اطلاع‌رسانی درباره این اختلاس فعلا به مصاحبه‌های تلویزیونی محسنی‌ اژه‌ای، دادستان کل کشور خلاصه شده است و خبرهای کوتاهی درباره افراد جدیدی که بازداشت یا بازجویی شده‌اند. ناظرانی معتقدند که پرونده اختلاس میلیاردی موقعیت خوبی برای تسویه‌حساب‌های جناحی خواهد بود. اما برخی دیگر تردید دارند که از این پرونده جز نام‌هایی که شناسنامه خانوادگی‌شان به مقام‌های اصلی نمی‌رسد، متهم دیگری بیرون بیاید و یا دست هیچ‌یک از مقام‌های بالای جمهوری اسلامی "قطع" شود، چه از طرفداران دولت، چه اصولگرایان در نهادهای دیگر حکومتی. به نظر آن‌ها سرنخ ماجرا تا "بیت رهبری" می‌رسد و به همین خاطر هم آب از آب تکان نخواهد خورد.

مصاحبه با مهدی مهدوی ‌آزاد، خبرنگار

دویچه‌وله: دیروز دوباره خبر بازداشت حمید پورمحمدی قائم مقام بانک مرکزی منتشر شد. کسی که قبلاً خبر بازداشتش یکبار آمده بود اما تکذیب شده بود. فکر می‌کنید با توجه به افزایش کسانی که دائم بازداشت می‌شوند، ادامه‌ی این پرونده سر از کجا درمی‌آورد؟

مهدی مهدوی ‌آزاد: فعلاً به نظر می‌رسد با توجه به سه مسئله، اول رسوایی‌ای که‌ این اختلاس بی‌سابقه در تاریخ جمهوری اسلامی به‌وجود آورده و دوم معلوم شدن صحت انتقادات کسانی که معتقد بودند دولت احمدی‌نژاد به رغم تمام حرفها و بلوف‌ها یکی از فاسدترین دولت‌های تاریخ ایران است و نهایتاً نزدیک شدن به رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری، که همیشه رقابت‌های سیاسی در ایران رقابت‌هایی خشن، نظامی و امنیتی بوده، نظام جمهوری اسلامی و در رأسش آیت‌اله خامنه‌ای تصمیم دارند حداقل برای آرام کردن افکارعمومی هم که شده است، این قضیه را کش دهند، با این که آقای خامنه‌ای می‌گوید کش ندهید، تعداد بازداشت‌ها را افزایش دهند و در یک کلام به رخ کشند این ادعا را که نظام قصد برخورد با مفاسد اقتصادی را دارد.

ولی من همین جا به شما اطمینان می‌دهم، همان طور که پرونده‌ی کوی دانشگاه در سال ۷۸ به نتیجه نرسید، پرونده‌ی کوی دانشگاه در سال ۸۸ به نتیجه نرسید، پرونده‌ی کوی سبحان به نتیجه نرسید، پرونده‌ی ترور حجاریان و پرونده‌ی ترورهای نافرجام دیگری که به نتیجه نرسید، پرونده‌های قتل‌های زنجیره‌ای هم به نتیجه نرسید و هزاران پرونده‌ی دیگر، این پرونده هم به سرانجامی نخواهد نرسید و نوعی نمایش قدرت خواهد بود، تعدادی بازداشت خواهند شد و در نهایت کسانی مثل آقای خسروی که پشتوانه‌ی قدرت محکمی ندارند زیر لبه‌ی تیغ خواهند رفت و بقیه آزاد خواهند شد. یعنی مشابه پرونده‌ی اختلاس فاضل خداداد.

