در سفر رئیس جمهور چین به فرانسه مسائل حساس و پردردسری چون سرکوب اویغورها، حقوق بشر، جنگ اوکراین و دعوای تجاری مورد بحث خواهند بود. شاید به همین دلیل مکرون موضوع تقویت مناسبات با چین را هم به آن اضافه کرده است.
ملاقات شی جین‌پینگ با امانوئل مکرون در پاریس، ۶ مه ۲۰۲۴عکس: Gonzalo Fuentes/REUTERS
تبلیغات
اویغورهای مسلمان در اعتراض به سفر شی جین‌پینگ، رئیس جمهور چین به فرانسه در مرکز پاریس تجمع کردند. آنها در پوسترهایی که به دست گرفتند خواهان پایان کار اجباری و اردوهای بازآموزی سیاسی اویغورهای مسلمان شدند.
دیلنور ریحان، از "مؤسسه اویغورهای اروپا" از اینکه شی جین‌پینگ رهبر حزب کمونیست و دولت چین به پاریس دعوت شده، وحشت‌زده است و از مکرون می‌خواهد حالا که رهبر چین را دعوت کرده "این شجاعت را هم داشته باشد" و به او بگوید که اردوگاه‌های بازآموزی باید برچیده شوند و هزاران اویغور که در این اردوگاه‌ها و زندان‌ها محبوس هستند باید آزاد شوند.
رئیس جمهور فرانسه روز یکشنبه ۵ مه (۱۶ اردیبهشت) در مصاحبه‌ای اطمینان داد که به موضوع حساس حقوق بشر در چین نیز رسیدگی خواهد کرد.
با این حال اما گفته می‌شود که موضوع اصلی گفتگوها در سفر کوتاه رهبر چین مسائل بین‌المللی و به ویژه جنگ اوکراین خواهد بود.
مکرون امیدوار است که چین را به طور فعال در حل مشکل جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه اوکراین مشارکت دهد. مارک ژولین، رئیس بخش آسیا در مؤسسه فرانسوی روابط بین‌الملل معتقد است که اهرم‌های زیادی وجود ندارد که بتوان چین را با آنها به حرکت واداشت.
این کارشناس تاکید می‌کند فرانسه دو هدف دارد؛ اول اینکه از چین می‌خواهد برای پایان دادن جنگ اوکراین بر ولادیمیر پوتین فشار بیاورد و دوم اینکه چین حمایت نظامی خود از روسیه را بیشتر نکند.
از دیدگاه فرانسه، جنگ در اوکراین یک تهدید جدی برای اروپا است. ژولین می‌گوید چین اما مشکل جنگ اوکراین را مشکل خود نمی‌داند و اساسا می‌خواهد فاصله و "بی‌طرفی" خود را حفظ کند.
جنگ تجاری فرانسه و اروپا با چین
نگرانی فرانسه از سرازیر شدن خودروهای الکتریکی چینی به بازارهای اروپا بیشتر می‌شود. مکرون در سخنرانی خود در سوربن از این مضوع انتقاد کرد.
به گفته مکرون محافظت در بخش‌های اقتصادی مهم استراتژیک مانند حوزه‌های دفاعی ضروری است و باید توانایی محدود کردن رقابت آزاد را داشت تا از بخش‌های کلیدی شامل هوش مصنوعی و فناوری‌های سبز در فرانسه و اروپا محافظت کرد.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
