سرویس اطلاعاتی ۳ کشور اروپایی: ایران درپی آزمایش بمب اتم است
۱۴۰۲ تیر ۱۸, یکشنبه
فاکسنیوز در گزارشی از قول سازمان اطلاعاتی ۳ کشور اروپایی نوشت که ایران با دور زدن تحریمها در صدد دستیابی به فنآوری سلاح هستهای است؛ قصد دارد سلاح اتمی خود را آزمایش کند و در حال افزایش ذخایر اورانیوم غنیشده است.
تبلیغات
فاکسنیوز روز یکشنبه ۱۸ تیر در گزارشی نوشت مجموعه جدیدی از گزارشهای اطلاعاتی و افشاگرانه اروپایی نشان میدهد که جمهوری اسلامی ایران به دنبال دور زدن تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپا برای تضمین فناوری برنامه تسلیحات هستهای خود با هدف آزمایش بمب اتمی بوده است.
بر اساس گزارش موسسه تحقیقات رسانه خاورمیانه (MEMRI) که برای اولین بار ترجمه اسناد اطلاعاتی را در وبسایت خود منتشر کرده است، سازمانهای اطلاعاتی سوئد، هلند و آلمان دادههای حساسی را در شش ماهه اول سال ۲۰۲۳ در مورد فعالیتهای غیرقانونی تسلیحات هستهای جمهوری اسلامی فاش کردهاند. این گزارشها به طور عمده رویکرد غیرقانونی ادعایی ایران در سال ۲۰۲۲ را پوشش میدهد.
گزارش سرویس اطلاعاتی هلند
تکاندهندهترین افشاگری در این مجموعه از دادههای اطلاعاتی، مربوط به سرویس امنیت عمومی و اطلاعاتی هلند (AVID) بود که نشان داد توسعه سریع و حیرتانگیز غنیسازی اورانیوم با قابلیت تسلیحاتی در ایران "گزینه اولین آزمایش هستهای احتمالی [ایران] را نزدیکتر میکند."
در گزارش سرویس اطلاعاتی هلند آمده است: «سال گذشته، ایران به برنامه هستهای خود ادامه داد. این کشور همچنان به افزایش ذخایر اورانیوم غنیشده ۲۰درصد و ۶۰درصد ادامه میدهد. با استفاده از سانتریفیوژها، میتوان از آن برای غنیسازی بیشتر به اورانیوم ۹۰درصدی مورد نیاز برای یک سلاح هستهای استفاده کرد.»
بر اساس این گزارش اطلاعاتی هلند، "ایران توافقهایی را که در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) صورت گرفت، نادیده میگیرد و با استقرار سانتریفیوژهای پیشرفتهتر غنیسازی اورانیوم، ظرفیت غنیسازی خود را افزایش میدهد."
در پی خروج دولت آمریکا به رهبری دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافقنامه برجام، جمهوری اسلامی ایران نیز اعلام کرد به توافق برجام و محدودیتهای آن پایبند نخواهد بود. با این حال، مقامات جمهوری اسلامی همچنان تأکید میکنند که خواستار دستیابی به سلاح هستهای نیستند.
طبق گزارشها، دولت بایدن به دنبال یک توافق برجام "کوچک" و موقت با جمهوری اسلامی است.
آیلت ساویون، مدیر پروژه رسانه ایران انستیتوی "ممری" میگوید: «واقعیت این است که ایران به هیچوجه از تلاشهای خود برای ساخت سلاح هستهای عقبنشینی نکرده و از هر فرصتی برای پیشبرد تواناییهای فناوری خود برای این منظور استفاده کرده و سالها جامعه بینالمللی را گمراه کرده و در مورد اهداف خود دروغ گفته است.»
او میافزاید که جمهوری اسلامی به این کار خود ادامه میدهد تا بتواند به آستانه دستیابی به توان سلاح هستهای برسد.
سرویسهای اطلاعاتی اروپایی پیش و پس از توافق برجام در سال ۲۰۱۵ به طور مستند گزارش داده بودند که جمهوری اسلامی همچنان به تلاشهای خود برای دستیابی به فناوری برنامههای سلاحهای کشتار جمعی اتمی، بیولوژیکی و شیمیایی ادامه داده است.
