سرنگونی هواپیمای اوکراینی؛ ضرب‌الاجل چهار کشور برای ایران
۱۴۰۰ آذر ۲۵, پنجشنبه
اوکراین، بریتانیا، سوئد و کانادا به ایران تا ۱۵ دی برای پرداخت غرامت در قبال سرنگونی هواپیمای اوکراینی فرصت دادند. آنها تهدید کردند، در غیر این صورت به اقدامات قانونی علیه ایران متوسل خواهند شد.
تظاهرات بستگان قربانیان فاجعه سرنگونی هواپیمای اوکراینی در تورنتو علیه دادگاه افسران دون پایه سپاه در تهرانعکس: Chris Young/The Canadian Press via AP/picture alliance
تبلیغات
روز پنجشنبه، ۱۶ دسامبر (۲۵ آذر) خبرگزاری رویترز گزارش داد، کشورهایی که شهروندانشان از فاجعه سرنگونی هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین در نزدیکی تهران آسیب دیده‌اند، برای جمهوری اسلامی ضرب‌الاجل تعیین کرده‌اند.
بر اساس این گزارش، اوکراین، بریتانیا، سوئد و کانادا که برای رسیدگی به این پرونده یک گروه هماهنگی تشکیل داده‌اند، گفته‌اند اگر ایران تا پنجم ژانویه (۱۵ دی) در رابطه با پرداخت غرامت اقدام نکند، آنهاعلیه این کشور گام‌های جدی در چهارچوب قوانین بین‌المللی برمی‌دارند.
هواپیمای مسافربری اوکراینی با شماره پرواز ۷۵۲ اندکی پس از برخاستن از فرودگاه تهران روز هشتم ژانویه ۲۰۲۰ پس از اصابت دو موشک سپاه پاسداران سرنگون شد. تمامی ۱۷۶ سرنشین هواپیما، از جمله ۸۵ شهروند کانادایی و ساکنان دائمی این کشور کشته شدند.
از آن زمان تاکنون مقامات ایران از پذیرفتن مسئولیت این فاجعه خودداری کرده است و به عناوین گوناگون از رسیدن به تفاهم با بستگان قربانیان و کشورهای درگیر در این پرونده طفره می‌رود.
در آخرین اقدام، وزارت خارجه جمهوری اسلامی روز نهم آذر با انتشار بیانیه‌ای مدعی شد که در سه دور مذاکرات دوجانبه میان نمایندگان ایران و اوکراین در مرداد ۱۳۹۹، مهر ۱۳۹۹ و خرداد ۱۴۰۰ "به تمام جوانب فنی، نظامی، حقوقی، کیفری و پرداخت‌ها به تفصیل و متناسب با تعهدات بین‌المللی و حتی فراتر از آن پرداخته شده" است.
پایان صبر طرف‌های مقابل
در بیانیه ای که روز پنجشنبه اوکراین، بریتانیا، سوئد و کانادا منتشر کردند، آمده است، «صبر گروه هماهنگی به پایان رسیده است». به گفته آنها، گروه هماهنگی تهران را تحت فشار قرار داده تا گفت‌وگوها در مورد غرامت و اجرای عدالت را آغاز کند، اما هنوز پاسخ مناسبی دریافت نکرده است.
خانواده‌های قربانیان فاجعه به این نتیجه رسیده‌اند که جمهوری اسلامی به‌عمد اقدام به سرنگونی هواپیمای مسافربری کرده است.
پس از فشارهای شدید چند جانبه، دادگاهی برای رسیدگی به مسئولیت کشتار ۱۷۶ نفر در تهران برگزار شده که در آن ۱۰ افسر دون‌پایه محاکمه می‌شوند.
حامد اسماعیلیون، سخنگوی انجمن خانواده قربانیان حمله موشکی به هواپیمای اوکراینی، در پیامی توئیتری این دادگاه را "نمایشی شرم‌آور" خواند و نوشت: «نیمکت متهمین منتظر عوامل اصلی خواهد ماند: علی خامنه‌ای، فرماندهان سپاه و اعضای شورای عالی امنیت ملی. دور نخواهد بود».
به اشتباه یا به عمد؟ تاریخچه‌ای از هواپیماهای مسافربری سرنگون‌شده
سرنگونی هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین با شلیک موشک توسط پدافند سپاه ۱۷۶ قربانی گرفت. این نخستین بار نیست که هواپیماهای مسافربری هدف نیروهای نظامی یا شورشی قرار می‌گیرند.
