آرامگاه محمدعلی سپانلو، شاعر و پژوهشگر، در بهشت زهرا به دست اشخاص ناشناس تخریب شده است. این خبر را برادرزاده سپانلو در پی انتشار گزارشهای هفته گذشته درباره تخریب سنگ مزار شماری از فوتبالیستهای ایرانی اعلام کرد.
تبلیغات
برادرزاده محمدعلی سپانلو، شاعر، پژوهشگر و مترجم مشهور، در یادداشتی که برای ایسنا فرستاده و این خبرگزاری در روز شنبه (۲۴ مهر / ۱۵ اکتبر) منتشر کرده است، از تخریب سنگ مزار عمویش پرده برداشته است.
شبنم سپانلو در یادداشت خود اشاره میکند به اینکه خانواده "شاعر تهران" پس از درگذشت او در اردیبهشت ۹۴ تصمیم داشت پیکر او را در امامزاده طاهر کرج به خاک بسپارد، اما احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران، به خانواده سپانلو گفته بود: «شاعر تهران را چرا بیرون تهران دفن کنند؟»
این بود که سپانلو را در قطعه نامآوران بهشتزهرا به خاک سپردند و باربد گلشیری سنگی را برای مزار او طراحی و اجرا کرد. اما به گفته خانم سپانلو هنوز چند روزی از کار گذاشتن سنگ مزار نگذشته بود که "چند سوراخ و خطی از ابزار (فرز) روی سنگ" ایجاد شده بود.
شبنم سپانلو مینویسد: «خودمان را و هواداران را توجیه کردیم که حتما تصادفی است و عمدی در کار نیست. چند هفته بعد اما داستان بالاتر از این حرفها گرفت و کل مزار سیمان شد...»
آسیب به سنگ مزار فوتبالیستهای ایرانی
یادداشت مزبور چند روز پس از انتشار گزارشهایی درباره تخریب سنگ مزار شماری از فوتبالیستهای ایرانی توسط ایسنا منتشر شده است.
رسانههای ایران هفته گذشته گزارش دادند که سنگ قبر شماری از بازیکنان پیشین فوتبال ایران به دلایل ناروشن آسیب دیده است. برخی از این سنگها تراشیده شده بودند و مشخصات روی آنها از بین رفته بود و روی آنها نیز رنگ پاشیده بودند.
طبق اخبار منتشره سنگ قبر غلامحسین مظلومی، بیوک جدیکار، همایون بهزادی و رضا احدی آسیب دیده است. این ورزشکاران همگی از فوتبالیستهای برجسته و محبوب تیم ملی ایران در دوره پیش از به قدرت رسیدن جمهوری اسلامی بودند.
تخریب سنگ مزار؛ زخمی دیگر بر روح جامعه
در تمامی فرهنگهایی که به روی مزار رفتگانشان سنگ میگذارند، "سنگ مزار" نماد احترام و حرمت و حافظ محلی است که مردگان در آن آرمیدهاند. تخریب و محو آن "هتک حرمت" به حساب میآید، نه تنها به آنکه درگذشته بلکه به خانواده و دوستان و دوستداران او نیز. بنابراین تخریب سنگ مزار کسی که از دنیا رفته، نوعی آسیب اجتماعی را ایجاد میکند.
در ایران دوره جمهوری اسلامی بارها موارد تخریب سنگ مزار دیده شده است. نگاهی به این موارد نشان میدهد که این عمل خشونتبار بیانگر تلاش برای اهانت به مخالفان سیاسی و کسانی که رقیب دانسته میشوند، منتقدان اجتماعی و فرهنگی و کسانی که با جمهوری سیاسی "راه نیامدهاند" بوده است.
تخریب آرامگاه رضا شاه پهلوی، تخریب سنگ مزارهای بهاییان در شهرهای مختلف، تخریب سنگ مزارهای اهل سنت در نقده، تخریب سنگ مزار احمد شاملو و سهراب سپهری، دو شاعر برجسته ایرانی، و فریدون فروغی، خواننده محبوب دوره محمدرضا شاه پهلوی از نمونههای بیشتر مطرح شده در رسانهها بودهاند.
