده است.»
این روحانی سنی در ادامه توضیحات خود تاکید می‌کند: «در سال ۹۶ بعضی مدارس دینی تعطیل و علمای اهل سنت بازداشت شدند. ملا سید‌رضا در ارومیه یک روحانی سنی ۶ ماه زندانی شد و مدرسه دینی او را تعطیل کردند و او مدتها هم در تبعید بود. من خودم قبلا به دادگاه روحانیت احضار شدم. البته هنوز حکمی صادر نکردند. روحانیان مستقل و مردمی هم با روحانیان حکومتی جابه‌جا شدند.»
حسن امینی، حاکم شرع مردمی کردستان در ادامه ضمن اشاره به پاسخ رهبر جمهوری اسلامی به نامه عبدالحمید و مخالفتش با تبعیض علیه سنی‌ها می‌گوید در وضعیت اهل سنت تغییری ایجاد نشده است.
آقای امینی در مصاحبه با دویچه‌وله فارسی تاکید می‌کند: «بعد از این نامه هم تغییری ایجاد نشده و حتی در بسیاری از ارگان‌های تحت نظر رهبری هم تبعیض حاکم است. من هم نامه‌ای نوشتم و گفتم که یک قسمت از تبعیض‌ها در ارگان‌هایی اعمال می‌شود که تحت نظر مستقیم خود رهبری هستند و رهبری می‌تواند این تغییر را از ارگان‌هایی که زیر نظر او اداره می‌شوند، شروع بکند. در این ارگان‌ها کسی از اهل سنت نیست.»
آقای امینی در پایان صحبت‌های خود تاکید کرد که او امیدی برای تغییر در سال ۹۷ ندارد و چشم‌اندازی در این زمینه نمی‌بیند.