عکس: picture-alliance/dpa
ژوئیه سال ۲۰۱۴
بوئینگ ۷۷۷ خطوط هوایی مالزی ، در حالی که از آمستردام راهی کوالالامپور بود، در جنوب شرق اوکراین مورد اصابت موشک قرار گرفت. تمامی ۲۸۹ سرنشین پرواز MH17 کشته شدند. تحقیقات بین‌المللی می‌گویند، موشک شلیک شده به هواپیما روسی بوده است. دادگاه رسیدگی به این پرونده از ماه مارس ۲۰۲۰ در هلند جریان خواهد یافت. اوکراین می‌گوید هواپیما هدف موشک جدایی‌طلبان قرار گرفته است.
عکس: picture-alliance/AP Photo/P. Dejong
اکتبر سال ۲۰۰۱
با اصابت موشک، یک توپولوف ۱۵۴ در ارتفاع ۱۱ کیلومتری دریای سیاه در حالی که ارتش اوکراین در شبه جزیره کریمه مشغول تمرین نظامی بود، منفجر شد. تمامی ۷۸ سرنشین هواپیما کشته شدند.
عکس: picture alliance/dpa/A. Lebedev
اکتبر ۱۹۹۸
شورشیان توتسی یک بوئینگ ۷۲۷ خطوط هوایی "کنگو ایرویز" را بر فراز جمهوری دموکراتیک کنگو سرنگون کردند. ۴۱ سرنشین هواپیما جان باختند. (تصویر شورشیان توتسی را نشان می‌دهد)
عکس: Getty Images/U. Sinai
سپتامبر ۱۹۹۳
یک هواپیمای مسافربری خطوط هوایی گرجستان در نزدیکی باند فرودگاه مورد اصابت یک موشک قرار گرفت که از داخل اراضی جمهوری آبخازیا که درآن زمان بر سر مالکیت آن درگیری وجود داشت، شلیک شده بود. تنها ۲۴ تن از ۱۳۲ سرنشین هواپیما زنده ماندند. یک روز پیش از این حادثه، شورشیان یک هواپیمای دیگر را بر فراز دریای سیاه سرنگون کرده بودند: با ۲۷ کشته. (تصویر هواپیمایی از خطوط هوایی گرجستان را نشان می‌دهد)
عکس: Getty Images/AFP/V. Shlamov
ژوئیه ۱۹۸۸ (۱۲ تیر ۱۳۶۷)
پرواز مسافربری ۶۵۵ ایران‌ایر از تهران به مقصد دبی، بر فراز خلیج فارس، با شلیک موشک توسط ناو جنگی یو‌اس‌اس وینسنس آمریکا، بر فراز خلیج فارس سرنگون شد. تمامی ۲۹۰ سرنشین هواپیما جان باختند. آمریکا اعلام کرد که این ناو هواپیمای مسافربری ایران را هواپیمای جنگی تشخیص داده و به اشتباه آن را سرنگون کرده است. (تصویر از سی‌ان‌ان در فرودگاه دبی/ کودکی که بستگان خود را در این پرواز از دست داد)
عکس: picture alliance/AP Images/CNN
سپتامبر ۱۹۸۳
یک هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ کره جنوبی به دلیل آنچه نیروی هوایی شوروی سابق در آن زمان آنرا تجاوز به حریم هوایی خود خواند، توسط یک جت جنگنده بر فراز دریای ژاپن سرنگون شد. تمامی ۲۶۹ سرنشین هواپیما جان باختند.
عکس: picture-alliance/dpa
ژوئن ۱۹۸۰
یک هواپیمای مک دانل داگلاس دی سی – ۹ متعلق به ایتالیا در شمال سیسیل در دریا سرنگون شد. همه ۸۱ سرنشین هواپیما جان باختند. در آن زمان در منطقه رزمایشی توسط ناتو در حال انجام بود. مقامات ایتالیایی در ابتدا از یک سانحه سخن گفتند. اما بعدا در جنوب ایتالیا لاشه هواپیمای شکاری لیبی پیدا شد. احتمال می‌رود این هواپیما در حین تن‌به‌تن هوایی میان فرانسه، لیبی و جت‌های آمریکایی، هدف موشک قرار گرفته باشد.