یعنی به نظر شما اصولگرایان مخالف دولت از این پرونده برای فشار روی «جریان انحرافی» و تسویه‌حساب با برخی چهر‌ه‌های جنجال‌برانگیز آن استفاده نخواهند کرد و از فهرست "مهندسی" شده آقای اژه‌ای فقط افرادی در ردیف اول متهمان می‌مانند که سرنخ‌شان به مقام‌های چندان بالای جمهوری اسلامی نمی‌رسد؟

در فضای سیاسی به‌خصوص فضای سیاسی ایران، پیشگویی کار دشواری است. اما تجربه‌ی سه دهه‌ی اخیر و تجربه‌ی دادگاههایی که ما داشته‌ایم نشان داده که هیچ موقع کسانی که وصل به قدرت بودند، سرشان زیر تیغ نرفته و تاوان اشتباهات و عملکرد خودشان را نداده‌اند. ما نمونه‌ی این را در پرونده‌ی شهرام جزایری هم شاهد بودیم. در پرونده‌ی شهرام جزایری هم عملاً کسی محکوم شد به نام شهرام جزایری که واقعاً جرمی انجام نداده بود، بلکه کمک کرده بود و کسانی که رشوه گرفته بودند هیچ‌گاه مورد مؤاخذه قرار نگرفتند.

در این پرونده هم من فکر می‌کنم آقای احمدی‌نژاد هنوز که هنوز است قدرت چانه‌زنی دارد برای حفظ اطرافیان خودش را یا آن کسانی که «جریان انحرافی» خوانده می‌شوند. باز یکی از شواهد ادعای من پرونده‌ی مربوط به سی دی «ظهور بسیار نزدیک» است که با این که بسیاری از نزدیکان آقای مشایی و احمدی‌نژاد بازداشت شدند و حتی سه نفر از نهاد ریاست جمهوری ازجمله پیشنماز مسجد نهاد ریاست جمهوری بازداشت شدند، اما بعد از ۴۰ـ ۳۰ همه چیز به خوبی خوشی گذشت، همه آزاد شدند و پرونده عملاً در محاق رفت.

ولی اگر قرار نیست حداقل برخی از دست‌اندرکاران این اختلاس که به گفته شما از چهره‌های اصلی حکومت هستند با این بهانه "پاکسازی" شوند، چرا دادستان کل کشور، محسنی اژه‌ای تأکید می‌کند که به جای دزدی و اختلاس اسمش را بگذاریم «اخلال در نظام اقتصادی»؟

ما باید به این موضوع اختلاس فراتر از یک اختلاس ساده نگاه کنیم. این موضوع اختلاس اولاً یک اتفاق ساده در نهاد بانکی نیست و یک اتفاق منحصر به‌فرد هم نیست، یک. دو، ناشی از مشکلات نهاد بانکی نیست. ناشی از مشکلات ساختار قدرت در جمهوری اسلامی و فساد فراگیر در ساختار قدرت در جمهوری اسلامی است. مثل فساد فراگیری که ما تقریباً در تمامی حکومت‌های خودکامه می‌بینیم.

جمهوری اسلامی نمی‌تواند این ساختار و این منجلاب را بیشتر از این هم زند. آنجاست که آقای خامنه‌ای وارد می‌شود و می‌گوید این ماجرا را بیشتر کش ندهید. از همان زمانی که پرونده‌ی کوی سبحان و پرونده‌ی حمله به کوی دانشگاه شکل گرفت و آقای خامنه‌ای ادعا کرد و گفت این جنایت بوده و ما قاطعانه برخورد می‌کنیم، تمامی صاحب‌نظران ازجمله من در بسیاری از مصاحبه‌های‌مان تأکید و پیش‌بینی کردیم که این پرونده هیچ‌گاه به نتیجه نخواهد رسید. چون نمی‌تواند جمهوری اسلامی خودش خودش را با دست خودش محکوم کند و به زندان بیندازد. یعنی این پرونده را اگر شما پیگیری کنید، نهایتاً باز در رأسش به جاهایی مانند بیت رهبری یا سطوح بلندپایه سپاه یا غیره خواهد رسید و طبیعی است که آن‌ها نمی‌توانند خودشان خودشان را محکوم کنند.

مریم انصاری
تحریریه: مصطفی ملکان