به دلیل اهمیتی که آرامگاه و سنگ مزار در بسیاری از فرهنگها به عنوان آخرین یادبود فرد درگذشته دارد، روانشناسان معتقدند که خانوادههای اعدامشدگان دهه ۱۳۶۰ نیز که از محل خاکسپاری عزیزانشان بیخبرند و از نداشتن سنگ بر روی مزار آنان محرومند هم با مفهوم "هتک حرمت" روبرو هستند.
تصاویر سنت تخریب آرامگاهها در جمهوری اسلامی ایران
وقتی صادق خلخالی حاکم شرع در اوایل انقلاب کلنگ به دست آرامگاه رضاشاه پهلوی را تخریب کرد؛ سنتی بنا نهاده شد که تا امروز ادامه دارد. افرادی با عنوان نیروی خودجوش یا ناشناس، قبر کسانی را که دوست ندارند تخریب میکنند.
عکس: Ken Rusk
صادق خلخالی کلنگ به دست در حال تخریب مقبره رضاشاه
صادق خلخالی حاکم شرع پس از انقلاب در خاطرات خود درباره تخریب مقبره رضاشاه نوشته: «مقبره به قدری محکم ساخته شده که هیچ بیل و کلنگی به آن کارگر نبود. البته، مواد منفجره و سایر لوازم را هم تهیه کرده بودیم.»
عکس: raganews
آرامگاه رضاشاه حوالی سال ۱۳۵۰ پیش از تخریب به دست انقلابیون مسلمان
صادق خلخالی در کتاب خاطرات خود نوشته در زمان تخریب آرامگاه رضاشاه، روحالله خمینی فرزند خود احمد خمینی را به آن مکان فرستاد تا رضایت رهبر جمهوری اسلامی از تخریب آرامگاه رضاشاه را اعلام کند.
عکس: Ken Rusk
سنگ قبر فریدون فروغی پیش و پس از شکسته شدن
سنگ قبر فریدون فروغی آهنگساز، نوازنده و خواننده نامی ایران از جمله سنگ قبرهایی است که بارها شکسته شده است. روزنامه "شرق" پیش از این در گزارشی نوشت: «اگر قرار باشد آماری از سنگ قبرهای شکسته هنرمندان منتشر شود، نام فريدون فروغی قطعا در بالای فهرست جا خواهد گرفت.»
عکس: achomnet
شکسته شدن پیاپی و تعویض چندباره سنگ قبر احمد شاملو
"هرگز از مرگ نهراسیدهام اگر چه دستانش از ابتذال، شکنندهتر بود. هراس من - باری - همه از مردن در سرزمینی است؛ که مزد گورکن، از آزادی آدمی افزونتر باشد." بخشی از یک شعر احمد شاملو
عکس: tabnak
شکستن سنگ قبر مصطفی کریم بیگی از کشتهشدگان در اعتراضات عاشورای ۱۳۸۸
بنا بر گزارشها ماموران امنیتی پس از کشته شدن مصطفی کریم بیگی در اعتراضات عاشورای ۱۳۸۸ اجازه دفن او در تهران را ندادند. خانواده او مجبور شدند تحت تدابیر شدید امنیتی او را هنگام غروب آفتاب در روستایی در جنوب تهران دفن کنند. پس از مدتی نیز "افراد ناشناس" سنگ قبر او را شکستند.
عکس: kaleme
تخریب گورستان بهائیان در سنندج
تخریب گورستان بهائیان سابقهای به اندازه عمر جمهوری اسلامی ایران دارد.
عکس: hra-news
نمونه دیگری از تخریب مقبره بهائیان در جمهوری اسلامی ایران
وسعت بیحرمتی به مقبره دگرباوران، دگراندیشان و افرادی که دین دیگری غیر از اسلام شیعی در ایران دارند به حدی است که تنها میتوان آن را با حمله و تخریب گورستان یهودیها در سال ۱۹۳۳ با قدرتگیری هیتلر در آلمان مقایسه کرد.