گزارش سرویس اطلاعاتی سوئد
سرویس امنیتی و اطلاعاتی سوئد در گزارش سالانه خود در سال ۲۰۲۳ نوشت: «ایران در حال جاسوسی صنعتی است و آن دسته از فناوری پیشرفته و محصولات سوئدی را هدف قرار داده است که قابل استفاده در برنامه سلاحهای هستهای هستند.»
آدام سامارا، یک نماینده سرویس امنیتی سوئد در ایمیلی به فاکس نیوز دیجیتال گفته است: «سرویس امنیتی سوئد میتواند تأیید کند که ایران در حال انجام فعالیتهای تهدیدکننده امنیتی در سوئد و علیه منافع سوئد است.»
این نماینده سازمان امنیت سوئد گفت: «سرویس امنیتی سوئد با شرکای بینالمللی ما همکاری مداوم دارد، اما ما به جزئیات این همکاری وارد نمیشویم.»
فاکسنیوز مینویسد، هنگامی که از سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره یافتههای اطلاعاتی اروپا پرسیده شد، او در پاسخ گفت: «ما گزارشها را دیدهایم. ما مدتهاست که نگرانیهای خود را در مورد فعالیتهای هستهای، موشکی و تسلیحات متعارف ایران و تلاشهای تدارکاتی مرتبط با آن اعلام کردهایم. توسعه و گسترش موشکهای بالستیک تهدیدی جدی برای امنیت منطقهای و بینالمللی است.»
سخنگوی وزارت خارجه میافزاید: «ما به همکاری نزدیک با متحدان و شرکای خود ادامه میدهیم تا از همه ابزارهای در اختیارمان برای جلوگیری از این فعالیتها، از جمله از طریق ممنوعیتها، کنترل صادرات و تحریمها استفاده کنیم. در مورد ظرفیت موشک بالستیک ایران به اقدام هماهنگ برای مقابله با آن نیاز است.»
آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) مسئول نظارت بر برنامه غیرقانونی تسلیحات هستهای ایران است. زمانی که از فردریک دال، سخنگوی آژانس بینالمللی درباره اطلاعات اروپاییها سوال شد، به فاکس نیوز دیجیتال گفت: «در راستای سیاست آژانس، ما در مورد چنین موضوعاتی اظهار نظر نمیکنیم».
به گفته یک کارشناس شاخص در زمینه عدم گسترش سلاحهای کشتار جمعی، گزارشهای اطلاعاتی اروپاییها از اهمیت بالایی برخوردار است.
آلبرایت: ایران بار دیگر در کانون تحقیقات اروپایی است
دیوید آلبرایت، فیزیکدانی که مؤسس و رئیس انستیتوی علوم و امنیت بینالمللی در واشنگتن دی سی است، گفت: «باید گزارشهای عمومی بیشتری از یافتههای این گزارشهای اطلاعاتی منتشر شوند.»
آلبرایت به فاکسنیوز میگوید: «به مردم و مهمتر از آن، به بخش صنایع باید در مورد تهدیدها از سوی ایران و روسیه هشدار داده شود. ایران و روسیه به شدت به خرید خارجی اقلام خاص فناوری هستهای، موشکی، تسلیحات متعارف و یا برنامههای پهپادی وابسته هستند.»
این کارشناس حوزه امنیت معتقد است: «خوب است میبینیم که بار دیگر بر روی فعالیتهای ایران تمرکز شده است. کشورهای اروپایی باید منابع مخفی اطلاعاتی بیشتری را با هدف شناسایی تلاشهای تدارکاتی ایران به کار گیرند. آنها همچنین باید پیگردهای کیفری خود را در مورد عاملان و تحریمها علیه نهادها و مقامات ایرانی را افزایش دهند.»
دیوید آلبرایت از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ با تیم اقدام آژانس بینالمللی انرژی اتمی با تمرکز بر اسناد عراق همکاری نزدیک داشت. او در سال ۱۹۹۶ اولین بازرس غیردولتی برنامه هستهای عراق بود.
آلبرایت گفت: «این گزارشهای اطلاعاتی تأیید میکنند که تمرکز ایران بر روی دستیابی به دادههای فنی و فناوری کمکی برای برنامههای هستهای و موشکی خود در اروپا است. این دانش یا اطلاعات ویژه است که برای توسعه، تولید یا استفاده این برنامهها مورد نیاز است.»
او تأکید میکند که باید هر چه سریعتر مانع از دستیابی ایران به دادههای فنی مانند نقشهها و طرحهای مهندسی و کمکهای فنی مانند دستورالعملها و آموزشها شد.
