یک هفته پس از آغاز اعمال سیاست‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی برای مهار بازار ارز و طلا، بهای ارزهای خارجی و سکه در ایران ساعت به ساعت افزایش می‌یابد. جهش قیمت‌ها در روز شنبه، اول بهمن ماه ۱۳۹۰ شدیدتر از نوسان‌های بازار در چهار ماه گذشته بود و رکوردهای تاریخی جدیدی برجا گذاشت.

تدبیرهای بی‌تاثیر بانک مرکزی

بانک مرکزی از یک‌شنبه‌ی گذشته، خرید و فروش ارز خارج از سیستم بانکی و صرافی‌های مجاز را غیرقانونی اعلام کرد. نیروهای انتظامی و امنیتی برای اجرای این تدبیر با لباس مبدل در مکان‌هایی نظیر خیابان فردوسی که محل سنتی مبادلات ارزی است به گشت‌زنی پرداختند تا جلوی معامله در بازار آزاد را بگیرند. با این همه توقف داد و ستد ارز در بازار آزاد یک روز نیز دوام نیافت و با غیرقانونی اعلام شدن آن روند افزایش قیمت‌ها شتاب گرفت.

در همین حال در اقدامی سخت‌گیرانه‌تر ارز خارجی بدون برگه‌ی معتبر خرید، کالای قاچاق اعلام شد. بانک مرکزی از ۲۹ دی تا ۱۵ بهمن به دارندگان ارز بدون برگه‌ی خرید مهلت داده تکلیف دارایی‌های خود را روشن کنند و تهدید کرده اگر این ارز به بانک فروخته یا نزد بانک سپرده‌گذاری نشود کالای قاچاق محسوب خواهد شد.

افزایش ۱۵ درصدی بهای سکه در چند ساعت

ارزش ریال در چهار ماه گذشته بیش از ۶۰ درصد کاهش یافته و چنانچه وضعیت روزهای اخیر ادامه یابد اوضاع اقتصادی کشور بحرانی‌تر از پیش خواهد شد. برخی از کارشناسان پیش‌بینی کرده بودند با ایجاد محدودیت در بازار ارز، نقدینگی سرگردان به سوی طلا سرازیر شود.

بنابر گزارش‌های دریافتی از تهران قیمت یک سکه‌ی بهار آزادی طرح قدیم از ۸۱۰ هزار تومان در ظهر شنبه با بیش از ۱۵ درصد افزایش به ۹۳۰ هزار تومان در ساعت ۹ شب به وقت محلی رسید. به گزارش سایت "ریال" قیمت یک سکه‌ی طرح جدید نیز به ۹۱۵ هزار تومان رسید. خبرگزاری مهر ساعت ۶ بعد از ظهر گزارش داده بود «در یکی از نادرترین موارد قیمت دو سکه طرح جدید و قدیم با یکدیگر برابر شده و به ۹۰۰ هزار تومان رسیده است.»

سردرگمی در پیش‌فروش سکه

یکی از تدبیرهای بانک مرکزی برای کنترل بازار طلا پیش فروش ۶ یا ۴ ماهه‌ی سکه از طریق بانک‌ها به متقاضیان بود. بهای تعیین شده برای فاز دوم این اقدام که قرار است دوشنبه‌ی هفته جاری آغاز شود به ترتیب ۵۹۹ و ۶۲۷ هزار تومان به ازای هر سکه‌ی تمام بهار تعیین شده است.

بهای سکه‌ی پیش فروش در فاز اول برای یک ماه تعیین شده بود. اکنون و با اختلاف ۳۰۰ هزار تومانی قیمت دولتی با بازار آزاد، بانک مرکزی دچار سردرگمی شده و درصدد تعیین قیمت‌ها به صورت هفتگی و احتمالا روزانه است. ناظران قطع عرضه سکه به صورت پیش فروش را یکی از علت‌های جهش قیمت‌ها در روز شنبه عنوان می‌کنند.

رکورد موقت: دلار ۱۹۰۰ تومان

با محدودیت‌هایی که در عرضه‌ی ارز در بازار آزاد به وجود آمده شتاب افزایش قیمت در این حوزه کمتر از بازار طلا بوده است. با این همه ارزهای خارجی نیز روز شنبه رکوردهایی برجا گذاشتند. بر اساس گزارش‌ها بهای فروش یک دلار آمریکا شامگاه شنبه به ۱۹۰۰ تومان و هر یورو به ۲۵۰۰ تومان رسیده است.

پیش از این کانون صرافان با صدور بیانیه‌ای قیمت خرید هر دلار را ۱۳۹۰ تومان و فروش آن را ۱۴۰۰ تومان اعلام کرده بود. طبیعی است که با توجه به اختلاف چشمگیر با قیمت‌ها در بازار آزاد، هیچ معامله‌ای در صرافی‌های مجاز انجام نشود. خبرگزاری فارس به نقل از برخی از این صرافی‌ها نوشت «کانون صرافان از ما خواسته تا آخر هفته جاری منتظر نرخ‌های جدید باشیم.»

افزایش دست‌کم هفت درصدی بهای ارزهای خارجی در روز شنبه نشان می‌دهد به رغم محدودیت‌ها و امنیتی کردن فضا، خرید و فروش ارز به صورت پنهانی همچنان ادامه دارد. بانک مرکزی بهای رسمی هر دلار آمریکا را ۱۱۲۸۵ ریال اعلام کرده است.

«معضل فقط اقتصادی نیست»

برخی از تحلیلگران احساس ناامنی و بی‌اعتمادی شدید مردم به شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را یکی از علت‌های بروز التهاب در بازار و سرمایه‌گذاری در سکه و ارز ارزیابی می‌کنند. بر این اساس سیاست‌های مقطعی و تدبیرهای دستوری نمی‌تواند کارآیی زیادی داشته باشد و آرامش را به بازار بازگرداند.

رضا مجیدزاده، کارشناس مسائل اقتصادی اعتقاد دارد عدم احساس امنیت در مردم فراتر از معضلات اقتصادی است و برای حل بحران موجود باید ساختارهای سیاسی نیز اصلاح شود. سایت خبری فرارو، اول بهمن‌ماه از قول مجیدزاده نوشت «اقدامات بلند مدت‌تر به اصلاح قوانین اعم از قانون اساسی بر می‌گردد، باید فضا را برای رقابت در بازار‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بازتر کرد و با این کار هزینه‌های مبادله اقتصادی پایین خواهد آمد.»

BK/SI