ایران قصد دارد مناسبات خود با کوبا را توسعه بخشد. وزیر خارجه جمهوری اسلامی در جریان سفر خود به هاوانا و دیدار با همتای کوباییاش تصریح کرد که مقطع کنونی زمان مناسبی برای برداشتن گام در این راه است.
تبلیغات
خبرگزاری فرانسه شامگاه دوشنبه (۲۲ اوت / ۱ شهریور) گزارش داد که ایران قصد گسترش مناسبات خود با کشور کمونیستی کوبا را دارد.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در دیدار با برونو رودریگز، همتای کوبایی خود گفت: «اکنون زمان مناسبی است که روابط با یکدیگر را تقویت کنیم.» به گفتهی او ایران و کوبا در این راستا راهی جدید در پیش خواهند گرفت.
ظریف همچنین تأکید کرد که هر دو کشور ایران و کوبا چندین دهه است که دست به مقابله با آمریکا زدهاند. او تصریح کرد که جمهوری اسلامی با توجه به تحریمهای "ناعادلانه و فاجعهبار" آمریکا علیه کوبا، همواره در کنار مردم کوبا بوده است. برونو رودیگز، وزیر خارجه کوبا نیز در دیدار با همتای ایرانیاش تآکید کرد که کشورش همچنان به "مقابله با تمامی تحریمها و اقدامات یکطرفه [از سوی آمریکا] ادامه خواهد داد، به ویژه در زمینههای تجاری و مالی".
از آغاز سال جاری میلادی مناسبات آمریکا و کوبا وارد مسیری جدید شده است. باراک اوباما، رئیسجمهور آمریکا در اوخر ماه مارس سال جاری دست به سفری تاریخی به کوبا زد و با رائول کاسترو دیدار و گفتوگو کرد.
اگر چه اختلافهای دو کشور بر سر مسائلی نظیر دمکراسی و حقوق بشر علیرغم گفتوگوهای سازنده میان طرفین کاملا برطرف نشده، اما از سرگیری مناسبات دیپلماتیک، بازگشایی متقابل سفارتخانهها در آمریکا و کوبا و همچنین کاهش تحریمها گامهایی بودهاند در راه عادیسازی روابط طرفین.
به گزارش خبرگزاری فرانسه کوبا همواره از حق ایران برای استفادهی صلحجویانه از انرژی هستهای پتشیبانی کرده و جمهوری اسلامی نیز متقابلا ادامه تحریمهای آمریکا علیه کوبا را مورد انتقاد قرار داده است.
کوبا نخستین ایستگاه سفر یکهفتهای وزیر امور خارجه ایران و هیات همراه است. این هیات، نمایندگان دهها موسسه بزرگ اقتصادی خصوصی و دولتی و نیز کارآفرینان و تولیدکنندگان ایرانی را در بر میگیرد.
نیکاراگوئه، بولیوی، شیلی، اکوادور و ونزوئلا دیگر کشورهای آمریکای لاتین هستند که ظریف طی این سفر یکهفتهای از آنها دیدار خواهد کرد.
روایتی تصویری از پایان نیم قرن دشمنی آمریکا و کوبا
ایالات متحده آمریکا و کوبا پس از گذشت بیش از نیم قرن دشمنی به توافق رسیدند که مناسبات دیپلماتیک خود را از سر گیرند. قرار است که سفارت آمریکا در هاوانا و سفارت کوبا در واشنگتن دایر شود.
عکس: Getty Images/J. Raedle
پایان نیم قرن دشمنی
یخ مناسبات دیپلماتیک میان آمریکا و کوبا پس از نیم قرن دشمنی سرانجام آب شد. دولتهای دو کشور روز سهشنبه (۳۰ ژوئن / ۹ تیر) ضمن توافق در مورد از سرگیری روابط دیپلماتیک از گشایش سفارت آمریکا در هاوانا و سفارت کوبا در واشنگتن خبر دادند. هنوز تاریخ دقیقی در باره آغاز فصلی نو در مناسبات دو کشور تعیین نشده است.
عکس: Getty Images/J. Raedle
۱۵۰ کیلومتر فاصله میان "دو دنیا"
کوبا تنها ۱۵۰ کیلومتر با ایالت فلوریدا در جنوب شرق آمریکا فاصله دارد، اما از لحاظ ایدئولوژیک فاصلهای بسیار بین "دو دنیای" آمریکا و کوبا در پنج دههی گذشته وجود داشت. باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا و همتای کوباییاش رائول کاسترو در روز ۱۷ دسامبر سال ۲۰۱۴ همزمان در یک پیام تلویزیونی اعلام کرده بودند که دو کشور در نظر دارند روابط دیپلماتیک خود را پس از ۵۰ سال از سر گیرند.
