اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران امروز - دوشنبه، دوم ژوئن - به دعوت رسمی ملک عبدالله، پادشاه عربستان، به آن کشور رفته است. هاشمی رفسنجانی در این سفر در مراسم افتتاحيه كنفرانس بين‌المللی گفت‌وگو، سخنرانی می‌کند و دیدارهایی نیز با مقام‌های عربستان خواهد داشت.

این سفر در حالی انجام می‌شود که در ماه‌های اخیر مناسبات دو کشور تحت تاثیر برخی اختلافات و رقابت‌ها در مسائل منطقه‌ای، از جمله در ارتباط با تحولات لبنان و عراق بوده است. با این همه، توافق اخیر میان گروه‌های درگیر در لبنان برای آشتی و تلاش برای تشکیل یک دولت وحدت ملی در این کشور از شدت اختلافات میان ریاض و تهران تا حدودی کاسته است.

در حالی که در طی ۱۶ سال زمامداری رفسنجانی و محمد خاتمی مناسبات میان ایران و عربستان به سوی تنش‌زدایی و بهبود پیش رفت، از زمان به قدرت رسیدن محمود احمدی‌نژاد، این مناسبات گهگاه با تنش‌ها و کش‌وقوس‌هایی توام بوده است. سقوط حکومت صدام و روی کار آمدن دولتی که مناسبات خوبی با تهران دارد، مناقشه بر سر برنامه هسته‌ای ایران و رقابت و چالش دو کشور در صحنه سیاسی لبنان، از جمله نکاتی بوده‌اند که در ماه‌های اخیر در مناسبات میان ریاض و تهران اختلالات و ناخشنودی‌هایی ایجاد کرده‌اند.

بنا به گزارش‌ها، سفر رفسنجانی در راستای فعال‌کردن روابط دوجانبه در سطوح بالاتر، تثبیت توافقات حاصله میان لبنانی‌ها در کنفرانس دوحه و انتقال این تجربه به فلسطین و برقراری آشتی میان حماس و الفتح انجام می‌شود. قرارداد امنیتی میان عراق و آمریکا که قرار است به زودی امضای آن قطعی شود نیز، از دیگر موارد مذاکرات رفسنجانی در عربستان ذکر شده است. جزئیات این قرارداد امنیتی هنوز فاش نشده است، اما دولت ایران صریحاَ با این پیمان ابراز مخالفت کرده است، زیرا از نظر رهبران ایران، امکانات و اختیارات گسترده‌ای به نیروهای آمریکای مستقر در عراق می‌دهد و آنها می‌توانند از خاک این کشور برای عملیات در منطقه نیز استفاده کنند.

سفر نخست‌وزیر عراق به ایران

در همین حال، غلامحسین الهام، سخنگوی دولت جمهوری اسلامی ایران، روز شنبه، ۳۱ مه اعلام کرد که نوری المالکی ، نخست‌وزیر عراق به زودی به ایران سفر می‌کند. الهام در پاسخ به این سوال که آیا سفر مالکی به تقاضاهای قبلی دولت بغداد برای توقف دخالت ایران در امور عراق ارتباطی دارد، گفت: « رفت و آمد ما با کشور همسایه و دولت قانونی عراق یک رفت و آمد مستمر است. همکاری های مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی در همه عرصه ها با توجه به ظرفیت دو کشور وجود داشته و این رفت و آمدها عادی است.»

در همین حال، نوری المالکی در گفت وگو با روزنامه الشرق الاوسط چاپ لندن، درباره روابط با ایران و انتقادهای برخی مسؤلان عراقی به ایران گفت، اخیراً درگیری هایی وجود داشت. هیئت عراقی از جناح ائتلاف یکپارچه عراق به ایران رفت و آنچه را که در اختیار داشت، ارائه کرد. صحبت‌های جدی انجام شد که چه بسا نیاز به انجام سفرهای بعدی و رسیدن به زمینه های مشترک وجود دارد.

مالکی گفت، او برای پیگیری نتایج و دستاوردهای سفر این هیئت که نتایج مثبتی هم بود، به فکر سفر به ایران است، چرا که منافع مشترک دو کشور نیازمند همکاری است نه تبادل اتهامات و باقی ماندن شکاف بزرگی که بر این روابط تاثیر بگذارد.

نخست‌وزیر عراق در پاسخ به سوال شرق‌الاوسط در باره‌ی نفوذ و تاثیر ایران بر ارتش المهدی در آرام کردن اوضاع عراق گفت، آنهایی که ساختار شیعه را می‌شناسند می‌دانند که تاثیرگذاری هایی هم وجود دارد.

دیدار در استکهلم

اعلام آمادگی نوری المالکی نخست وزیر عراق برای سفر به ایران‌ در حالی انجام می‌شود که یک روز پیش از آن، یعنی در روز ۲۹ مه، کنفرانسی با موضوع اوضاع عراق و پیشرفت در این کشور در استکهلم پایتخت سوئد برگزار شد. در این کنفرانس منوچهر متکی وزیر خارجه ایران، کوندالیزا رایس وزیر خارجه‌ی آمریکا و هیئت‌هایی از ۸۰ کشور دیگر نیز شرکت داشتند. گفتگو و آشتی میان گروه‌های درگیر در عراق، بخشودگی‌ بدهی‌های ۶۰ میلیارد دلاری این کشور و کمک به بازساری این آن محورهای عمده‌ی کنفرانس را تشکیل می‌دادند.