آلبرایت معتقد است دولتها باید به طور کامل جزئیات این موارد را به آژانس بینالمللی انرژی اتمی اطلاع دهند، زیرا این موارد میتواند نشاندهنده فعالیتهای هستهای اعلامنشده ایران باشد.
مقامات آلمانی چه میگویند
اداره فدرال حفاظت از قانون اساسی آلمان (سازمان امنیت داخلی آلمان) نیز در گزارش اطلاعاتی ژوئن ۲۰۲۳ خود هشدارهایی در این زمینه داده است.
در این گزارش آمده است که مقامات آلمانی توانستهاند در سال ۲۰۲۲ شواهد زیادی دال بر تلاشهای تدارکاتی ایران مرتبط با گسترش برنامههای هستهای خود بیابند.
گزارش اطلاعاتی آلمان گسترش تسلیحات را اینگونه تعریف میکند: «فعالیتهای قدرتهای خارجی که همچنین شامل تهیه محصولات و دانش برای تولید سلاحهای کشتار جمعی، سیستمهای حامل آنها، سایر تجهیزات تسلیحاتی یا عناصر سیستمهای تسلیحاتی جدید میشود.»
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نقشی کلیدی در توسعه برنامههای هستهای و موشکی جمهوری اسلامی ایفا میکند.
در خصوص گزارش نهادهای اروپایی، یوسی کوپرواسر، ژنرال بازنشسته اسرائیلی به فاکسنیوز گفت: «این گزارشها بیانگر تلاشهای پنهانی ایران برای کوتاه کردن زمان ساخت و تولید زرادخانه هستهای است، به این صورت که از طرق غیرقانونی به تجهیزات و دانش کشورهای مختلف اروپایی دست یابند.»
دی کارلو گفته بود: «ما نگران هستیم که آژانس همچنان قادر به راستیآزمایی ذخایر اورانیوم غنیشده در کشور [ایران] نیست. تخمین زده میشود که در حال حاضر مجموع ذخایر اورانیوم غنیشده ایران، بیش از بیست برابر میزان مجاز بر اساس برجام است. این شامل افزایش مقادیر اورانیوم غنیشده به ۲۰درصد و ۶۰درصد است.»
فاکسنیوز مینویسد بارها از نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل و وزارت امور خارجه این کشور برای پاسخ به این موضوع سئوال شده اما هیچ پاسخی از آنها دریافت نشده است.
برنامه هستهای ایران به روایت تصویر
نمایندگان ایران و ۱+۵ دوم آوریل ۲۰۱۵ بر سر چارچوب برنامهای به توفق رسیدند که در صورت نهایی شدن به مناقشه اتمی ۱۲ ساله ایران و غرب پایان میبخشد. ابعاد برنامه هستهای ایران چیست و چه مراکزی برای پیشبرد آن احداث شدهاند؟
عکس: Keyhan
توافق اتمی لوزان
دوم آوریل ۲۰۱۵ و دو روز پس از ضربالاجل تعیینشده، سرانجام بیانیه مشترک مذاکرهکنندگان هستهای ایران و نمایندگان گروه موسوم به ۱+۵ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) در لوزان سوئیس منتشر شد. این بیانیه چارچوب توافق نهایی است که قرار است تا پایان ژوئن ۲۰۱۵ تنظیم شود و در صورت تحقق به ۱۲ سال مناقشه هستهای ایران با غرب پایان میدهد. ابعاد برنامه هستهای ایران چیست؟
عکس: Getty Images/AFP/F. Coffrini
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافتوِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافتوِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران
دانشمندان اتمی زن ایران. بریدهای از جراید ایران در دهه ۵۰ خورشیدی. از راست به چپ خانمها دکتر مرآت، رقیه باقرزاده اکبری، دکتر مهیندخت رحمانی، ثریه سمیعی، ماهرو اکبرنیا، فرزانه محمدی، دکتر افسر سیار و دکتر زهره عابدینزاده
عکس: Creative Commons
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تا زمان انقلاب ۵۷
دکتر اکبر اعتماد، متولد ۱۳۱۰ در شیراز و فارغالتحصیل دانشگاه لوزان سوئیس. وی در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس موسسه تحقیقات و برنامهریزی علمی و آموزشی منصوب شد و در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت. اعتماد به خواست شاه حکم معاونت نخستوزیری را برای "تأمین انرژی" دریافت کرد و در این زمینه شخصا به شاه گزارش میداد.
