سفر احمدی‌نژاد به نیویورک و افکار عمومی آمریکا • مصاحبه با منصور فرهنگ
۱۳۸۷ شهریور ۲۹, جمعه
دویچه وله با دکتر منصور فرهنگ استاد حقوق بین‌الملل درباره پی‌آمدهای احتمالی سفر آتی رییس جمهور ایران گفتگو کرده است.
دویچه‌وله: انتظار دارید این بار سفر آقای احمدی‌نژاد چه نتایجی داشته باشد و آیا به نظر شما این ارزیابی که در دوره‌ی آقای احمدی‌نژاد بیشترین نزدیکی با آمریکا بوجود آمده، درست است؟
منصور فرهنگ: نخبگان و کارشناسان سیاست خارجی آمریکا یکسان فکر نمی‌کنند و بینش آنها نسبت به ایران تفاوت‌های مهمی دارد. دست‌راستی‌ها و خصوصا نومحافظه‌کاران و حامیان لابی اسراییل، به‌طور کلی براین باروند که رژیم ایران در درجه‌ی اول ماهیتا برای اسراییل و آمریکا خطرناک است. آنها معتقدند که رهبران ایران با خردورزی و واقع‌بینی بیگانه‌اند و تنها راه برخورد با آنها تشدید تحریم اقتصادی و فشار سیاسی و در مرحله‌ی نهایی حتا حمله‌ی نظامی‌ست. برخی از این افراد، امروز مشاورین سیاست خارجی آقای جان مک کین هم هستند.
در برابر اینها، بخش دیگری از نخبگان سیاست خارجی آمریکا، که در رسانه‌های گروهی هم نفوذ دارند، معتقدند که ایران هم مثل هر کشور دیگری به دنبال منافع اقتصادی و امنیتی خودش است و مواضع تند وایدئولوژیک رهبران ایران را بیشتر باید به حساب تبلیغات منطقه‌ای و داخلی گذاشت و نه معرف انگیزه‌های واقعی رژیم ایران. از دید آنها، در مرحله‌ی نهایی معادلات قدرت در منطقه و جهان و رقابت‌های جناحی داخلی‌ست که مواضع ایران را تعیین می‌کند. پس اینها بازاریانی هستند که می‌شود با آنها معامله کرد. در حالی که دست‌راستی ها می‌گویند اینها آخوندهای فناتیکی هستند که اصلا منطق و خرد سرشان نمی‌شود. در این میان آقای احمدی‌نژاد دانسته یا ندانسته بهترین تایید موضع دست‌راستی‌ها و لابی اسراییل است.
ایران و آمریکا پس از مک‌کین یا اوباما
فکر می‌کنید اگر جمهوریخواهان در انتخابات بعدی آمریکا پیروز نشوند، اما ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد در ایران ادامه پیدا کند، آنموقع آینده‌ی روابط دو کشور چه خواهد شد؟
بدون تردید بین مواضع آقای مک کین و اوباما اختلافات اساسی وجود دارد و بهترین راه شناخت و تحلیل این اختلافات شنیدن حرفهای انتخاباتی آنها نیست. چون حساب‌گری‌های آنها در مبارزات انتخاباتی با عمل‌کردشان در موضع قدرت فرق می‌کند. اما اینها مشاورانی دارند که این مشاوران هم در تئوریزه کردن مسایل خارجی و هم به خاطر مشاغلی که قبلا در دولت‌های مختلف داشتند دارای تجربه‌های زیادی هستند.
امروز تمامی کسانی که مشاور سیاست خارجی آقای اوباما هستند خواهان مصلحت‌اندیشی، مذاکره با ایران و یافتن راه‌حلی هستند که بتواند برای طرفین قابل تحمل باشد. در حالی که غالب مشاوران سیاست خارجی آقای جان مک کین، همان مشاوران قبلی بوش هستند و رابطه‌ی بسیار تنگاتنگی با لابی اسراییل دارند.
بنابراین اگر غنی‌سازی اورانیوم، که در واقع یک مشکل اساسی‌ست در مرحله‌ی نهایی بین ایران و آمریکا بخواهد از طریق مسالمت‌جویانه حل و فصل بشود، در ایران هم باید افراد و عناصری باشند که هماهنگ با مشاوران و یا خود آقای اوباما فکر کنند. یعنی به دنبال راه‌حلی باشند که بتواند حداقل خواست طرفین را ارضا کند. یعنی مثلا غنی‌سازی اورانیوم را از نظر غلظت و کمیت و نظارت بین‌المللی به مرحله‌ای برسانند که ادامه‌ی آن برای طرفین قابل تحمل باشد.
برای این کار ما افراد و شخصیت‌های ایرانی و آمریکایی می‌خواهیم که روی مصلحت‌اندیشی و یافتن راه‌حل مناسبی که برای دو طرف قابل قبول باشد، کار کنند. اگر احمدی‌نژاد بخواهد از نو انتخاب بشود و روشهای گذشته‌ی خودش را ادامه بدهد، بسیار بسیار بعید است که ایران بتواند با آمریکا به توافق برسد. اما اگر مواضع خود او تغییر بکند و یا رییس‌جمهور دیگری باشد که هماهنگ با مشاوران و یا خواست اوباما عمل کند، ما می‌توانیم امیدوار باشیم که این تقابل از طریق مسالمت‌جویانه حل شود.
مضحک یا خطرناک؟
واکنش‌ها مردم و سیاستمداران آمریکا در برابر سفر دوباره‌ی رئیس جمهور ایران چیست؟ فکر می‌کنید که این بار چه استقبالی از آقای احمدی‌نژاد بشود. آیا ممکن است یک بار دیگر شاهد برخوردهای توهین‌آمیزی نظیر دانشگاه کلمبیا باشیم؟
منوچهر متکی اعلام کرده است که احمدی‌نژاد در سخنرانی خودش می‌خواهد از صلح و همکاری و عدالت دفاع کند و حتا پیشنهادهای مشخصی برای ایجاد صلح و همکاری و عدالت بین‌المللی به مجمع عمومی ارائه بدهد!
این نوع شعارها از طرف کشوری که در درون خودش بویی از عدالت و صلح و تسامح و معرفت وجود ندارد، جدی گرفته نمی‌شود. وقتی در درون جامعه‌ایران خودی و غیرخودی وجود دارد و منتقدین رژیم و آزادی‌خواهان به زندان می‌روند و آن فساد وسیع و نابرابری‌های عظیم اقتصادی وجود دارد، حرف زدن آقای احمدی‌نژاد ازعدالت و صلح و همکاری در سازمان ملل را هیچ‌کس جدی نمی‌گیرد.
بنابراین او وقتی به اینجا می‌آید غالبا سؤال‌هایی حول و حوش اظهارت قبلی وی از او می‌شود. مثلا راجع به اسراییل، راجع به همجنسگرایی و راجع به امام زمان و غیره. اخیرا هم دیدم که یک ویدئو از او انتشار یافته که در آمریکا هم به طور وسیع پخش شده است. خود آقای احمدی‌نژاد دارد صحبت می‌کند که می‌گوید امام زمان دارد بر دنیا مدیریت می‌کند.
به احتمال بسیار زیاد از او این نوع سوال‌ها خواهد شد. یعنی دوباره سوژه پیداکرده‌اند برای کمدین‌های آمریکایی و برای دست‌راستی‌های آمریکایی که او را یا مضحک جلوه بدهند یا خطرناک.
مصاحبه‌گر: مریم انصاری