عکس: goldnews
تخریب گورستان بهائیان در شیراز
عکس: goldnews
تخریب مقبره اهل سنت در نقده
آنچه درباره تخریب مقبره دگراندیشان و دگرباوران در رسانههای ایران منتشر میشود تنها درصد بسیار کمی از آنچیزی است که هیچ وقت رسانهای نمیشود. رسانههای ایران هر بار از "نیروهای خودجوش"، "افراد حزبالهی" یا "افراد ناشناس" به عنوان مسببان تخریب مقبره نام میبرند اما هیچ وقت عاملان تخریب مقبرهها دستگیر یا تحت پیگرد قرار نمیگیرند.
عکس: sulduzkhabar
تخریب مقبره اهل سنت در نقده
عکس: sulduzkhabar
تلاش ماموران امنیتی برای محو آثار گورستان خاوران
گورستان خاوران بارها مورد تخریب قرار گرفته است. گورستان خاوران محل دفن شمار زیادی از قربانیان اعدامهای دستهجمعی زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ است.
عکس: asre-nou
تلاش ماموران امنیتی برای محو آثار گورستان خاوران
تنها در یکی از این موارد کانون مدافعان حقوق بشر در بیانیهای اعلام کرد: :«مطلع شدیم كه گورستان خاوران، محل دفن قربانیان كشتار زندانیان سیاسی دهه شصت و بویژه سال ۱۳۶۷ - توسط برخی مأموران بهگونهای تخریب شده است كه ظاهراً قصد محو آثار گورستان و تبدیل آن به پارك یا فضای سبز را داشتهاند.»
عکس: asre-nou
اخیرا رسانههای ایران اعلام کردند "عدهای ناشناس" سنگ قبر غلامحسین مظلومی فوتبالیست سابق ایرانی را مخدوش کردهاند.
عکس: javuni
مخدوش کردن سنگ قبر بازیکن پیشین تیم ملی فوتبال ایران
در همین زمینه سعید خال معاون روابط عمومی "سازمان بهشت زهرا" گفته به منظور عدم تکرار چنین مواردی در "بهشت زهرا" دوربین مداربسته نصب خواهد شد.
عکس: 11news
رنگپاشی و مخدوش کردن سنگ قبر همایون بهزادی فوتبالیست نامدار ایرانی.
عکس: khabarone
عکس 151 | 15
درخواست کنترل روی بهشت زهرا
مسئولان جمهوری اسلامی گفتهاند که نمیدانند چه کسانی به سنگ مزار فوتبالیستها و شاعران حمله میکنند و به آنها آسیب میرسانند.
پریسا سپانلو، برادرزاده شاعر، در یادداشت خود به ایسنا به این موضوع اشاره کرده، مردم را خطاب قرار داده که آگاه باشند و به انتقاد از مسئولان پرداخته است: «آقایان در سازمان بهشت زهرا میفرمایند ما کنترلی روی قطعات نداریم حتی در قطعه نامآوران با برج و باروی اطرافش. پس مردم نازنین تهران بدانید که ممکن است هر لحظه قبر عزیزانتان، اسطورههای ملی و هنری و اخیرا حتی ورزشکاران ویران شود چون سازمان مسئولیتی ندارد و نمیپذیرد. زمانی اگر به زندگان نه، اما به مردگان احترام میگذاشتیم و حرمتها را نگاه میداشتیم.»
با این همه سعید خال، معاون امور اجتماعی - فرهنگی سازمان بهشت زهرا، در روز جمعه گذشته (۲۳ مهر) ضمن تاکید بر اینکه کنترل بهشت زهرا کار دشواری است گفته است که به منظور عدم تکرار چنین مواردی در بهشت زهرا دوربین مداربسته نصب خواهد شد.
سعید خال گفت: «برای جلوگیری از روی دادن اتفاقات نادر و بیسابقه در بهشت زهرا مطالعات نصب دوربینهای مدار بسته آغاز شده است، اما بیش از هر چیز همکاری و یاری شهروندان میتواند مانع از بروز چنین حوادثی شود.»
