عزت‌الله سحابی در نامه‌ی خود به ایرانیان خارج از کشور دو نگرانی خود را با آنها در میان گذاشته است: یکی اینکه اعتراض‌های مدنی و مسالمت‌آمیز مردم که پس از انتخابات شکل گرفته، به سمت تندی و خشونت سوق پیدا کند و دیگر اینکه خواست‌ها و مطالبات آهنگ تندتری به خود بگیرد و فرجامی نیابد.

عزت‌الله سحابی از سابقه‌ی بیش از شش دهه فعالیت سیاسی برخوردار است. او در ماه‌های منتهی به انقلاب ۱۳۵۷ عضو شورای انقلاب و سپس در دولت موقت مهندس بازرگان رئیس سازمان برنامه و بودجه بود. با کناره‌گیری دولت بازرگان او نیز از حاکمیت فاصله گرفت. وی در این سال‌ها به عنوان منتقد حکومت، بارها به زندان افتاد.

این شخصیت ملی‌مذهبی در نامه‌ی خود به ایرانیان خارج از کشور نوشته است: «آنچه برادر پیرتان را وادار به نوشتن این سطور می‌کند شرایط خاصی است که در آن به سر می‌بریم و به علت تحت فشار بودن و آزاد نبودن رسانه‌های داخلی، شما هموطنان خارج از کشور، هر یک کم و بیش، نقش مهمی در اطلاع‌رسانی و احیانا طرح و بازگویی تحلیل‌هایتان از طریق رسانه‌های خارجی دارید.»

عزت‌الله سحابی تاکید دارد که در گفت‌وگو با هموطنان‌اش اولویت «ایران» است نه «مسئله نظام و حاکمیت غالب». او نوشته است: «بنده هم سال‌ها و شاید ماه‌های آخر عمرم را طی می‌کنم و دیگر شائبه رد یا حفظ قدرت بنا به مصلحت‌های فردی و احیانا قدرت‌طلبانه برایم منتفی است».

نگرانی اول: افتادن در دام خشونت

از نظر عزت‌الله سحابی، بر سر راه جنبش اعترضی‌ای که پس از انتخابات در ایران شکل گرفته، «بیم و امیدهایی» قرار دارد. یکی از آنها سوق یافتن این حرکت مدنی و مسالمت‌آمیز به سمت تندی و خشونت است.

سحابی می‌گوید: «بنده بارها گفته‌ام که در این مسئله [خشونت] حاکمیت و جناح غالب متجاوز اصلی است و در طول تاریخ هم همیشه این حاکمیت‌های استبدادی هستند که مردم و جنبش‌های مردمی را به صورت واکنشی به سمت تند و رادیکالیزه شدن پیش می‌رانند».

بنا به باور سحابی، «هر گونه حرکت جنبش فعلی، به سمت خشونت به ضرر ایران، مردمان آن و خود جنبش سبز است. چرا که وقتی حرکت خشونت‌آمیز شود، جناح غالب و قاهر دست بالا را خواهد داشت و آنها برنده بازی خشونت خواهند بود».

علاوه‌براین به گفته‌ی عزت‌الله سحابی، «بر فرض خشونت به پیروزی هم منجر شود، تجربه تاریخ جهان و خود ایران نشان داده است که خشونت عواقب مثبتی ندارد و آنها که با خشونت پیروز می‌شوند خود وقتی حاکم می‌شوند دست به سرکوب و خشونت و حذف مخالفان و منتقدان می‌زنند و این دور باطل هم‌چنان ادامه پیدا می‌کند.»

نگرانی دوم: تند کردن خواسته‌ها

آقای سحابی در نامه‌ی خود خطاب به ایرانیان خارج کشور می‌‌نویسد: «تند کردن خواسته‌ها و شعارها با شبیه‌سازی‌های نادرست با دوران انقلاب دومین نگرانی بنده است».

عزت‌الله سحابی می‌افزاید: «افراد آگاه و ناظران باتجربه و عمق‌نگر به خوبی می‌دانند که الان نه سال ۴۲ است که حاکمیت بتواند جنبش اعتراض مسالمت‌آمیز مردم را سرکوب و نابود کند و نه سال ۵۶ است که مردم و جامعه از یک سو و دولت و حاکمیت از سوی دیگر در شرایط یک انقلاب قرار داشته باشند».

به نظرسحابی رفتار متضمن به مقصود، حرکت تدریجی و مطالبه‌محور است. او با اشاره به تجربه‌های تاریخی دولت مصدق و دولت بازرگان می‌گوید: «تجربه حرکت و مواضع قانونی و مسالمت‌جوی دکتر مصدق در دوران نهضت ملی و حتی در بیدادگاهی که او را محاکمه می‌کرد و نظرات و تجربه مهندس بازرگان در دوران انقلاب و تجربه همگی ما در سی ساله اخیر نشان داده است که حرکت مطالبه‌محور و تدریجی و رفتارها و خواسته‌های معقول و معتدل نتایج بهتر و ماندگارتری باقی می‌گذارد.»

MM/DK