مذاکرات محرمانه میان واشنگتن و هاوانا از بهار ۲۰۱۳ همزمان با صدور مجوز از سوی باراک اوباما برای برقراری ارتباطات "سطح بالا" با کوبا آغاز شده بود. اولین ملاقات رودررو بین تیم مذاکرهکننده آمریکا و کوبا در ژوئن ۲۰۱۳ در کانادا انجام گرفت که از آن پس یکی از محلهای اصلی مذاکرات بود.
عکس: picture-alliance/Photoshot
نقش واتیکان
واتیکان نیز یکی دیگر از میزبانهای هیأتهای مذاکرهکنندهی آمریکا و کوبا بود. مسئله کوبا از جمله موضوعاتی بود که در دیدار پاپ فرانسیس (راست در تصویر) و باراک اوباما در ماه مارس سال ۲۰۱۴ مورد بحث قرار گرفته بود. در ژانویه سال ۲۰۱۵ مذاکرات رسمی میان آمریکا و کوبا جهت ازسرگیری مناسبات دیپلماتیک آغاز شد.
عکس: Reuters
رفع محدودیتها
در فوریه سال ۲۰۱۵ شماری از تحریمها و محدویتهای تجاری که واشنگتن علیه کوبا وضع کرده بود، برداشته شد و شرکتهای آمریکایی اجازه یافتند که محصولات شرکتهای خصوصی کوبایی را وارد کنند؛ به استثنای نوشیدنی الکلی رام (عرق نیشکر)، شکر و خودروهای عتیقه.
عکس: Reuters
دیداری تاریخی
برای اولین بار پس از نزدیک به ۶۰ سال، عالیترین مقامات کوبا و ایالات متحده آمریکا با یکدیگر ملاقات کردند. این دیدار تاریخی روز ۱۱ آوریل ۲۰۱۵ در حاشیه نشست سران قاره آمریکا در پاناما صورت گرفت. باراک اوباما، رئیسجمهور آمریکا دیدار با رائول کاسترو را تاریخی خواند و تصریح کرد: «دوران جنگ سرد به سر آمده و کوبا دیگر تهدیدی برای ایالات متحده نیست».
عکس: picture-alliance/dpa
حذف کوبا از فهرست حامیان تروریسم
چندی پس از دیدار تاریخی کاسترو و اوباما گامی دیگر در راه نزدیکی دو کشور برداشته شد. آمریکا پس از سه دهه کوبا را رسما از فهرست کشورهای حامی تروریسم حذف کرد. جان کری، وزیر خارجه آمریکا (راست در تصویر در دیدار با همتای کوبایی خود) روز ۲۹ مه ۲۰۱۵ اعلام کرد که با پایان فرصت ۴۵ روزهی کنگرهی آمریکا مبنی بر رد تصمیم حذف نام کوبا از فهرست پشتیبانان تروریسم آمریکا، نام این کشور از این فهرست حذف میشود.
عکس: picture-alliance/dpa/US Department of State/G. Johnson
نقش آشتیآمیز ورزش
در روز ۲ ژوئن سال ۲۰۱۵ تیم فوتبال کاسموس نیویورک از آمریکا برای انجام دیداری دوستانه راهی کوبا شد تا به مصاف تیم ملیفوتبال این کشور برود. پیکار دو تیم که قدمی ورزشی در راه آشتی دادن و نزدیک کردن دو کشور محسوب میشد، پس از ۹۰ دقیقه دوندگی با پیروزی ۴ بر صفر کاسموس (پیراهن سبز) خاتمه یافت.
عکس: Getty Image/AFP/Y. Lage
کوبا قبل از انقلاب
قبل از انقلاب کوبا این کشور مرکز قمار، تفریح و کلوبهای شبانه ثروتمندان عیاش آمریکا بود. کارل مایر، کارشناس امور سیاسی آمریکا گفته است کوبای قبل از انقلاب "فاحشهخانه آمریکاییان" بود. این در حالی است که مردم کوبا بیکاری، تورم و فقر خود را نتیجه بیدرایتی فولخنثیو باتیستا، دیکتاتور بیرحم کشور خود میدانستند.
فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، برای سرنگون کردن رژیم باتیستا، ارتشی چندصد نفره متشکل از مبارزان پارتیزان به راه انداخت. در نخستین روز ماه ژانویه سال ۱۹۵۹ باتیستا متواری شد و چریکها هاوانا، پایتخت کوبا را تصرف کردند. دولت آمریکا تحریمهایی علیه کوبا برقرار کرد. این تحریمها بعدها به تدریج شدیدتر شدند. کوبا از اتحاد جماهیر شوروی درخواست کمک کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
کوشش برای براندازی دولت انقلابی کوبا
گروهی از مزدوران فراری کوبا در سال ۱۹۶۱ با کمک سازمان سیا (آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا، CIA) سعی در براندازی دولت انقلابی کوبا کردند. اتحاد جماهیر شوروی (سابق) این اقدام آمریکا را به کوبا خبر داد و ارتش کوبا در خلیج خوکها با این نیروها به مبارزه پرداخت و آنها را شکست داد. اعلام شد که بیش از ۱۰۰۰ نفر به اسارت ارتش کوبا درآمدهاند.
عکس: AFP/Getty Images/M. Vinas
خطر بروز جنگ اتمی
روابط دشمنانه میان کوبا و آمریکا سبب شد که اتحاد جماهیر شوروی (سابق) در ۹۰ کیلومتری خاک آمریکا به پایگاهی نظامی دست یابد. دستگاه شوروی در نظر داشت در پایگاه نظامی خود در خاک کوبا موشکهایی مستقر کند. آمریکا به شدت مخالف این اقدام بود. بحران کوبا میرفت که جهان را در سال ۱۹۶۲ به جنگ اتمی بکشاند. آمریکا با محاصره دریایی کوبا از انتقال موشکها به این کشور جلوگیری کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
کشور نمونه آمریکای جنوبی
اتحاد جماهیر شوروی (سابق) دهها سال به کمکهای همهجانبه رایگان خود به کوبا ادامه داد. کوبا با صادرات نفتی که از اتحاد جماهیر شوروی وارد میکرد توانست به ارز جهانی دست یابد و سیستم بهداشتی و آموزشی نمونهای در کشور برقرار سازد که در سراسر آمریکای جنوبی بینظیر بود.
عکس: picture-alliance/dpa
حرکت بیش از ۱۲۰ هزار کوبایی به سوی آمریکا
فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، در سال ۱۹۸۰ به کسانی که خواستار خروج از کوبا بودند اجازه داد از راه بندر مارال۲ به آمریکا سفر کنند. از این راه ۱۲۵ هزار کوبایی خاک میهن را ترک کردند و به ایالت فلوریدای آمریکا وارد شدند. بعضی از این افراد کسانی بودند که به تازگی از مراکز روانی کوبا مرخص شده بودند. با ورود این افراد شمار جرایم در این ایالت به شدت افزایش یافت.
عکس: picture-alliance/Zuma Press/T. Chapman
وابستگی کامل به اتحاد جماهیر شوروی
تحریمهای کوبا از طرف آمریکا به اقتصاد این کشور آسیبهای جدی وارد کرد و صادرات شکر که قبل از انقلاب مهمترین محصول این کشور بود، پس از انقلاب نیز تنها کالای صادراتی کوبا باقی ماند. کوبا به کلی وابسته به واردات کالاهایی بود که از اتحاد جماهیر شوروی (سابق) به این کشور راه پیدا میکردند.
عکس: AFP/Getty Images/N. Barroso
فروپاشی اردوگاه سوسیالیستی
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق اقتصاد کوبا نیز به شدت آسیب دید. همین که واردات از شوروی سابق قطع شد، کمبود کالاهای مصرفی در کوبا به اوج رسید. فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، در سال ۱۹۹۰ اعلام کرد که "دورانی ویژه" در این کشور آغاز شده است. کمبود بنزین سبب شد که بار دیگر گاوها به کار شخم زدن زمین گماشته شوند. ونزوئلا در سال ۱۹۹۹ به کمک کوبا آمد و به این کشور نفت ارزان قیمت هدیه کرد.
عکس: AFP/Getty Images/A. Roque
امید به رفع تحریمها و رونق روابط بازرگانی
مجمع عمومی سازمان ملل متحد از سال ۱۹۹۳ تا کنون هر سال از آمریکا میخواست به تحریمهای کوبا پایان دهد. آمریکا گاهی تسهیلاتی در این امر برقرار میکرد، اما همزمان گره تحریمها را سفتتر میکشید. جرج دبلیو بوش، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، در سال ۲۰۰۴ شدت تحریمها را علیه کوبا افزایش داد. حال با آب شدن یخ میان دو کشور انتظار میرود که تحریمها نیز رفع شده و مناسبات تجاری دو کشور فصلی پررونق را تجربه کند.