در حالی که پیش از این برخی از مقامات دولتی گفته بودند لایحه بودجه سال ۱۳۹۱ در موعد مشخص شده در قانون به مجلس ارائه خواهد شد، اما به نظر می‌رسد این وعده تحقق نیابد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت ایران، محمدرضا میرتاج‌الدینی روز شنبه (۵ آذر / ۲۶ نوامبر) گفت دولت در تلاش است تا لایحه بودجه سال ۱۳۹۱ را در آذر ماه یا اوایل دی ماه به مجلس ارائه کند.

معاون پارلمانی محمود احمدی‌نژاد تصریح کرد: «رییس‌جمهور به معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ابلاغ کرده تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن بودجه را در جلسات آتی دولت مطرح کند تا پس از بررسی کلیات و جزئیات آن، به مجلس ارائه شود.»

بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس ایران، دولت موظف است لایحه بودجه برای سال آینده را تا ۱۵ آذر (۶ دسامبر) در اختیار نمایندگان قرار دهد. حداقل بین ۴۵ تا ۷۵ روز کاری نیز برای بررسی و تصویب این لایحه زمان مورد نیاز است.

بیشترین تاخیر در ارائه لایحه بودجه به مجلس متعلق به سال گذشته است که رکوردی جدید در تاریخ ۳۲ ساله جمهوری اسلامی محسوب می‌شد. سال گذشته نمایندگان مجبور شدند تصویب بودجه را به سال بعد موکول کنند.

از سال ۱۳۸۴ تاکنون، دولت احمدی‌نژاد شش بار لایحه بودجه را به مجلس ارسال کرده که همگی با تاخیر همراه بوده‌اند. کمترین تاخیر با ۳۲ روز مربوط به لایحه سال ۱۳۸۷ است. لایحه سال ۱۳۹۰ نیز با ۸۶ روز تاخیر، رکوردار است.

واکنش نمایندگان مجلس

در پیش بودن انتخابات مجلس نهم نگرانی‌های نمایندگان مجلس را افزایش داده است. برخی از نمایندگان می‌گویند که تاخیر در ارائه لایحه بودجه و همزمانی بررسی آن با زمان تبلیغات انتخاباتی ممکن است موجب شود که تصویب نهایی لایحه به سال آینده موکول شود.

از سوی دیگر عباسعلی نورا، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس ایران، معتقد است که «دولت خود را در حاشیه‌های گوناگون گرفتار کرده و این موجب فراموش شدن بخشی از وظایف‌اش شده است».

این نماینده مجلس همچنین بخشی‌هایی از دولت را به سیاسی‌کاری در ارائه بودجه متهم می‌کند: «برخی دولتمردان نیز در ارائه لایحه‌های بودجه با زمان بازی می‌کنند تا جنبه سیاسی داشته باشد، البته نه تمام بخش‌ها بلکه بخش‌هایی از دولت‌ها این کار را برای اعمال برخی سیاست‌ها انجام می‌دادند.»

عباسعلی نورا انحلال سازمان برنامه و بودجه توسط محمود احمدی‌نژاد را در وقوع این تاخیرات موثر می‌داند: «از روزی که سازمان برنامه و بودجه منحل و به معاونت نهاد ریاست جمهوری تبدیل شد، این تغییر ساختار نیز در تاخیرهای دولت بی‌تاثیر نیست؛ زیرا ساختار نامناسبی است و تا الان وظایف خود را متنوع کرده و از کارهای اصلی غافل شده‌ است.»

نایب رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز از احتمال تاخیر دولت در ارائه بودجه ابراز نگرانی کرد. موسی الرضا ثروتی گفت: ‌ «با توجه به ۲ ماه و نیم زمان مورد نیاز برای بررسی بودجه ۹۱ اگر دولت لایحه را تا ۱۵ آذر ارائه کند در ‌‌‌نهایت تا پایان بهمن ماه بررسی و تصویب آن به پایان می‌رسد و در غیر این صورت مجلس بخشی از این بودجه را به صورت چند دوازدهم تصویب خواهد کرد.»

این نماینده مجلس با اشاره به انتخابات مجلس در اسفند ماه و فعالیت تبلیغاتی نمایندگان در حوزه‌های انتخابیه خود، به خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گفت: «اگر دولت در موعد مقرر نسبت به تسلیم لایحه بودجه ۹۱ اقدام نکند بخشی از بودجه تصویب و در اختیار دولت قرار می‌گیرد، ولی اگر در موعد مقرر یعنی ۱۵ آذر لایحه ارائه شود می‌توان به موقع به فعالیت‌های انتخاباتی هم پرداخت.»

اعمال فشار بر مجلس و نمایندگان

کار‌شناسان بخشی از دلایل تاخیر دولت در ارائه لایحه بودجه به مجلس را سیاسی می‌دانند. دولت احمدی‌نژاد در این سال‌ها از تغییراتی که نمایندگان مجلس در بودجه ایجاد می‌کنند اعلام نارضایتی کرده است. در این شرایط دولت تلاش می‌کند با تاخیر در ارائه‌ی لایحه بودجه، مجلس را از نظر زمانی در تنگنا قرار دهد تا تغییرات به حداقل میزان ممکن برسد.

به نظر می‌رسد یکی از دلایل مهم اعمال تغییرات زیاد در لایحه بودجه توسط نمایندگان عدم ارتباط مناسب دولت و مجلس است. در دولت‌های پیشین، سازمان برنامه علاوه‌ بر تنظیم بودجه سالانه با نمایندگان مجلس نیز به رایزنی می‌پرداخت.

پس از انحلال این سازمان توسط محمود احمدی‌نژاد، دولت با خلأ نهاد ارتباطی با مجلس روبرو شد و این موضوع اختلاف میان قوه مجریه و مقننه را تشدید کرد.  با توجه به در پیش بودن انتخابات مجلس نهم و کشمکش درونی میان اصولگرایان، موضوع ارائه‌ی لایحه بودجه می‌تواند به مناقشه‌ای تازه میان دولت و مجلس تبدیل گردد.

MI/KG