سرقت مجسمه‌ها: ماجرایی فراتر از دزدی (همراه با گزارش تصویری)
۱۳۸۹ اردیبهشت ۱۴, سه‌شنبه
رسانه‌های ایران روز سه‌شنبه (۱۴ اردیبهشت / ۴ مه) نوشتند مجسمه ابوسعید ابوالخیر نیز به سرقت رفته است. با این آخرین مورد سرقت، تعداد مجسمه‌های سرقت شده در یک ماه احیر در تهران به ۱۳ مورد رسید.
مجسمه «ستارخان» واقع در خیابان ستارخان اثر شهریار ضرابی، «باقرخان» واقع در خیابان شهرآرا اثر شهریار ضرابی، صنیع خاتم واقع در پارک ملت اثر حمید شانس، دو مجسمه در خانه هنرمندان ایران از آثار محمد مددی و فاطمه امدادیان، «استاد شهریار» در مقابل تئاتر شهر اثر علی قهاری، دو مجسمه «شریعتی» در پارک شریعتی اثر حمید شانس و «مادر و فرزند» اثر هژبر ابراهیمی واقع در شهرک غرب و مجسمه ابن سینا و دادمان طی یک ماه گذشته از پایتخت ربوده شده‌اند.
برخی مجسمه‌سازان به رسانه‌های ایران گفته‌اند، تندیس‌هایی که به سرقت رفته‌اند به دلیل برنز دست‌دوم به‌کار رفته در آنها ارزش فروش چندانی ندارند. علاوه‌بر این وزن اغلب این مجسمه‌ها طوری است که بدون استفاده از ابزار سنگین از چرثقیل و وسیله‌ی نقلیه سنگین، کندن و جابجایی آنها ممکن نیست.
تندیس دکتر محمد معین که یکماه قبل در بلوار استاد معین نصب شده بود هفته‌ی گذشته ربوده شد. جعفر نجیبی، سازنده تندیس دکتر معین به خبرگزاری مهر گفت است: «۱۰۰ هزار تومان بابت حمل مجسمه از طریق جرثقیل هزینه کردم و میلگردی به ارتفاع ۱۵ سانتیمتر در داخل پایه کار گذاشته بودم تا مجسمه بسیار محکم باشد.بنابراین سرقت آن کار آسانی نبوده است.»
ماجرایی فراتر از دزدی
جعفر نجیبی درباره دلایل احتمالی سرقت مجسمه‌های برنزی تهران می‌گوید: «از دو دیدگاه می‌توان به این جریان نگاه کرد. از طرفی می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که افراد سارق مخالف مجسمه‌سازی هستند و جریانی پشت پرده وجود دارد که با زیباسازی شهری از طریق آثار تجسمی مخالف است.»
این مجسمه‌ساز افزود: «از نگاهی دیگر می‌توان اینطور فکر کرد که مجسمه‌ها، تنها به خاطر برنزشان دزدیده شده‌اند چون تمام مجسمه‌های به سرقت رفته از جنس برنز بوده‌اند. بنابراین اگر باز هم تندیس‌هایی که ربوده شوند از این جنس باشد این فرضیه می‌‌تواند درست باشد.»
در مورد ارزش مادی مجسمه‌های برنزی جعفر نجیبی گفته است: «سازمان زیباسازی ارزش مجسمه استاد معین را پنج میلیون تومان ارزیابی کرده بود. اما گذشته از ارزش هنری و معنوی که برای خودم داشت اگر سارقان با انگیزه استفاده از برنز، مجسمه‌ها را ربوده باشند مبلغ زیادی عاید آنها نمی‌شود.»
طه بهبهانی نیز به عنوان مجسمه‌سازی که در زمینه برنز فعالیت کرده است در مورد انگیزه سارقان به خبرگزاری مهر گفته است: من این موضوع را به عنوان سرقت قبول ندارم و فکر می‌کنم یک جریان است. چون محال است افراد عادی مجسمه‌های ۲۰۰ کیلویی را بتوانند بدون هیچ برنامه‌ریزی بدزدند. تازه حتی اگر فکر چنین کاری را هم داشته باشند، چطور می‌توانند آن را بفروشند و اساسا چطور می‌توانند جرثقیلی را وارد پارک یا محیط‌های شهری بکنند که مجسمه را حمل کند.»
وی اظهار کرد: متاسفانه این کار یک جریان ناخوشایند است که من نام آن را جامعه آزاری می‌گذارم. چرا وقتی تصویر شهرمان توسط مجسمه‌ها و فعالیت‌های دیگری که شاهد هستیم کمی در حال سامان گرفتن است یک دفعه می‌بینیم مجسمه‌هایی که در معابر و مکان‌های عمومی نصب شده بودند سرقت می‌شوند و به نوعی زیبایی شهر تخریب می‌شود.»
کار، کار انگلیس است
خبرگزاری فارس به نقل از «یک کارشناس ارشد میراث فرهنگی» نوشته است: «در پشت پرده سرقت سریالی مجسمه‌ای تهران دست‌های پنهان انگلیس قرار دارد.»
حسن محمّدی، کارشناس میراث فرهنگی به فارس گفته است: «باتوجه به سوابق کشور انگلستان در سرقت آثار تاریخی و اشیاء نفیس ملت‌ها ازجمله سابقه دیرینه این کشور در غارت آثار ملی و مذهبی کشورمان در طول ۲۰۰ سال اخیر، این گمانه قوی بوجود آمده است که کارشناسان و دلالان انگلیسی که معمولاً در امر جمع‌آوری و سرقت اشیاء نفیس تاریخی نقش دارند در قضیه مجسمه‌های به سرقت رفته از میادین تهران هم نقش اصلی را بر عهده دارند.»
تندیس‌هایی که در تهران به سرقت رفته، آثار تاریخی به شمار نمی‌روند. برخی از آنها، مانند تندیس دکتر معین عمری چندماهه دارد و جنس آن که از برنز دست دوم است، بنابراین نمی‌تواند اثری تاریخی و نفیس بوده و مورد طمع «انگلیس» باشد. اغلب ناظران با هنرمندان مجسمه‌ساز هم‌نظرند که سرقت تندیس‌ها کار «جریانی» است که مخالف نصب مجسمه در شهر است.
MM/BM