عکس: PressTV
نیروگاه اتمی بوشهر
عکس قدیمی از نیروگاه نیمساختهی بوشهر (متعلق به حدود سال ۱۹۷۷). قرارداد ایران با شرکت آلمانی کرافتورک اونیون برای احداث دو واحد نیروگاه اتمی بود. در سال ۱۳۵۷ در حالی که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بودند، با تغییر نظام سیاسی ایران ساخت هر دو واحد متوقف ماند.
عکس: Creative Commons
نیروگاه اتمی بوشهر
نمایی از نیروگاه اتمی بوشهر
عکس: Fars
نیروگاه اتمی بوشهر
مدل نیروگاه اتمی بوشهر در غرفه ایران در اکسپوی شانگهای
عکس: Creative Commons/Bernd.Brincken
برنامه پرهزینه غنیسازی اورانیوم در ایران
بسیاری از کشورهایی که به لحاظ فنی قادر به تولید سوخت نیروگاههای اتمی هستند به دلیل با صرفهتر بودن ترجیح میدهند آن را از خارج تهیه کنند. این کشورها نیازی مشخص و برنامههایی شفاف مبتنی بر محاسبات اقتصادی دقیق و مرسوم دارند که هدف آن در نظر گرفتن منافع ملی است. صرف دهها میلیارد دلار برای تولید داخلی سوخت یک نیروگاه که با ۵۰ میلیون دلار قابل خریداری است نمیتواند گامی در جهت رشد و شکوفایی باشد.
تأسیسات نظامی پارچین
یکی از مراکز مهمی که با فعالیتهای هستهای ایران مرتبط است پایگاه نظامی پارچین واقع در جنوب شرقی تهران است. این مرکز یک پادگان نظامی و در اختیار سپاه پاسداران جمهوری اسلامی است، اما آژانس احتمال میدهد که ایران در این مکان دست به آزمایش انفجار هستهای زده باشد.
عکس: DigitalGlobe/ISIS via dapd
تأسیسات نظامی پارچین
در نیمه نخست سال ۲۰۱۲ آژانس بینالمللی از انجام عملیات گسترده خاکبرداری و پاکسازی احتمالی در پارچین خبر داد که مستند به تحلیل عکسهای هوایی بود. اما ایران دیگر اجازه بازدید از پارچین را به بازرسان آژانس نداد.
تأسیسات پرهزینه غنیسازی اورانیوم
تأسیسات غنیسازی اورانیوم در نطنز. ایران در بهمن ۱۳۸۵ رسما خبر راهاندازی دو آبشار ۱۶۴ تایی در تاسیسات زیرزمینی نطنز را اعلام کرد. در سالهای بعد تعداد سانتریفوژهای این مرکز به چند هزار افزایش داده شد. راهاندازی و نگهداری تاسیسات این بخش، به دلیل ویژگی دستگاهها و پیچیدگی ساخت آنها یکی از پرهزینهترین قسمتهای چرخهی سوخت هستهای است. دهها میلیارد دلار هزینه برنامه غنیسازی شده است.
عکس: Fars
تأسیسات پرهزینه غنیسازی اورانیوم
در فروردین سال ۱۳۸۶ محمود احمدینژاد رئیسجمهور ایران برای نخستینبار از نصب و راهاندازی سه هزار دستگاه سانتریفوژ در نطنز خبر داد. رسانههای ایران نوشتند که این دستگاهها از نوع نسل جدید سانتریفوژهاست که توسط خود ایران ساخته شدهاند. در آخرین گزارشهای رسانهها، تعداد سانتریفوژ نصب شده در نظنز تا ۶ هزار نیز قید شده است.
عکس: AP
تأسیسات هستهای
تاسیسات پرهزینه غنیسازی اورانیوم نطنز در نزدیکی شهر نطنز در شمال اصفهان قرار دارد. زمان آغاز ساخت تاسیسات غنیسازی اورانیوم نطنز روشن نیست. اما بخش اصلی این تاسیسات که محل استقرار سانتریفوژهاست، در زیرزمینی به عمق ۳۰ متر قرار دارد.
