سفر ظریف به کشورهای قفقاز، روسیه و ترکیه چه حاصلی داشت؟
۱۳۹۹ بهمن ۱۱, شنبه
ظریف، وزیر امور خارجه ایران از سفر به آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، روسیه و ترکیه و نخجوان به تهران بازگشت. سفر شش روزه کاری و دیپلماتیک وزیر خارجه ایران به کشورهای منطقه چه دستاوردی داشت؟
سفر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه ۶ بهمن (۲۵ ژانویه) از جمهوری آذربایجان آغاز شد. او در دیدار با الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان در باکو گفت شرکت‌های ایرانی آماده مشارکت در بازسازی تاسیسات آسیب دیده در قره‌باغ هستند.
رئیس جمهور آذربایجان در پاسخ به ظریف گفت شركت‌های ایرانی از مزایایی چون نزدیكی به آذربایجان و تجربه فراوان برخوردار هستند و از پیشنهاد ایران استقبال می‌کند.
وزیر خارجه ایران پس از سفر به آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و روسیه به ترکیه آمد.
افتتاح و گشوده شدن راه‌های ارتباطی و ترانزیتی فرصت‌های جدیدی را برای کشورهای منطقه بوجود آورده است. ایران با خط ریلی و جاده‌ای به ایروان، باکو و مسکو متصل می‌شود و ارمنستان نیز از انزوا بیرون خواهد آمد. ترکیه نیز مسیر مستقیمی به دریای خزر و آسیای میانه پیدا خواهد کرد.
بازشدن کریدور نخجوان به آذربایجان از خاک ارمنستان یکی از بندهای ده گانه قرارداد آتش‌بس صلح قره‌باغ بوده است.
اردوغان پس از انعقاد آتش‌بس میان ایروان و باکو بلافاصله به آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، روسیه و ایران پیشنهاد کرد سازوکاری برای همکاری منطقه‌ای ایجاد شود.
ظریف در بدو ورود خود به ترکیه اعلام کرد ایران از سازوکار شش جانبه‌ای رئیس جمهوری ترکیه در قفقاز استقبال می‌کند. او این سخنان را قبل از دیدارش با مولود چاووش اوغلو، همتای ترکیه‌ای خود و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور بیان کرد.
ظریف گفت به خواست ترکیه با سران منطقه گفت‌وگوهایی داشته و نتیجه این گفت‌وگوها را با مقامات ترکیه مطرح کرده است. وزیر خارجه ایران ترانزیت را مهم‌ترین عامل همکاری دانست.
در کنفرانس مطبوعاتی چه گذشت؟
ظریف در کنفرانس مطبوعاتی خود وزیر خارجه ترکیه را مرتب "دوستم مولود" خطاب می‌کرد و مولود چاووش‌اوغلو نیز همتای ایرانی خود را "دوستم و برادرم جواد ظریف" مورد خطاب قرار می‌داد.
وزیر خارجه ایران در توئیتر نیز به ترکی نوشت دیدار سازنده و دوستانه در ترکیه داشته و پیرامون روابط دوجانبه، همکاری منطقه‌ای و مسائل مربوط به سوریه، عراق و قفقاز رایزنی کرده است.
ظریف در کنفرانس مطبوعاتی خود با چاووش‌اوغلو هم گفت برای همکاری‌های اقتصادی باید آتش‌بس در قره‌باغ تایید و محکم‌تر شود.
وزیر خارجه ایران همچنین تاکید کرد فرصت برای هر شش کشور فراهم است تا بتوانند به اتصالات زمینی و ریلی کمک کنند. او همچنین گفت ایران منتظر سفر اردوغان به ایران برای برگزاری اجلاس عالی همکاری‌های راهبردی و اجلاس سران روند آستانه است.
به گفته ظریف قرار است در آینده نزدیک اجلاس وزیران خارجه ایران، ترکیه و آذربایجان و نشست سه جانبه ترکیه، ایران و افغانستان برگزار شود.
چاووش‌اوغلو هم در نشست مطبوعاتی خود توضیح داد حجم تجاری ایران و ترکیه با کاهش مواجه شده اما دو کشور موفق شدند برخی از مسائل مرتبط با لجستیک و حمل و نقل را حل کنند. او گفت ترکیه امیدوار است که آمریکا به برجام بازگشته و تحریم‌ها علیه ایران لغو شود و آنکارا در این زمینه از تهران حمایت می‌کند.
وزیر خارجه ایران در پایان سفر خود روز شنبه (۳۰ ژانویه) به جمهوری خودمختار نخجوان آمد تا در مورد امکانات ترانزیتی و شرایط همکاری در منطقه بعد از پایان جنگ قره‌باغ بررسی‌هایی داشته باشد.
جمهوری اسلامی ایران قصد دارد در بازسازی قره‌باغ مشارکت کند و به خط ریلی و جاده‌ای قفقاز متصل شود. در این راستا نخستین گام‌ها در سفر شش روزه ظریف به پنج کشور منطقه برداشته شده است.
بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا
الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان به همراه مهربان علیوا، همسر و دخترش لیلا از شهر شوشا که به تازگی از اشغال ارمنستان خارج شده بازدید کرد. او پیشتر این شهر را پایتخت فرهنگی جمهوری آذربایجان نامیده بود.
الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان به همراه مهربان علیوا، همسر و دخترش لیلا از شهر شوشا بازدید کرد. این شهر تحت کنترل "جمهوری آرتساخ" قرار داشت که پس از امضای توافقنامه آتش‌بس میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان به کنترل آذربایجان درآمد. (عکس: بازدید از مسجد جامع گوهریه یوخاری)
رئیس جمهوری آذربایجان پس از ورود به شهر با سربازان ارتش در میدان شوشا که پرچم آذربایجان در آن به اهتزاز درآمده بود، دیدار کرد. او پس از ادای احترام به پرچم آذربایجان گفت: «شوشا با عملیات حرفه‌ای ارتش از اشغال آزاد شد، مطمئنم این عملیات و جنگ ۴۴ روزه در کتاب مدارس نظامی بین‌المللی به عنوان درس آموزش داده خواهد شد.»
علی‌اف با هشدار به ارمنستان گفت: «اگر آن‌ها به انتقام فکر کنند، یک بار دیگر مشت آهنین ما را می‌بینند، پاسخ ما سخت‌تر خواهد بود.» رئیس جمهوری آذربایجان در سخنان خود به سربازان دستور داد که مانند چشمان‌شان از سرزمین‌های آزاد شده محافظت کنند.
عکس: Azerbaijani President Press Office/TASS/dpa/picture alliance
رئیس جمهوری آذربایجان روزپنجم ژانویه سال جاری گفت: «شوشا را پایتخت فرهنگی کشورمان اعلام می‌کنیم. شهر شوشا شایسته این است. به نظر من شوشا نه تنها پایتخت فرهنگی آذربایجان بلکه می‌تواند پایتخت فرهنگی منطقه باشد. فرهنگ شوشا غنی است و مرمت و بازسازی آن آغاز شده است.»
عکس: Azerbaijani Presidency/AA/picture alliance
الهام علی‌اف به همراه همسر و دخترش در مراسم کلنگ‌زنی فرودگاه شوشا.
عکس: Azerbaijani Presidency/AA/picture alliance
مهربان علیوا نیز در این سفر با لباس نظامی، همسرش الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان را همراهی می‌کرد.
علی‌اف با اشاره به این‌که ارمنستان در دوره اشغال ۶۷ مسجد را تخریب کرده گفت: «ارمنستان نمی‌تواند دوست کشورهای مسلمان باشد. کشوری که مساجد را به این حال درمی‌آورد، نمی‌تواند دوست کشورهای مسلمان باشد. پذیرش ارمنستان به عنوان کشور دوست، ریاکارانه و بی‌خدایی است. چگونه رهبران کشورهای مسلمان می‌توانند با کسانی که مساجد را تخریب می‌کنند دوست باشند؟»
رونمایی از مجسمه عزیز حاجی بیگف یا "حاجی بیف"، آهنگساز معروف آذربایجانی و همچنین وزیر کشور جمهوری دموکرات آذربایجان در بین سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰ بود. او متولد روستای آقجا بدیع در نزدیکی شوشا بود. عزیر حاجی‌بیُف اولین آهنگساز شرق و اولین آهنگساز شوروی بود که به مدال هنرمند خلق شوروی نایل شد. وی همچنین نشان لنین را دریافت کرد. او تدوین‌کننده آهنگ سرود ملی کنونی جمهوری آذربایجان است.
عکس: picture alliance / AA
بازدید از موزه مرتضی رضا اوغلو مشهور به "بلبل" از خوانندگان معروف آذربایجان. او در این خانه در سال ۱۹۰۷ در شهر شوشا تحصیل موسیقی را آغاز کرد و سپس به شهر گنجه منتقل شد.
عکس: picture alliance / AA
در این دیدار همچنین الهام علی‌اف، به همراه مهربان علیوا، همسر و دخترش لیلا از مسیر مواصلاتی شهر فضولی به شهر شوشا که قرار است احداث شود دیدن کردند. شرکت آذریول طی اطلاعیه‌ای در این باره اعلام کرد: «پیش‌بینی می‌شود این جاده که ۱۰۱،۵ کیلومتر طول و ۳۷،۷ متر عرض دارد، در مدت زمان یک سال و نیم تکمیل شود.»
الهام علی‌اف هنگام بازدید از شوشا عکسی از حضور پدرش حیدر علی‌اف، رئیس جمهوری سابق آذربایجان را نشان داد که ۳۹ سال پیش در همین مکان گرفته شده بود.
عکس: picture alliance / AA
جمعیت شوشا در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۳۴ هزار و ۷۰۰ نفر بوده است که ۲۳ هزار و ۹۰۰ نفر از آن‌ها در شهر شوشا و ۱۰ هزار و ۸۰۰ نفر نیز در روستاها ساکن بوده‌اند. مساحت این شهرستان ۳۱۰ کیلومتر مربع است.
