بحث​های داغ مربوط به انتخابات در کانال​های خبری خصوصی و دولتی بعد از انتخابات پارلمانی ترکیه همچنان ادامه دارد. بسیاری از مفسران خبری از نتایج انتخابات روز یکشنبه (اول نوامبر/۱۰ آبان) شگفت​زده شده‌اند زیرا این نتایج با اغلب پیش​بینی​ها منطبق نیست.

بیشتر بخوانید: اردوغان: مردم به وحدت و ثبات ترکیه رأی دادند

چهار حزب سیاسی مهم ترکیه به پارلمان این کشور راه یافته‌اند. بازندگان اصلی انتخابات دو حزب هستند: "حزب حرکت ملی" که حزب ملی​گرای ترکیه به شمار می‌رود، و "حزب دمکراتیک خلق​ها" که از آن به عنوان حزب طرفدار کردها یاد می‌شود.

تنها پیروز انتخابات حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان است که با چالش‌هایی برای​ تغییر قانون اساسی به منظور تبدیل سیستم پارلمانی به نظام مقتدر ریاست جمهوری و حل "مسئله کرد" روبروست.

اردوغان و تغییر قانون اساسی؟

شکی نیست که بعد از انتخابات پارلمانی شرایط جدیدی در ترکیه حاکم می‌شود. داوود اوغلو، نخست وزیر کنونی ترکیه، بلافاصله دولت خود را تشکیل خواهد داد. اما تغییر قانون اساسی و طرح تبدیل نظام پارلمانی به ریاست جمهوری در دستور کار نیست.

محمد صالح خاتم، کارشناس امور سیاسی ترکیه که از استانبول روند انتخابات را تعقیب می​کرد، به دویچه وله می​گوید: «اردوغان ممکن است برخی از سیاست​هایش را تعدیل کند و حتی اگر این امر صورت نگیرد نیز نظام ریاست جمهوری بلافاصله اجرا نخواهد شد. با وجود آنکه حزب عدالت و توسعه قادر است به تنهایی دولت را تشکیل بدهد، اما اکثریت لازم را برای تغییر قانون اساسی به دست نیاورده است و تغییر قانون اساسی نیازمند همه​پرسی است.»

حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان در پی کسب ۴۹،۳ درصد آرا در این انتخابات، از مجموع ۵۵۰ کرسی پارلمان به ۳۱۵ کرسی دست یافت که بدین گونه قادر است به تنهایی دولت را تشکیل دهد. اما این حزب برای تغییر قانون اساسی به دست‌کم ۳۳۰ رأی نمایندگان، یعنی حداقل به ۶۰ درصد کرسی‌های مجلس نیاز دارد و بنابراین باید هم‌پیمانانی در پارلمان بیابد.

این کارشناس نظر خوش‌بینانه​ای نسبت به حل "مسئله کرد" در ترکیه دارد. او می​گوید که "مسئله کرد" یکی از مهم​ترین چالش​های ترکیه است و حزب حاکم به سیاست​های سال ۲۰۱۰-۲۰۱۱ خود در این زمینه ادامه خواهد داد. او تاکید می​کند: «فراموش نکنیم که با حاکمیت حزب عدالت و توسعه، بسیاری از تابوها فرو ریخت و کردها در دوره حاکمیت این حزب به بسیاری از حقوق خود دست پیدا کردند.»

اما پیش​بینی این کارشناس درباره وضعیت اپوزیسیون ترکیه بعد از انتخابات خوش​بینانه نیست. به نظر خاتم، اپوزیسیون اکنون در ضعیف​ترین موقعیت چند دهه اخیر خود قرار دارد؛ هیچ​یک از احزاب اپوزیسیون نه رهبری کاریزماتیک دارند و نه برنامه‌ای جامع برای آینده سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ترکیه عرضه کرده​اند.

به گفته این کارشناس، اپوزیسیون ترکیه دو راه پیش ​رو دارد: «یا باید با برنامه​ای قوی موفق به جلب اعتماد مردم شود و به آن‌ها اطمینان بخشد که در صورت بر سر کار آمدن، وضعیت را بهتر خواهد کرد و یا اینکه رهبران آن که تا به حال چندین بار از حزب حاکم شکست خورده‌اند کنار بروند و وظیفه را به نیروهای جوان و تازه​نفس واگذار کنند.»