عکس: picture-alliance/ dpa
تأسیسات هستهای
مرکز کنترل تأسیسات غنیسازی اورانیوم در نطنز
عکس: REUTERS
تأسیسات اتمی
میلههای سوختی
عکس: picture-alliance/dpa
تأسیسات اتمی
در سال ۲۰۱۱ و پس از گذشت ۱۵ سال پیمانکار روسی اعلام کرد که واحد اول نیروگاه بوشهر به مرحله راهاندازی آزمایشی رسیده است. مدت زمان ساخت یک نیروگاه مشابه بوشهر در کشورهای پیشرفته صنعتی حداکثر ۷ سال و در کشورهای مشابه ایران حداکثر ۸ سال طول میکشد.
عکس: AP
تأسیسات فردو
خبر احداث تأسیسات زیرزمینی غنیسازی فردو در اطراف قم در بحبوحه مناقشه هستهای ایران و غرب (۲۰۰۹) منتشر شد. غرب خواستار برچیدن این تأسیسات و جمهوری اسلامی خواستار ادامه فعالیت آن بود. بر اساس بیانیه مشترک لوزان، فردو به مرکز تحقیقات هستهای و فیزیک پیشرفته تبدیل میشود و هزار سانتریفوژ در آن فعال خواهند بود؛ اما غنیسازی اورانیوم در این تأسیسات متوقف شده و ماده شکافپذیری نیز در آن تولید نمیشود.
عکس: picture-alliance/dpa
مذاکرات اتمی میان ایران و غرب
مذاکرات اتمی میان نمایندگان ایران و کشورهای ششگانهی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین به انضمام آلمان به سرپرستی کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول، آوریل ۲۰۱۲. پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، سعید جلیلی (تصویر) سرپرستی تیم مذاکرهکننده ایران را بر عهده داشت.
عکس: Reuters
تأسیسات هستهای آب سنگین اراک
پروژههای آب سنگین در چارچوب قرارداد منع گسترش سلاحهای هستهای قرار میگیرد و باید زیر نظر آژانس بینالمللی انرژی اتمی باشند.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات هستهای آب سنگین اراک
آنچه سبب حساسیت آژانس بینالمللی انرژی هستهای به رآکتورهای آب سنگین شده، تولید پلوتونیوم به عنوان محصول فرعی است. از این پلوتونیوم میتوان مستقیم و بدون نیاز به غنیسازی اورانیوم، سلاحهای اتمی ساخت. بر اساس توافق اتمی لوزان، رآکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی میماند اما با بازطراحی روزآمد میشود و از میزان پلوتونیوم تولیدی آن نیز کاسته میشود.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان
"تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان" (Uranium Conversion Facility – UCF) مرکزی برای تبدیل کیک زرد به گاز هگزا فلوراید است. این گاز سپس در سانتریفوژها تزریق میشود تا اورانیوم قابل استفاده آن افزایش یابد. فکر ایجاد تاسیسات اصفهان به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران باز میگردد که به عنوان گزینهای برای تکمیل چرخه سوخت نیروگاه اتمی بوشهر پیشنهاد شد.
عکس: aeoi.org.ir
"کیک زرد"
یکی از وظایف مهم تاسیسات UCF اصفهان تولید "گاز هگزا فلوراید اورانیوم" (UF6) است. برای تولید این گاز ابتدا كیك زرد (سنگ اورانیوم پودر شده با درجه خلوص بیشتر) را در اسید نیتریك حل میكنند. بر اثر این عمل، مادهای به نام نیترات اورانیوم تولید میشود. پس از یک رشته فعل و انفعالات گاز هگزا فلوراید اورانیوم تولید میشود. این همان گازی است كه برای غنیسازی در دستگاههای سانتریفوژ تزریق میشود.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور تحقیقاتی تهران
رآکتور تـحقیقاتی آب سبک تهران یکی از انـواع راکـتورهای چند منظوره و در نوع خود از کارآترین انواع راکتورهای دنیا در زمینه علمی و صنعتی است. این رآکتور با ظرفیت ۵ مگاوات در سال ۱۹۶۷ توسط آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران وابسته به دانشگاه تهران ساخته شد. آمریکا برای مدت ۲۰ سال سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را تامین کرد.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور اتمی تهران
در سال ۲۰۱۰ ایران اعلام کرد سوخت رآکتور تهران در حال اتمام است و از طریق آژانس بینالمللی انرژی اتمی خواستار تامین سوخت ۲۰ درصد برای این رآکتور شد. اما این درخواست با دیگر مسائل مناقشهی اتمی ایران پیوند خورد و موضوع آنطور که ایران مایل بود، حلوفصل نشد.