شماری از کارشناسان مسائل سوریه که از نزدیک ناآرامی‌های این کشور را دنبال می‌کنند بر این عقیده‌اند که سرکوب سنگین و خونین منطقه‌ی بابا عمرو در شهر حمص به معنای غلبه‌ی رژیم سوریه بر مخالفان است. هواداران رژیم اسد نیز ورود ارتش به بابا عمرو را به شکست "کمپین تروریستی مورد حمایت غرب علیه دولت" تعبیر می‌کنند.

از سوی دیگر برخی تحلیل‌گران برخورد خشن و خونین ارتش با مخالفان در بابا عمرو را نقطه‌ی آغاز افراطی‌شدن اعتراض‌های مردمی و تبدیل ناآرامی‌های سوریه به جنگی داخلی و درازمدت می‌دانند.

نبیل بومنصف، ستون‌نویس روزنامه "النهار" در بیروت، طرفدار گروه دوم است. وی می‌گوید: «رژیم سوریه تنها در یک نبرد از جنگی پیروز شد که هیچ تضمینی برای موفقیت در کل آن [جنگ] وجود ندارد». او مطمئن است که اپوزیسیون سوریه از مواضع خود عقب نخواهد نشست.

تلاش مخالفان برای دستیابی به سلاح‌های سنگین‌تر

به گزارش خبرگزاری رویترز، از ابتدا هم روشن بود که توپخانه و تانک‌های ارتش سوریه از پس مخالفانی که تنها به سلاح‌های سبک مسلح‌اند، بر خواهد آمد. گروه‌های فعال حقوق بشری از کشته‌شدن بین ۷۰۰ تا یک‌ هزار نفر در درگیری‌های هفته‌های اخیر منطقه بابا عمرو خبر می‌دهند.

به اعتقاد پتر هارلینگ، کارشناس مسائل سوریه، پیروزی ارتش در بابا عمرو مخالفان را به سوی تهیه‌ی تسلیحات سنگین‌تر و یاری‌ستانی از خارج سوق خواهد داد. به نظر این کارشناس، رژیم سوریه به همه‌ی افراد ساکن در منطقه‌ای که مخالفان در آن هستند به یک چشم می‌نگرد و در باباعمرو هم نشان داد که تلاشی برای حفاظت از جان غیرنظامیان نمی‌کند.

این موضوع به اعتقاد هارلینگ بر شمار مخالفان و ریشه‌دواندن اعتراض‌ها خواهد افزود. در این میان گزارش‌هایی از پیوستن اسلام‌گرایان عرب به مخالفان در بابا عمرو و دیگر مناطق درگیر منتشر شده است.

سارا لئا ویتسون، مدیر بخش خاورمیانه‌ی دیدبان حقوق بشر، نیز استفاده‌ی مستمر رژیم دمشق از روش‌های خشونت‌آمیز را موجب افراطی‌شدن اعتراض‌ها می‌داند. به اعتقاد هم‌نظران این کارشناسان، مخالفان ممکن است حتی به انفجارهای انتحاری هم روی بیاروند؛ الگویی که گروه‌های تندرو در عراق آن را دنبال می‌کند.

جنگ داخلی دراز‌مدت همانند بوسنی

مخالفان بشار اسد برخورد خونین او و برادرش ماهر (فرمانده ارتش) با ناآرامی‌های حمص را با برخورد خونین حافظ و رفعت اسد، پدر و عموی بشار اسد مقایسه می‌کنند.

حافظ اسد در سال ۱۹۸۲ خیزش اسلامگرایان حماه را به شدت سرکوب کرد و حدود ۲۰ هزار تن را به خاک و خون کشید. چنین قیاسی خاطرات تلخ روزهای دور را در ذهن‌‌ها زنده می‌کند و سبب ادامه مقاومت مخالفان می‌شود.

به اعتقاد ایهم کامل، کارشناس "مرکز مشاوره‌ی سیاسی آسیا - اروپا"، مناقشه‌ی سوریه در حال گذار به یک جنگ داخلی است. هیچ یک از دو طرف درگیر در سوریه، تا این‌جای کار، علاقه‌ای به عقب‌نشینی از خواسته‌های خود ندارند.

از سوی دیگر توازن قوا هم در حال حاضر به گونه‌ای نیست که مناقشه را به سود یکی از دو طرف پایان دهد. اسد با ارتش، گارد ملی، نیروهای امنیتی و بخشی از جامعه سوریه در یک سو قرار دارد؛ مخالفان هم در سویی دیگر.

روسیه و چین با وتوی قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل راه را برای فشار بیشتر از خارج بسته‌اند و "شورای ملی سوریه" نیز عاجز از رهبری مؤثر مخالفان، تدبیراندیشی برای سرنگونی اسد یا تشکیل یک دولت موقت است.

در این میان راه‌حل‌های دیپلماتیک نیز به بن‌بست رسیده‌اند و اصلاحات سیاسی اسد سطحی، محدود و دیرهنگام خوانده می‌شوند.

البته هواداران اسد را هم نباید از نظر دور داشت. یک شیعه‌ی لبنانی ساکن دمشق معتقد است که با رفتن اسد سوریه هم از بین خواهد رفت.

وی می‌گوید: «در حال حاضر رژیمی با ثبات و یک رهبری با ثبات در سوریه وجود دارد. چه گزینه‌ی دیگری غیر از اسد وجود دارد؟ ما به سوی آینده‌ای ناروشن پیش می‌رویم، اپوزیسیون هم ناکارآمد است.»

قدرت‌گیری هر چه بیشتر سنی‌مذهب‌ها در سوریه در کنار تونس، مصر و لیبی می‌تواند به اختلاف‌های تاریخی این گروه از مسلمانان با جمهوری اسلامی و حزب‌الله لبنان (شیعه) دامن بزند.

برخی از ناظران بیم آن را دارند که یک جنگ داخلی و درازمدت شبیه به ناآرامی‌های بوسنی از دل مناقشه‌ی سوریه سر بر آورد که پای جامعه‌ی بین‌المللی را نیز به میان بکشد.

PB/DK