گزارش تصویری از آخرین وداع با محمدعلی سپانلو
روز پنجشنبه (۲۴ اردیبهشت ماه) مراسم تشیع پیکر محمدعلی سپانلو شاعر، منتقد ادبی و مترجم ایرانی برگزار شد. این مراسم از خانه هنرمندان آغاز شد. پیکر سپانلو در قطعه نامآوران به خاک سپرده شد.
عکس: ISNA
پیکر محمدعلی سپانلو، شاعر پرآوازه ایرانی روز پنجشنبه (۱۴ مه / ۲۴ اردیبهشت) به خاک سپرده شد. او در روز ۲۱ اردیبهشت در سن ۷۵ سالگی در بیمارستان سجاد تهران در اثر بیماریریوی و تنفسی درگذشته بود. مراسم تشییع جنازه "شاعر تهران" از خانه هنرمندان آغاز شده و پیکر وی نیز در قطعه نامآوران به خاک سپرده شد.
عکس: ISNA
محمود دعایی، مدیر موسسه اطلاعات نماز میت را بر پیکر سپانلو خواند.
عکس: ISNA
پلاکاردهایی برای وداع باشکوه با "شاعر تهران"
عکس: ilna.ir
بهمن فرمانآرا و سیروس الوند که از کارگردانان پرسابقه محسوب میشوند، در مراسم تشییع جنازه محمدعلی سپانلو حضور داشتند.
عکس: ISNA
خانه هنرمندان ایران در سالهای گذشته شاهد برگزاری مراسم تشیع جنازه نویسندگان و هنرمندان زیادی بوده است.
عکس: ISNA
محمود دولت آبادی، داستاننویس صاحبنام نیز برای وداع با سپانلو به خانه هنرمندان آمده بود.
عکس: ISNA
ابتدا قرار بود پیکر محمد علی سپانلو در امامزاده طاهر به خاک سپرده شود که البته این امکان فراهم نشد و سرانجام "شاعر تهران" در قطعه نامآراون بهشت زهرابه خاک سپرده شد.
عکس: ISNA
سپانلو از جمله چهرههای قدیمی ادبیات معاصر فارسی بود که در بسیاری از گردهماییهای بینالمللی در اروپا و آمریکا شرکت کرده و به همین خاطر سهم بزرگی در معرفی ادبیات ایران به جهانیان داشت.
عکس: Behzad Keshmiripour
یکی از ویژگیهای آثار سپانلو اشارههای مکرر او به مکانهایی در شهر تهران است که در شعر به واقعیتی اسطورهای تبدیل میشوند. او را "شاعر تهران" میخوانند، اما در برخی از آثارش تهران شهری است که میتواند در هر گوشهای از جهان باشد.
عکس: ISNA
نه بیمهریهای زمانه، نه بیماری طولانی و محدودیتهای ایجاد شده برای انتشار آثارش، هیچکدام باعث نشدند که سپانلو از فعالیت دست بکشد. او بارها گفته بود قضاوت نهایی را زمان میکند و داوری زمانه همیشه قابل پیشبینی نیست.آخرین مجموعه شعر سپانلو "افسانه شاعر گمنام" نام دارد که در سال ۱۳۹۱ منتشر شد.
عکس: ISNA
برخی از علاقمندان سپانلو با پلاکاردهایی در دست با او وداع کردند.
عکس: ilna.ir
شهروندان تهرانی زیادی برای آخرین وداع با محمدعلی سپانلو به خانه هنرمندان آمده بودند. پیکر محمد علی سپانلو توسط دوستدارانش به سمت بهشت زهرا تشییع شد.
عکس: ISNA
از مجموعههای شعر او میتوان به "رگبارها"، "پیادهروها"، "نبض وطنم را میگیرم"، "تبعید در وطن"، "ساعت امید"، "فیروزه در غبار"، "پاییز در بزرگراه" و "قایقسواری در تهران" اشاره کرد.