محمد صالح خاتم در جمع‌بند و نتیجه‌گیری خود از صحبت‌هایش می‌گوید که انتظار ندارد بعد از انتخابات پارلمانی ترکیه تغییراتی اساسی در این کشور به وقوع پیوندد.

پیش‌بینی اشتباه کارشناسان

عارف کسگین از مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه نیز می​گوید که "نتیجه شگفت انگیز" انتخابات برای کسی قابل پیش​بینی نبود و حتی مسئولین موسسات نظرسنجی از مردم ترکیه عذرخواهی کردند چون نتوانسته‌اند سنجش درستی به آنان ارائه کنند.

کسگین تاکید می​کند: «پیروز این انتخابات رجب​ طیب اردوغان است، چون او اجازه نداد که ائتلافی شکل بگیرد و با مهندسی او این انتخابات صورت گرفت. نتیجه این انتخابات به معنای مشروعیت یافتن اردوغان است. از طرف دیگر حزب دمکراتیک خلق​ها در انتخابات شکست فاحشی خورده و از طرف رای‌دهندگان مجازات شده است. این حزب اکنون مجبور است تغییرات اساسی در سیاست و استراتژی خود بدهد زیرا در برخی از مناطق کردنشین ترکیه نیز آراء این حزب کاهش پیدا کرد. دمیرتاش، رهبر این حزب، اشتباهات فاحشی انجام داد که باعث افزایش آرا حزب حاکم عدالت و توسعه شد. همین موضوع درباره حزب حرکت ملی هم صدق می​کند و آقای باغچه​لی، رهبر این حزب، با اصرار در "نه گفتن" سبب افزایش آرا حزب عدالت و توسعه شد.»

به عقیده این کارشناس، موضوع تغییر قانون اساسی کشور و تبدیل نظام پارلمانی به ریاست جمهوری مهم​تریم چالش پیش ​روی ترکیه خواهد بود. کسگین به این موضوع نیز اشاره می​کند که اگر این موضوع بلافاصله بعد از انتخابات در دستور کار حزب حاکم قرار بگیرد، ترکیه از نظر سیاسی با بحران جدیدی مواجه خواهد شد، چون در جامعه ترکیه مخالفتی جدی با تاسیس نظام ریاست جمهوری وجود دارد.

روزنامه​های ترکیه: عذرخواهی به خاطر نظرسنجی​های نادرست

به نوشته روزنامه "حریت"، رئیس موسسه نظرسنجی متروپل که از معتبرترین مؤسسه‌های نظرسنجی ترکیه است، به شکست مؤسسه‌های نظرسنجی در پیش‌بینی پیروزی حزب عدالت و توسعه اعتراف کرده و گفته است: «ما در تحقیقات خود نتوانستیم واکنش مردم به احزاب مخالف و نیز وضعیت کنونی ترکیه را به​درستی بسنجیم و در این زمینه ناموفق بودیم.»

به گزارش رسانه​های ترکیه، برای بسیاری از رأی‌دهندگان و حتی مسئولان خود حزب عدالت و توسعه نیز پیروزی بزرگ این حزب غیرقابل تصور بوده است.

بولنت آرینچ از موسسان حزب عدالت و توسعه، رئیس اسبق مجلس ترکیه و معاون سابق اردوغان و داووداوغلو در مصاحبه با "سی​ ان ان ترک" گفت: «انتظار کسب بیش از ۳۰۰ کرسی پارلمان را نداشتم. در نظرسنجی​ها بالاترین رقم برای ما کسب رای ۴۳.۷ درصدی بود. آخرین نظرسنجی حکایت از کسب ۴۷ درصد آرای انتخابات پارلمانی توسط حزب عدالت و توسعه داشت. می​گفتم انشاءالله که اینطور باشد اما احتمال آن‌را هم نمی‌دادم!»

بیشتر بخوانید: مجموعه مطالب درباره انتخابات پارلمانی در ترکیه

روزنامه "حریت" داووداوغلوی پس از پیروزی را به ققنوسی تشبیه می​کند که از "خاکستر خود تولدی دوباره یافته" است.