سخنرانى خاتمى در كليساى جامع واشنگتن
۱۳۸۵ شهریور ۱۸, شنبهخاتمى در واشنگتن، در مناقشه بر سر برنامهى اتمى ايران، مخالفت خود را با تهديد ايران به تنبيهات اعلام كرد و خواستار گفتگويى بىقيدوشرط در اين زمينه شد.
خاتمى كه هشت سال رييسجمهوري ايران بود، در واشنگتن مورد استقبال رسمى دولتى واقع نشد، اما وزارت خارجهى آمريكا تدابير امنيتى مربوط به جلسهى سخنرانى وى را در كليساى جامع واشنگتن برعهده گرفت. حدود دويست ايرانى مخالف در مقابل اين كليسا گردآمده بودند تا عليه رييسجمهورى پيشين ايران دست به تظاهرات بزنند. تظاهركنندگان خاتمى را تروريست و آدمكش مىخواندند.
در داخل كليسا اما خاتمى كه به روشنفكرى ميانهرو معروف است، بر خلاف محمود احمدىنژاد رييسجمهورى كنونى ايران، لحنى ملايم داشت. وى خواستار گفتگويى تاريخى ميان غرب و جهان اسلام شد تا به گفتهى او از طريق آن، زندگى از چنگ جنگطلبان و خشونتگران در امان بماند. خاتمى گفت كه ايران آماده است حتا در مورد متوقف ساختن برنامهى اتمى خود نيز مذاكره كند. در جريان مذاكرات مىتوان دربارهى تعليق وخصلت آن و همچنين مهلت و مدت چنين تعليقى صحبت كرد.
رييسجمهورى پيشين ايران، جو كنونى مبتنى بر تهديد به مجازات و خشونت را براى حل مناقشهى اتمى با ايران مضر خواند و گفت كه كاربرد، تهديد و زبان خشونت، هيچگاه به حل مناقشاتى از اين دست كمك نكرده است.
خاتمى آمريكا را كشورى بزرگ با مردمى عالى و ظرفيتى بزرگ خواند. وى اما خاطر نشان ساخت كه زمان گفتگوى مستقيم ميان دو كشور هنوز فرانرسيده است.
با اين حال كارشناسان بر اين نظرند كه ديدار خاتمى از آمريكا و سخنرانى او در همايشهاى اختصاصى، نشانهاى اميدبخش است. "رى تاكى" كارشناس مربوط به ايران در «شوراى روابط خارجى» در واشنگتن معتقد است كه خاتمى هنوز در كشور خود از نفوذ بزرگى برخوردار است و پس از بازگشت از آمريكا، طرف گفتگوى مطلوبى در ايران خواهد بود. بسيارى از سياستمداران خواهان ديدار وى و علاقمند به دانستن اين مساله خواهند شد كه استنباطهاى او از آمريكا چيست و در آنجا چه احساسى نسبت به ايران وجود دارد.
محمد خاتمى روز يكشنبه در دانشگاه هاروارد در بوستون آمريكا سخنرانى خواهد كرد.